Kulawizny bydła niezwiązane z racicami cz. 1.
Tekst i zdjęcia: lek. wet. Michał Ćmikiewicz, Zdrowe Racice sp. z o.o.
Kulawizna jest stanem patologicznym polegającym na odciążaniu kończyny, wynikającym z zadziałania czynnika bólowego o różnej etiologii. Najczęstszą przyczyną kulawizn w stadach krów mlecznych są zmiany w obrębie racic, jednak należy pamiętać, że przyczyna może znajdować się w obrębie całej kończyny, a nawet poza nią. Opuchlizny w okolicach stawów kończyn przednich i tylnych są przeważnie łatwe to zauważenia. Rany, guzy czy opuchlizna w okolicach kręgosłupa również mogą skutkować złą postawą, a przez to nieprawidłowym poruszaniem się.
Kulawizny u krów mogą być spowodowane czynnikami: zakaźnymi (zanokcica – IP, choroba Mortellaro – DD, zap. skóry szpary międzypalcowej – ID) oraz niezakaźnymi – pokarmowe (takie jak kwasica, niedobory witaminowe i mineralne), zoohigieniczne oraz urazowe.
Niezależnie od czynnika etiologicznego, kulawizny zawsze będą wiązały się ze spadkiem mleczności, kondycji, pogorszeniem parametrów rozrodu – dlatego tak ważne jest szybkie ich wykrycie i odpowiednie postępowanie.
Gdy otrzymujemy informację o sztuce, u której zauważono trudności w poruszaniu się, powinniśmy spojrzeć poglądowo na całe zwierzę, a nie tylko na racicę (palec). Dobry moment, aby przyjrzeć się uważnie zwierzęciu, nadaża się podczas wprowadzania krowy do poskromu. Oględziny prowadzimy ze szczególnym uwzględnieniem okolicy szyi, karku, linii kręgosłupa, miednicy, guzów biodrowych i stawów kończyn. Nawet pobierznie wykonana obserwacja pomoże nam wstępnie ustalić, gdzie leży problem.
W poniższym tekście chciałbym się skupić na problemach związanych z kończynami oraz grzbietem krowy, z którymi możemy się najczęściej spotkać podczas pracy w terenie, oraz przytoczyć kilka przykładów krów, u których takie schorzenia wystąpiły.
Przyczyny kulawizn wynikające ze schorzeń w obrębie kończyny piersiowej
1) Urazy obręczy barkowej
Obręcz barkowa u krowy nie ma kostnego połączenia z tułowiem, a kończynę przednią utrzymują mięśnie. Do uszkodzenia stawu ramiennego może dochodzić na śliskich podłożach oraz podczas obskakiwania się krów. Urazom obręczy barkowej dość często ulegają kryjące byki, zwłaszcza ciężkie osobniki ras mięsnych. Objawami uszkodzenia może być opuchlizna kończyny (fot. 3), jej odwodzenie do boku, a nawet całkowite zaprzestanie obciążania nogi, „opuszczony“ łokieć. Jeśli dojdzie do przemieszczenia kości w obrębie stawu barkowego na skutek urazów tkanek miękkich, zwichnięć lub złamań, można podczas poruszania się zwierzęcia usłyszeć ocieranie powierzchni stawowych, a nawet krepitację kości (przemieszczanie względem siebie luźnych fragmentów odłamów kostnych dających charakterystyczny dźwięk – „chrupanie“).
2) Urazy stawu łokciowego
Staw łokciowy, jako staw złożony, jest narażony na liczne urazy mechaniczne. Uszkodzeniu mogą ulegać zarówno więzadła, powierzchnie stawowe, jak i kaletka. Nieodpowiednio ścielone legowiska, śliskie posadzki sprzyjają powstawaniu urazów w tym obszarze. Opuchlizna okolicy łokcia oraz odwodzenie kończyny mogą sugerować problemy w obrębie tego stawu. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwzapalnych oraz antybiotyków, jeśli podejrzewamy tło bakteryjne. Miejscowo czasem stosuje się maści chłodzące.
3) Zapalenie kaletki przednadgarstkowej
Kaletka ta znajduje się na doczaszkowej stronie stawu nadgarstkowego. Ze względu na swoje umiejscowienie jest narażona na częste urazy, co jest związane zarówno z biomechaniką kładzenia się krowy, jak i przeszkodami znajdującymi się na legowisku (zbyt mała ilość ściółki, twarde podłoże, progi z przodu legowiska).
Ten typ schorzenia najczęściej możemy spotkać w uwięziowym systemie utrzymania. Zapalenie kaletki przednadgarstkowej jest bardzo łatwe do rozpoznania, objawia się opuchlizną przedniej strony nadgarstka. Zdarza się, że opuchlizna jest tak duża, że utrudnia poruszanie się, a zwłaszcza kładzenie.
Kiedyś metodą z wyboru przy leczeniu tego schorzenia był zabieg chirurgicznego wyłuskania kaletki, obecnie nie jest stosowany.
Profilaktyka polega na bogatym ścieleniu stanowisk legowiskowych i likwidacji progów.
4) Inne przyczyny kulawizn kończyny przedniej
W obrębie każdego stawu kończyny przedniej możemy spotkać się z deformacjami powstałymi na skutek różnych urazów, m.in.: uszkodzenia w wieku młodzieńczym (fot. 5, 6), zwichnięcia, złamania kości długich na skutek upadków na śliskich posadzkach lub podczas obskakiwania się krów.
