Analiza wyników kwietniowej oceny wartości hodowlanej buhajów rasy HF biorących udział w polskich programach selekcji buhajów
Pierwsza ocena wartości hodowlanej buhajów w 2020 r. została opublikowana w kwietniu przez Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy w Balicach.
tekst: dr Tomasz Krychowski, dr Agnieszka Nowosielska, PFHBiPM
W ocenie 2020/1 nastąpiła zmiana bazy genetycznej, która w Polsce jest aktualizowana co pięć lat. Oznacza to, że w aktualnej ocenie wartości hodowlane były standaryzowane za pomocą średniej i odchylenia standardowego w nowych grupach bazowych. Dla cech produkcyjnych za grupę bazową przyjęto krowy urodzone w roku 2015, a dla cech funkcjonalnych oraz wszystkich indeksów i podindeksów – grupę buhajów urodzonych w okresie 2009–2011. Populacja krów urodzonych w 2015 r. (aktualna baza genetyczna) ma dużo wyższą wartość hodowlaną niż ta urodzona w 2010 r. (poprzednia baza genetyczna): +316 kg mleka, +9,1 kg tłuszczu i +10 kg białka. Nowa baza genetyczna powoduje przesunięcie wartości hodowlanych ocenianych zwierząt o jednakową wartość na skali liczbowej bez wprowadzenia zmian w ich rankingu w obrębie pojedynczych cech. Obszerna analiza dotycząca bazy genetycznej, a także powodów i skutków jej zmiany, została przedstawiona w HiChB nr 2/2020, w artykule „Standaryzacja wartości hodowlanych kluczem do zrozumienia oceny”, oraz w nr. 3/2020, w artykule „Powody i skutki zmiany bazy genetycznej”.
Spadek wartości hodowlanych buhajów ocenionych w kwietniu w porównaniu z ich oceną grudniową jest związany głównie ze zmianą bazy genetycznej i, w mniejszym stopniu, z dołączeniem nowych informacji.
Celem naszych analiz jest pokazanie postępu genetycznego w populacji samców, a tym samym skuteczności wykonywanej pracy hodowlanej, zwłaszcza ich selekcji. Analizujemy buhaje inseminacyjne biorące udział w programach hodowlanych, zarejestrowane w systemie teleinformatycznym Symlek i wpisane do polskich ksiąg hodowlanych.
Dokonujemy analizy pięciu najmłodszych roczników buhajów ocenionych genomowo, urodzonych w latach 2015–2019 w liczbie 391 szt. i pięciu najmłodszych roczników buhajów ocenionych konwencjonalnie, urodzonych w latach 2011–2015 w liczbie 466 szt. W sumie analizowana grupa obejmuje 857 szt. buhajów. Po dużym spadku liczby buhajów ocenianych genomowo w poprzednim sezonie oceny (-16,9%) aktualnie obserwujemy mniejszy, ale dalszy spadek ich liczby (-3%). Zjawisko to jest bardzo niepokojące, gdyż jest to jeden z parametrów postępu genetycznego.
Buhaje uczestniczące w ocenie wartości hodowlanej należą głównie do czterech firm inseminacyjnych realizujących programy hodowlane w Polsce. Natomiast 86 buhajów w chwili publikacji oceny było tzw. inną własnością, głównie hodowców, i zostało poddanych genomowej ocenie wartości hodowlanej na potrzeby realizacji tych programów.
W niektórych porównaniach po raz drugi wykorzystujemy nowy Indeks Ekonomiczny (IE), który został opracowany i opublikowany przez Centrum Genetyczne PFHBiPM, co pozwoli pokazać w złotówkach, o ile większy zysk przynoszą buhaje genomowe w porównaniu do konwencjonalnych czy te pochodzące z importu w stosunku do krajowych.
ANALIZA CAŁEJ POPULACJI BUHAJÓW
Potwierdza się przewaga wartości hodowlanej młodych buhajów genomowych.
Średnia wartość hodowlana 857 szt. analizowanych buhajów po ocenie kwietniowej 2020 r. wynosi 115 jednostek indeksu selekcyjnego PF i jest o 10 jednostek niższa w porównaniu do średniej wartości hodowlanej całej populacji buhajów analizowanych po ocenie grudniowej (wyk. 1). Tak duża różnica jest związana głównie ze zmianą bazy genetycznej. Średnia wartość hodowlana analizowanych buhajów wyrażona Indeksem Ekonomicznym (IE) wynosi 990 zł i jest niższa o 40 zł od średniej wartości tego indeksu z poprzedniego sezonu oceny.
