Jedno cielę rocznie od krowy – jak to robią Brytyjczycy

Dobrze prowadzony i kontrolowany rozród stada działa jak serce pompujące krew w żywym organizmie. W wypadku stada bydła mlecznego chodzi oczywiście o mleko.

tekst: Danuta Radzio, IDEXX Laboratories

Mając na uwadze powyższy fakt, począwszy od stycznia 2019 r., PFHBiPM we współpracy z firmą IDEXX Laboratories włączyła testy cielności PAG do swojej oferty analiz laboratoryjnych wykonywanych z próbek mleka, standardowo pobieranych w ramach próbnych dojów.

Testy te zostały opracowane i wprowadzone na rynek przez firmę IDEXX Laboratories w 2012 r. Ich niezaprzeczalnym atutem, w odróżnieniu od testów opartych na hormonach (jak progesteron), jest wykrywanie glikoprotein ciążowych produkowanych przez łożysko (ang.: Pregnancy Associated Glycoproteins – PAG). Zatem:
PAG = łożysko = płód = ciąża.

Testy cielności PAG dla przeżuwaczy (prócz krów dla owiec i kóz) początkowo wykonywane były z próbek krwi. Jednak od momentu umożliwienia wykorzystania do tego celu próbki mleka test ten dla wielu hodowców stał się codziennym narzędziem w zarządzaniu rozrodem bydła mlecznego.

Na całym świecie wykonano już 28 mln testów i zyskano zaufanie dziesiątek tysięcy hodowców. W krajach takich jak Dania czy Niemcy, gdzie testy cielności PAG z próbek mleka się pojawiły już kilka lat temu, liczba wykonanych badań przekroczyła 1 mln!

W Polsce już w pierwszym roku oferowania usługi cztery laboratoria PFHBiPM wykonały ponad 193 tys. testów, które zdobyły zaufanie również polskich hodowców. Zwracają oni uwagę na wiarygodność badania, a przede wszystkim na łatwość włączenia go w rutynowe zarządzanie stadem, co jednocześnie ma wpływ na ograniczenie dodatkowej pracy i stresu. Eliminowanie stresu dotyczy zarówno badanych krów, jak i hodowców, którzy w celu weryfikacji cielności poza wydojeniem i zleceniem badania na cielność właściwych zwierząt nie muszą robić nic więcej.

Poprawa wskaźników rozrodu i osiągnięcie wspomnianego w tytule jednego cielęcia od krowy rocznie nie jest prostym zadaniem, to złożony proces, który musi być konsekwentnie realizowany w dłuższym okresie. Ciekawymi spostrzeżeniami w tym zakresie podzielił się pan Jim Boyd z Lettrickhills, z East Kilbride w Wielkiej Brytanii. Zarządza on stadem 260 krów holsztyńsko-fryzyjskich o średniej wydajności 11,8 tys. l mleka. Gospodarstwo wyposażone jest w robot udojowy, a średnia częstotliwość wizyt w boksie to 3,1 na dzień.

Reprodukcja dla Jima Boyda jest jednym z podstawowych czynników, które mają ogromy wpływ na rentowność produkcji mleka. Jak zaznacza, przez ostatnie pięć lat, od kiedy stosuje testy cielności z mleka, udało mu się skrócić średni okres międzywycieleniowy stada z 410 dni do 394. Jednak wiedząc, że każdy dzień niecielności krowy to koszt około 4,5 funta (w polskich warunkach 20 zł), jego celem jest 385–390 dni.

Mimo że nie jest to „całe, a prawie całe jedno cielę” na rok, biorąc pod uwagę średni okres międzywycieleniowy, w polskiej ocenianej populacji równy 434 dni (wg danych z Oceny i Hodowli Bydła Mlecznego za 2019), kierunek zmian w stadzie Jima będzie interesujący dla wielu hodowców.

