Efektywne kąpiele racic
Integralnym elementem kontroli infekcyjnych chorób racic w stadzie, w tym głównie DD (dermatitis digital), są protokoły kąpieli. Ich skuteczność opiera się na trzech kluczowych czynnikach: higienie, odpowiednim projekcie wanny i skutecznym zarządzaniu.
tekst: Grzegorz Jeleniewski, Zinpro
Pierwszym elementem, jaki należy uwzględnić przy ustalaniu protokołu, jest częstotliwość prowadzenia kąpieli racic. Wpływa na nią zarówno skala problemu, a więc liczba przypadków DD w stadzie, jak i stopień zabrudzenia racic. Można go określić z wykorzystaniem czterostopniowej skali oceny higieny (ryc. 1), która dotyczy tylnych nóg. Ocenie poddajemy całe stado, a następnie zliczamy krowy ocenione na 3 i 4 punkty. Obliczamy, jaki procent stada one stanowią, i na tej podstawie sprawdzamy w tabeli minimalną częstotliwość kąpieli (tab. 1). Najczęściej kąpiele racic należy przeprowadzać przez co najmniej trzy do czterech kolejnych dni w tygodniu. W przypadku dużych problemów z utrzymaniem czystości posadzek, a w konsekwencji dużego udziału krów z brudnymi racicami, może się okazać, że jedynie bardzo częste, a nawet codzienne kąpiele racic są w stanie spełnić rolę profilaktyczną.
Drugim elementem protokołu jest stężenie środka chemicznego wykorzystywanego do kąpieli racic. Podstawą jest zawsze zalecane stężenie roztworu opartego na danym produkcie dezynfekującym. Łatwo jest przeliczyć, ile kilogramów lub litrów środka należy rozpuścić w 100 l wody, ale znacznie większym wyzwaniem jest przygotowanie odpowiedniej ilości roztworu o właściwym stężeniu. Podstawowe pytanie brzmi, jaka ilość roztworu jest odpowiednia i ile realnie mieści się go w wannie. W celu określenia pojemności wanny w litrach należy pomnożyć jej długość, szerokość i głębokość w centymetrach i podzielić przez 1000 (jeśli użyjemy wartości wyrażonych w metrach, to konieczne będzie pomnożenie przez 1000). Głębokość w tym wypadku nie dotyczy samej wanny, lecz głębokości roztworu. Powinna ona wynosić 12 cm, a minimalnie 10 cm, aby cała racica zanurzyła się w roztworze. Dobrze jest zastosować próg zamiast wanny w formie wgłębienia. Krawężnik wysokości 28 cm nie wywołuje problemów z wejściem, a zabezpiecza krowę przed mierzeniem się ze zrobieniem kroku w potencjalnie groźną taflę wody, pod którą nie wiadomo, co się kryje i jakiej jest ona głębokości. Jak widać, objętość wanny wiąże się bezpośrednio z jej wymiarami. Minimalna długość, wynosząca 3 m, zapewnia możliwość co najmniej dwukrotnego zanurzenia tylnych kończyn w roztworze. Z kolei szerokość 05–0,6 m zapewnia krowom możliwość swobodnego przemieszczania i jednocześnie ogranicza ilość roztworu w wannie, a więc zużycie substancji chemicznych niezbędnych do wypełnienia wanny. Ilość roztworu niezbędnego do wypełnienia wanny o zalecanych rozmiarach wynosi ok. 200 l. Oznacza to konieczność zużycia 4–10 l/kg związku dezynfekującego, w zależności od zalecanego stężenia w granicach 2–5%.
Nieodpowiednie przygotowanie systemu kąpieli racic może wyrządzić więcej szkody niż pożytku.
Dopełniającym elementem protokołu jest liczba przepędzanych przez kąpiel krów. Należy zmienić roztwór do kąpieli racic po przejściu każdych 100–300 krów.
Narzędzie oceny kąpieli racic Zinpro FirstStep, gdy jest stosowane w połączeniu z systemem oceny higieny, pomaga w opracowaniu programu kąpieli racic stosowanego w hodowli. Należy dokonać modyfikacji na podstawie zaleceń Zinpro FirstStep w celu opracowywania programów kąpieli racic, które optymalizują wydajność stada.
Ta częstotliwość zmieni się w zależności od czystości krowy, typu środka dezynfekcyjnego lub stężenia stosowanego środka chemicznego oraz warunków pogodowych.
Obornik dezaktywuje związki chemiczne stosowane w wannach. Dlatego należy dokładnie opróżnić wannę i przepłukać ją wodą przed wypełnieniem nową porcją roztworu. Nadmiernie zabrudzony roztwór do kąpieli racic może stać się źródłem chorób zakaźnych racic. Przy większej liczbie grup oraz stałej kolejności przechodzenia przez wannę dobrze jest naprzemienne wymieniać roztwór, aby każda grupa krów co jakiś czas miała dostęp do świeżej kąpieli. Krowy po zanurzeniu racic w kąpieli powinny przechodzić do czystego i suchego obszaru.
W celu zwiększenia skuteczności kąpieli racic i ograniczenia urazów zwierząt do minimum należy przestrzegać odpowiednich wytycznych dotyczących przygotowania wanien i wdrożyć odpowiedni system zarządzania.
