Dodatki paszowe a wydajność
Podstawowym elementem w żywieniu krów wysokowydajnych jest produkcja jak najlepszych pasz objętościowych. W nowoczesnym żywieniu mamy dostęp do różnorodnych dodatków paszowych stosowanych wraz z paszami objętościowymi. Preparaty te mają wpływ na wiele funkcji w organizmie krów mlecznych. W dzisiejszym artykule skupimy się na dodatkach wpływających na wzrost wydajności mlecznej naszych zwierząt.
tekst: Jakub Sierszulski
Tłuszcz chroniony
Tłuszcz chroniony i jego pochodne wspomagają przemiany energetyczne w organizmie krów. Dodatek ten, dzięki swojej formule, przechodzi przez żwacz w formie nienaruszonej, dzięki czemu trawienie i wchłanianie następuje w dalszych częściach przewodu pokarmowego. Brak rozkładu na żwaczu powoduje, że praca mikroorganizmów znajdujących się w tym odcinku układu pokarmowego nie jest zakłócona i nie zachodzą zaburzenia fermentacji, co później mogłoby niekorzystnie wpływać na trawienie, a w efekcie na produkcję mleka.
Podstawową funkcją tłuszczu chronionego jest dostarczenie energii w postaci kwasów tłuszczowych. Stosowanie tego preparatu powoduje dostarczenie dużej ilości energii bez nadmiernego obciążenia organizmu krów mlecznych. Wybór odpowiedniego tłuszczu zależy od momentu laktacji oraz od składu tego produktu.
Na pierwszym etapie laktacji organizm krowy jest poddany dużemu obciążeniu. Zwiększa się produkcja mleka oraz wzrasta zapotrzebowanie energetyczne zwierząt, a jednocześnie po porodzie może wystąpić słabszy apetyt, co przeszkodzi w odpowiednim pokryciu potrzeb energetycznych w tym momencie. Organizm krowy, odczuwający braki energetyczne, uruchamia rezerwy tłuszczowe z organizmu. Jest to niekorzystny proces, który może prowadzić do ketozy bądź do stłuszczenia wątroby. Aby uniknąć takich problemów, warto zastosować dodatek tłuszczu chronionego, który dostarczy organizmowi dużą ilość energii. Ponadto preparaty te pozytywnie wpływają na rozród. A dobra kondycja ciała utrzymywana w początkowych okresie laktacji gwarantuje prawidłowy powrót cyklu płciowego.
Drożdże paszowe
Kolejnym produktem wpływającym na wydajność mleczną są drożdże paszowe. Na świecie i w Polsce przeprowadzono wiele doświadczeń z użyciem drożdży w żywieniu bydła mlecznego. Wykazały one pozytywne oddziaływanie na wzrost wydajności mlecznej naszych krów. Głównym zadaniem drożdży w dawce jest poprawa trawienia. Dodatek ten polepsza trawienie włókien celulozowych, które znajdują się głównie w paszach objętościowych. Drożdże, namnażając się w żwaczu, wykorzystują tlen, który jest toksyczny dla mikroorganizmów odpowiedzialnych za rozkład włókna. Oprócz korzystnego wpływu drożdży na wydajność zaobserwowano również pozytywny wpływ na pH żwacza zwierząt. Doświadczenie przeprowadzone przez D. Kumprechtová i in. (2019) pokazało, że dodatek drożdży w diecie zwiększał pH w żwaczu (w porównaniu z dietą pozbawioną tego dodatku) oraz że może pomóc w walce z kwasicą żwacza. Dodatkowo drożdże ograniczają namnażanie niekorzystnych bakterii patogennych, tj. Salmonella, E. coli czy Clostridium.
Aminokwasy
W żywieniu bydła ważna jest odpowiednia suplementacja aminokwasów. Niedobory tych składników mogą:
– obniżać wydajność mleczną,
– wpływać niekorzystnie na skład chemiczny mleka,
– pogarszać zdrowie krów,
– wywoływać stres cieplny,
– oddziaływać na liczbę komórek somatycznych,
– wpływać na bilans energetyczny.
W poniższej części zapoznamy się z dwoma najczęściej spotykanymi w żywieniu bydła aminokwasami.
Metionina
Metionina jest kluczowym aminokwasem w żywieniu bydła. Oprócz znanego i potwierdzonego działania metioniny na wzrost wydajności mlecznej poprzez zwiększenie efektywności wykorzystania białek, wpływa ona również na wiele innych czynników, które poprawiają wyniki produkcyjne bydła, oraz pozytywnie oddziałuje na zdrowie. Metionina ma także znaczenie dla funkcjonowania wątroby, gdyż uwalnia lipoproteiny o niskiej gęstości (VLDL), a te z kolei zapobiegają stłuszczaniu się tego organu. Dodatek chronionej metioniny w dawce pokarmowej wpływa na wielkość oraz jakość zarodków, niweluje stres cieplny. Dodatkowo aminokwas ten ma swój udział w efektywniejszym wykorzystaniu rezerw tłuszczowych, co może zmniejszać ryzyko występowania chorób metabolicznych, takich jak ketoza. Ważne jest, aby suplementację tego składnika wprowadzić już 3 tygodnie przed porodem. Oprócz wcześniej opisanych korzyści płynących z suplementacji metioniny zauważalny jest także wpływ na ograniczenie liczby komórek somatycznych w mleku oraz zmniejszenie częstotliwości występowania zapalenia błony śluzowej macicy
Lizyna
Kolejnym aminokwasem wykazującym pozytywny wpływ na wzrost wydajności mlecznej jest lizyna. Lizyna, podobnie jak wcześniej opisana metionina, oddziałuje na syntezę białek. Dodatek lizyny w diecie krów jest również korzystny dla zdrowia cielaków. Doświadczenia pokazały, że u cielaków, których matki były karmione dodatkiem lizyny zaobserwowano większą ilość neutrofili w krwi, czyli komórek odpowiedzialnych za zwalczanie infekcji (Thomas i in. 2022). Ponadto, poprzez przeciwdziałanie powstawaniu białek zapalnych odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych macic, dodatek lizyny w okresie przejściowym wpływa na zdrowie krów po porodzie.
Podsumowanie
Na naszym rynku dostępny jest ogrom dodatków paszowych. Część z nich zapewni wzrost wydajności mlecznej naszych zwierząt, natomiast część wpłynie pozytywnie na inne aspekty żywieniowe, rozrodowe czy zdrowotne. Inne z kolei, pomimo rewelacyjnego składu, nie przyniosą pożądanego efektu ze względu na błędy żywieniowe w całym okresie żywienia. Aby uzyskać jak najlepsze wyniki, musimy poświęcać temu uwagę od początku, czyli zaczynając od produkcji pasz objętościowych, przez właściwy odchów zwierząt na każdym etapie życia, zapewnienie odpowiedniego dobrostanu, po poprawnie zbilansowaną dawkę pokarmową. Spełnienie tych czynników oraz zastosowanie wspomnianych dodatków paszowych pozwoli osiągnąć zadowalające wyniki produkcyjne.
