Przepisy dotyczące latania dronami w nadzorze stad zwierząt gospodarskich

Drony w rolnictwie coraz częściej wykorzystywane są do monitorowania stad zwierząt gospodarskich. Zastosowanie tej technologii pozwala na szybkie i efektywne zarządzanie dużymi pastwiskami, co oszczędza czas i zasoby hodowców.

tekst: Michał Korytko

Aby drony mogły być używane zgodnie z prawem, należy przestrzegać przepisów dotyczących ich operacji. W większości przypadków nadzór nad zwierzętami odbywa się w ramach tzw. kategorii otwartej. Warto jednak wspomnieć także o kategorii szczególnej, która dotyczy operacji o wyższym poziomie ryzyka, wymagających dodatkowych zezwoleń.

Kategoria otwarta – co warto wiedzieć?

Kategoria otwarta jest najczęściej stosowaną formą operacji dronowych, szczególnie w przypadku zadań rolniczych o niskim ryzyku, takich jak monitorowanie stad. Obejmuje ona loty wykonywane dronami o masie nieprzekraczającej 25 kg, pod warunkiem przestrzegania ściśle określonych zasad.

Podkategorie w kategorii otwartej

W ramach kategorii otwartej operacje dzielą się na trzy podkategorie: A1, A2 i A3. Każda z nich ma specyficzne wymagania i ograniczenia.

• A1 – loty nad ludźmi, ale nie nad zgromadzeniami osób. Drony o masie poniżej 250 g mogą latać w pobliżu ludzi, co może być przydatne w sytuacjach, gdy operator musi przemieszczać się między budynkami lub w rejonach o sporadycznej obecności osób.
• A2 – latanie w pobliżu ludzi, ale z zachowaniem minimalnej odległości. W tej podkategorii minimalna odległość od osób wynosi 30 m, a w przypadku dronów wyposażonych w system ograniczania prędkości – 5 m. Jest to korzystne, jeśli w trakcie monitorowania pastwisk w pobliżu znajdują się pracownicy lub inne osoby.
• A3 – operacje w tej podkategorii muszą odbywać się z dala od ludzi oraz budynków mieszkalnych. Minimalna odległość od zabudowań, terenów rekreacyjnych lub przemysłowych wynosi 150 m. Podkategoria A3 jest najczęściej wykorzystywana w rolnictwie, ponieważ pastwiska zwykle znajdują się z dala od zabudowanych terenów.

Wymogi rejestracyjne i szkoleniowe

W kategorii otwartej istnieje obowiązek rejestracji drona oraz operatora. Każdy dron, którym wykonuje się operacje, musi być zarejestrowany w odpowiednim systemie, a numer rejestracyjny operatora umieszczony na urządzeniu. Rejestracja odbywa się online i jest prosta do przeprowadzenia.

Szkolenie operatora – każdy pilot drona o masie powyżej 250 g musi przejść szkolenie i zaliczyć egzamin online. W przypadku operacji w podkategoriach A1 i A3 wystarczy kurs teoretyczny i test online, które potwierdzają podstawowe kompetencje.

Podkategoria A2 wymaga bardziej zaawansowanego szkolenia. Poza kursem online, pilot musi przejść samodzielne szkolenie praktyczne oraz zdać dodatkowy egzamin teoretyczny. Certyfikat kompetencji pilota jest ważny przez 5 lat i uprawnia do wykonywania operacji w danej podkategorii.

Po ukończeniu szkolenia dokumenty potwierdzające kwalifikacje pilota dostępne są na stronie drony.gov.pl.

Kiedy stosować kategorię szczególną?

W sytuacjach, w których operacje dronowe wykraczają poza standardy kategorii otwartej, np. gdy wymagane są loty BVLOS (poza zasięgiem wzroku), konieczne jest uzyskanie zezwoleń w ramach kategorii szczególnej. Obloty o podwyższonym ryzyku, np. w pobliżu terenów zabudowanych lub przy użyciu większych dronów. W takich przypadkach wymagane są dodatkowe zgody i oceny ryzyka operacyjnego.

Praktyczne korzyści z użycia dronów w nadzorze nad zwierzętami
Wykorzystanie dronów w rolnictwie, zwłaszcza w nadzorze nad stadami zwierząt, przynosi hodowcom liczne korzyści, należą do nich:

1. Szybka reakcja na problemy – dzięki dronom można w krótkim czasie monitorować duże obszary, co pozwala na szybką identyfikację problemów, takich jak zagubione zwierzęta, uszkodzone ogrodzenia czy zbliżające się zagrożenia.
2. Oszczędność czasu i zasobów – używanie dronów eliminuje konieczność osobistego przeszukiwania dużych pastwisk, co pozwala hodowcom na bardziej efektywne zarządzanie swoim czasem i zasobami.
3. Poprawa zdrowia i bezpieczeństwa zwierząt – dzięki regularnym inspekcjom z powietrza hodowcy mogą szybciej reagować na sytuacje awaryjne, co przekłada się na lepsze zarządzanie zdrowiem stada. Operatorzy mogą szybko zlokalizować chore lub ranne zwierzęta i podjąć odpowiednie działania.
4. Minimalny wpływ na zwierzęta – drony mogą monitorować zwierzęta bez ich stresowania, co jest szczególnie istotne w przypadku większych stad rozproszonych na rozległych pastwiskach.