Buhaje genomowe w ocenie 2020/1 mają średnią wartość hodowlaną równą 124 jednostki indeksu Produkcja i Funkcjonalność i 1441 zł Indeksu Ekonomicznego. Natomiast buhaje konwencjonalne – 108 jednostek indeksu PF i 612 zł IE, co daje przewagę na korzyść buhajów genomowych: 16 jednostek indeksu PF i 829 zł IE. Oznacza to, że córki buhajów genomowych będą dawały zysk z jednej laktacji średnio o 414 zł większy niż córki buhajów konwencjonalnych. Powinno to zachęcić hodowców do jeszcze większego korzystania w inseminacji z młodych rozpłodników. W poprzednim sezonie oceny różnica w zysku wynosiła 311 zł.
Buhaj znajdujący się na pierwszym miejscu w rankingu jest młodym rozpłodnikiem ocenionym na podstawie genomu i ma indeks PF równy 150 jednostek i IE na poziomie 2796 zł, a pierwszy buhaj z oceną konwencjonalną zajmuje 43. pozycję z indeksem PF równym 137 jednostek i IE – 2390 zł.
Buhaje genomowe w porównaniu do konwencjonalnych mają średnio wyższy indeks selekcyjny PF, ale również jego składowe – produkcję: +12 jednostek, pokrój: +12 jednostek, komórki somatyczne: +8 jednostek, długowieczność: +11 jednostek (wyk. 2). W tej ocenie dla cech płodności buhaje ocenione na podstawie genomu mają średnią wartość hodowlaną o jedną jednostkę niższą niż buhaje ocenione konwencjonalnie. Niepokojący jest brak trendu genetycznego dla cech płodności. Przy okazji przypominamy, że bardzo istotne jest, aby wszystkie informacje o kryciach samicy były zgłaszane przez hodowców i rejestrowane w systemie teleinformatycznym Symlek. Informacja ta wraca do hodowców w postaci oceny wartości hodowlanej samic i samców. Jeśli nie jest rzetelna już u źródła, odpłaci się nam niewiarygodną, wtórną informacją o wartościach naszych zwierząt, a przecież na tym bazujemy, wykonując pracę hodowlaną. Ta sama reguła dotyczy wszystkich innych informacji potrzebnych do szacowania wartości hodowlanych.
Analiza buhajów według roku urodzenia
Postęp, jaki niosą buhaje ocenione tylko na podstawie użytkowości córek, jest wolniejszy w porównaniu do postępu młodych buhajów ocenionych na podstawie genomu, co doskonale widać, analizując ich wartość genetyczną w zależności od roku urodzenia buhajów (tab. 1).
Średnie wartości hodowlane buhajów z roczników 2011–2015 wynoszą, odpowiednio: 105–114 jednostek indeksu PF i 444–968 zł IE, co daje postęp hodowlany roczny na poziomie 2,3 jednostki PF i 171 zł IE.
Postęp ten jest dużo większy z wykorzystaniem selekcji genomowej. Pomiędzy buhajami urodzonymi w roku 2015 a 2019 różnica w wartości hodowlanej wynosi 22 jednostki PF i 974 zł IE, co stanowi postęp roczny na poziomie 5,5 jednostki PF i 244 zł IE.
Poszczególne składowe indeksu PF (PPR, PPO, PPL, KS, DLUG) dla poszczególnych roczników buhajów ocenionych genomowo również znacznie się poprawiły na przestrzeni tych kilku lat. Pomiędzy buhajami urodzonymi w 2015 r. a najmłodszymi, urodzonymi w 2019 r., różnice wynoszą od +4 do +17 jednostek, w zależności od cechy.
Analiza buhajów według właściciela
Analizowane buhaje należą głównie do czterech spółek inseminacyjnych: SHiUZ w Bydgoszczy, MCB w Krasnem, MCHiRZ w Łowiczu i WCHiRZ w Poznaniu. Ponadto duża liczba rozpłodników ocenionych genomowo w chwili publikacji oceny wartości hodowlanej oraz wyboru danych do tej analizy była własnością hodowców, a buhaje zostały poddane genomowaniu na potrzeby realizacji programów selekcji realizowanych przez spółki inseminacyjne (wyk. 3).
