Badanie mleka zbiorczego w celu nadzoru nad chorobami odzwierzęcymi

Zakaźne choroby odzwierzęce przenoszone przez mleko, takie jak gorączka Q, bruceloza, salmonelloza i gruźlica, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego osób spożywających surowe mleko i powodują poważne straty ekonomiczne w stadach mlecznych na całym świecie.

Tekst: Mateusz Uciński na podstawie Dairy Global

Podstawowym wymogiem udanego programu nadzoru w stadach mlecznych jest badanie zbiorczych próbek mleka w celu ustalenia poziomów bazowych, względem których można zmierzyć efekty działań interwencyjnych.

Gorączka Q

Gorączkę Q wywołuje Coxiella burnetii, która jest bezwzględną bakterią wewnątrzkomórkową o bardzo dużej zdolności zakażania. Krowy są jednym z głównych rezerwuarów Coxiella burnetii , a bakteria ta występuje najliczniej w produktach porodowych, moczu, kale i mleku zakażonych zwierząt. Drogi przenoszenia na człowieka obejmują wdychanie bakterii w aerozolu z łożyska, kału i moczu zakażonych zwierząt lub spożycie zanieczyszczonych surowych produktów mlecznych, transfuzję produktów krwiopochodnych, przenoszenie drogą płciową i narażenie zawodowe, jak w przypadku patologów lub mikrobiologów. Spontaniczne poronienia, zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie sutka i bezpłodność są objawami gorączki Q u zakażonych krów. U ludzi gorączka Q może objawiać się jako ostra choroba, przebiegająca z gorączką, zapalenie płuc, zapalenie wątroby lub uporczywe ogniskowe zakażenie z zapaleniem wsierdzia.

Bruceloza

Bruceloza jest jedną z najczęstszych chorób odzwierzęcych w wielu częściach świata. U bydła brucelozę wywołuje Brucella abortus, która może być łatwo przenoszona na ludzi poprzez skażone produkty spożywcze i mleczne, kontakt zawodowy, wdychanie zakażonych aerozoli oraz zanieczyszczenie błon śluzowych lub otwartych ran płynami płodowymi. Bruceloza prowadzi do znacznych strat ekonomicznych z powodu martwych urodzeń, zmniejszonego odsetka cieląt, kosztów leczenia, urodzeń słabych cieląt i ubojów z powodu bezpłodności.

Gruźlica

Mycobacterium caprae i Mycobacterium bovis powodują gruźlicę u krów mlecznych i ludzi. Główną drogą przenoszenia gruźlicy u krów mlecznych jest aerozol z jądrami kropelek wytwarzanych podczas kaszlu i kichania. Ludzie mogą być również zarażeni przez mleko, produkty mleczne i jedzenie mięsa zakażonych zwierząt.

Salmonelloza

Salmonelloza jest jedną z najczęstszych chorób bakteryjnych przenoszonych przez żywność na świecie. Salmonella enteritidis , Salmonella typhimurium i Salmonella bongori normalnie występują w jelitach ludzi i krów mlecznych, ponieważ są głównym rezerwuarem tych bakterii. Do zakażenia u ludzi dochodzi po wypiciu zanieczyszczonej wody i spożyciu zanieczyszczonego mleka i mięsa bydła, a także po bezpośrednim kontakcie z zakażonymi zwierzętami, ich odchodami i środowiskiem.

Próbka mleka w zbiorniku zbiorczym reprezentuje 2 lub więcej krów w okresie laktacji w stadzie w określonym miejscu i czasie i może być pobrana bez krępowania zwierząt. Masowe pobieranie próbek mleka z cystern zapewnia ekonomiczne, wygodne i terminowe podejście do wykrywania określonych patogenów i szacowania częstości występowania choroby na poziomie stada.

Zastosowanie pobierania próbek zbiorczych w programach nadzoru stad mlecznych wzrosło wraz z rozwojem technologii diagnostycznych, takich jak testy oparte na kwasach nukleinowych i testy przeciwciał. Zbiorniki zbiorcze są zaprojektowane tak, aby schłodzić mleko krowie (4,4-7°C) w ciągu 2 godzin od pobrania i utrzymać ten zakres później.

Niezależnie od harmonogramu zbiórki, zbiorniki muszą być opróżniane, czyszczone i dezynfekowane przynajmniej co 72 godziny. Mleko ze zbiornika należy mieszać przez co najmniej 10 minut, po czym próbki pobiera się aseptycznie z górnej części zbiornika za pomocą sterylnej pipety, strzykawki lub odkażonego czerpaka.

W masowym badaniu mleka mleko zakażonych krów w okresie laktacji zostaje rozcieńczone mlekiem od niezainfekowanych krów, co z kolei obniża czułość tej metody w porównaniu z testami na zwierzętach. Ponadto czynniki, w tym znaczna zmienność pod względem definicji stada z dodatnim wynikiem choroby, interpretacja wyników testu, brak określonych wartości odcięcia dla masowych próbek mleka, cele testu, takie jak antygen lub przeciwciała, producenci i czynniki zakłócające stado, takie jak status szczepienia mogą wpływać na interpretację wyników badań mleka zbiorczego.

Zwiększenie wielkości stada mlecznego zwiększa ryzyko endemiczności patogenu. Dlatego konieczne jest ustanowienie programów nadzoru w celu ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Badanie masowych próbek mleka to wygodny i pouczający sposób monitorowania stanu zdrowia stada i aktualnej jakości mleka. Ocena wielu masowych próbek mleka zebranych w ciągu wielu miesięcy dostarcza ostrzeżenia o obecności nowych, nawracających i okresowych infekcji w stadzie.