Minimalny wiek pilota

Minimalny wiek pilota BSP (bezzałogowego statku powietrznego) to 16 lat, chyba że:

• wykonuje operacje w podkategorii A1 z dronem klasy C0, który jest zabawką;
• lata dronem prywatnym o masie poniżej 250 g;
• działa pod nadzorem doświadczonego pilota BSP, który ma przynajmniej 16 lat.

Ogólne zasady lotów w kategorii otwartej

Podczas operacji w kategorii otwartej pilot musi mieć drona w zasięgu wzroku (VLOS), chyba że używa obserwatora lub dron działa w trybie automatycznym (podążanie za stacją bazową).

Ważne zasady:

• Operator musi mieć drona cały czas w zasięgu wzroku. Jest to zasada podstawowa, która ma na celu zapobieganie kolizjom i zapewnienie pełnej kontroli nad urządzeniem. Pilot może korzystać z pomocy obserwatora, który wspiera monitorowanie przestrzeni powietrznej wokół drona, co może być szczególnie przydatne na dużych terenach rolniczych.
• Należy utrzymywać bezpieczną odległość od osób i unikać lotów nad zgromadzeniami.
• Lot musi być zgłoszony, zgodnie z wytycznymi Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.
• Nie można przewozić materiałów niebezpiecznych ani zrzucać przedmiotów.
• Maksymalna wysokość lotu to 120 m nad ziemią, z wyjątkiem sytuacji, gdy przelatuje się nad przeszkodami.
• Latanie dronem nie może odbywać się w bezpośrednim sąsiedztwie ludzi, budynków mieszkalnych ani innych obiektów. W szczególności należy unikać lotów nad zgromadzeniami ludzi. Minimalne odległości, jakie należy zachować, zależą od podkategorii operacji.
  Pilot musi również przestrzegać lokalnych ograniczeń w przestrzeni powietrznej, zawsze mieć kontrolę nad dronem i używać go zgodnie z instrukcjami producenta. W nocy dron musi mieć włączone zielone migające światło.

W 2024 roku wprowadzono ważne zmiany w przepisach dotyczących dronów, w tym obowiązek stosowania zdalnej identyfikacji (remote ID). To system, który umożliwia przesyłanie informacji o dronie do urządzeń mobilnych, dzięki czemu można go zidentyfikować podczas lotu.

Co to jest remote ID?

Remote ID to technologia, która za pomocą bluetootha lub wi-fi przekazuje dane o dronie, takie jak:

• numer operatora,
• numer seryjny drona,
• położenie, wysokość i prędkość drona,
• trasa lotu,
• lokalizacja pilota lub punktu startu.

System ten ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa, pozwalając innym pilotom i służbom kontrolnym śledzić, gdzie i kiedy odbywają się operacje dronów oraz kto za nie odpowiada.

Kogo dotyczy obowiązek?

W 2024 roku wszystkie nowe drony muszą mieć przypisaną jedną z klas (C0–C6), a obowiązek korzystania z remote ID zależy od tej klasy. W kategorii otwartej drony klas C1, C2, C3 muszą mieć remote ID, natomiast drony bez klasy wyprodukowane przed 2024 rokiem mogą działać bez tej funkcji, jeśli ich masa nie przekracza 250 g.

W kategorii szczególnej drony klas C5 i C6 używane do określonych scenariuszy muszą być wyposażone w system zdalnej identyfikacji. Wyjątkiem są drony na uwięzi.

Co zrobić, jeśli dron nie ma remote ID?

Jeśli twój dron nie ma wbudowanego systemu zdalnej identyfikacji, możesz samodzielnie dokupić odpowiedni moduł. Lista certyfikowanych urządzeń jest dostępna na stronie EASA.

Nowe przepisy mają na celu poprawę bezpieczeństwa lotów dronów i egzekwowanie odpowiedzialności operatorów w przypadku naruszeń.

Podsumowanie

Wykorzystanie dronów do nadzoru nad zwierzętami gospodarskimi to nowoczesne narzędzie, które może znacząco usprawnić zarządzanie stadami na dużych obszarach. Aby jednak korzystać z dronów zgodnie z prawem, należy pamiętać o przepisach kategorii otwartej, które regulują zasady bezpiecznych operacji. Przestrzeganie tych zasad, w tym rejestracja drona, odpowiednie szkolenie operatora oraz zachowanie bezpiecznych odległości, pozwoli na legalne i efektywne wykorzystanie tej technologii w rolnictwie. 