Co umożliwia skuteczne osiąganie takich efektów? Konsekwencja w zarządzaniu rozrodem jest kluczowa. Krowy zaczynają być inseminowane w 48. dniu po wycieleniu aż do 90. dnia. Celem jest skuteczne zacielenie w tym czasie 80% krów z użyciem dwóch porcji seksowanego nasienia buhajów HO na sztukę. Rozpłodniki dobierane są tak, by poprawiać cechy płodności stada. Po dwóch nieskutecznych inseminacjach krowy kryte są nasieniem mięsnym, jeśli to nie zadziała, po 200. dniu krowa kwalifikowana jest jako niepłodna.

W tak rygorystycznym planie wdrożenie testu cielności PAG z mleka dla wszystkich krów w 35. dniu po inseminacji zdecydowanie ułatwiło kontrolę nad rozrodem i szybszą reinseminację krów, które nie zostały zacielone lub utraciły zarodek.

Ogromną zaletą testu PAG jest jego nieinwazyjność. Jest to szczególnie istotne, jeśli chcemy sprawdzić cielność na wczesnym etapie, kiedy ciąża jest jeszcze bardzo wrażliwa, a krowa nie powinna być stresowana w żaden sposób, dotyczy to także sytuacji związanych z wyborem krów do badania i unieruchamiania ich. Po kilku latach stosowania testu Jim stwierdza:

„Test PAG jest całkowicie nieinwazyjny. To oszczędza czas, zmniejsza nakład pracy i jest bezproblemowe. Zrobotyzowany system doju wprowadził spokój w stadzie, dlatego nie chcemy przeszkadzać krowom. Również przy mniejszej liczbie pracowników w gospodarstwie i wielu różnych terminowych zadaniach do wykonania odseparowywanie od 25 do 30 krów każdego miesiąca do badania cielności byłoby bardzo stresujące. Obecnie, kiedy przybywa lekarz weterynarii, bada tylko grupę krów niecielnych, do powtórki badania i tych z cichymi rujami. Im mniej ingerencji, blokowania i przepędzania krów, tym lepszy ich dobrostan”.

Rozród jest kluczową sprawą, jednak jego zadowalający poziom zależy od wielu różnych czynników. Na co jeszcze Jim Boyd zwraca uwagę w swoim stadzie?

„Kluczowe jest dla mnie utrzymanie zdrowia i dobrostanu stada. Odpowiednio zbilansowane żywienie, aby utrzymać BCS między 2 a 3 w trakcie laktacji, pomaga zminimalizować ryzyko zaburzeń metabolicznych, a także częstotliwość mastitis i problemów z nogami i racicami, a tym samym zmniejszenie ogólnego poziomu stresu, który, moim zdaniem, ma wpływ na płodność” – dodaje Jim. 

Testy cielności PAG

• Test cielności PAG wykrywa i mierzy poziom glikoprotein związanych z ciążą (PAG) we krwi i mleku przeżuwaczy.
• PAG-i są wytwarzane przez kotyledony łożyska po zakotwiczeniu zarodka w macicy.
• Test zapewnia wiarygodne potwierdzenie ciąży u co najmniej 98,7% krów.
• Próbki mleka można badać od 28. dnia po inseminacji w celu wykrycia krów niecielnych oraz przez cały okres ciąży w celu potwierdzenia statusu ciąży.
• 15–20% krów może stracić ciążę w okresie od 28. dnia do wycielenia – monitoruj status cielności!
• Do testu można wykorzystać próbki mleka pobrane w ramach próbnego doju, po wskazaniu zootechnikowi PFHBiPM krowy do badania.
• Po wykonaniu analiz laboratoryjnych wyniki są wysyłane, łącznie z raportami z próbnego doju, na wskazany adres e-mail, online w SOL lub tradycyjną pocztą.
• Wyniki są dostępne już w 2.–3. dniu po pobraniu próbek.
• Test PAG można wykonać również między próbnymi dojami. Wystarczy zamówić zestaw do samodzielnego pobrania i oznakowania próbek mleka w laboratorium PFHBiPM.