Buhaje pochodzące z WCHiRZ w Poznaniu w aktualnej ocenie charakteryzują się najwyższą wartością hodowlaną, która wynosi średnio 119 jednostek PF i 1214 zł IE dla całej subpopulacji buhajów oraz 128 jednostek PF i 1651 zł IE w przypadku buhajów ocenionych na podstawie genomu. Buhaje ocenione genomowo, będące własnością MCHiRZ w Łowiczu, mają średnią wartość hodowlaną wyrażoną indeksem PF na takim samym poziomie, co buhaje z WCHiRZ w Poznaniu – 128 jednostek PF, natomiast ich Indeks Ekonomiczny jest wyższy w porównaniu do buhajów z WCHiRZ w Poznaniu i wynosi 1668 zł. Średnia wartość hodowlana buhajów ocenionych konwencjonalnie jest na podobnym poziomie we wszystkich czterech spółkach inseminacyjnych.
Analiza buhajów według kraju pochodzenia
Buhaje biorące udział w polskich programach hodowlanych dla rasy HF pochodzą z siedmiu krajów (wyk. 4).
W subpopulacji 857 buhajów 70% stanowią buhaje urodzone w Polsce (poprzednio 72%). Buhaje urodzone we Francji stanowią 17%, w Niemczech – 6%, w Holandii – 4%, w Danii – 2%. W tej grupie znajduje się również jeden buhaj pochodzący z Włoch i jeden z Hiszpanii.
ANALIZA TOP 100 BUHAJÓW Z NAJWYŻSZĄ OCENĄ WARTOŚCI HODOWLANEJ
W subpopulacji 100 najlepiej wycenionych buhajów znajduje się 95 rozpłodników ocenionych genomowo i 5 rozpłodników ocenionych na podstawie córek. Ich wartość hodowlana mieści się w przedziale 132–150 jednostek PF i 1220–2796 zł IE, a średnia wartość hodowlana wynosi 137 jednostek PF i 2049 zł IE. Różnica pomiędzy buhajem na 1. i 100. pozycji rankingu według indeksu PF wynosi 18 jednostek. Trudo powiedzieć, czy to dużo, czy mało. Jeśli natomiast weźmiemy różnicę wartości Indeksu Ekonomicznego pomiędzy najlepszym buhajem w tym rankingu (IE = 2796 zł), a najsłabszym (IE = 1220 zł), to uzyskamy różnicę 1576 zł. Oznacza to, że córki buhaja pierwszego będą dawały zysk z jednej laktacji średnio o 788 zł większy, niż córki buhaja drugiego. To duży zysk i łatwo możemy podjąć decyzję, którego buhaja wybrać na przyszłego ojca krów w stadzie.
W top 100 jest:
Jeden buhaj z indeksem PF ≥ 150 jednostek – jest to również buhaj z najwyższym IE równym 2796 zł;
20 buhajów z indeksem PF ≥ 140 jednostek;
69 buhajów z indeksem PF ≥ 135 jednostek.
Analiza po raz kolejny potwierdza dużą przewagę genetyczną młodych buhajów ocenionych na podstawie genomu nad buhajami ocenionymi na córkach. Po czterech latach oczekiwania na wytestowanie buhajów ocenionych metodą konwencjonalną tylko nieliczne będą miały wyniki porównywalne z młodymi generacjami buhajów ocenionych nową technologią genomową. W tej ocenie tylko pięć buhajów ocenionych konwencjonalnie znajduje się w subpopulacji 100 najlepszych rozpłodników biorących udział w programach hodowlanych.
Duża różnorodność genetyczna buhajów
Buhaje z rankingu top 100 indeksu selekcyjnego PF pochodzą aż od 67 ojców i tylko 20 ojców ma co najmniej dwóch synów (tab. 2). Największą liczbę synów (8) posiada buhaj Braveness, ich średnia wartość hodowlana wynosi 137 jednostek PF i 2177 zł IE. Braveness to buhaj ciągle jeszcze z oceną genomową, urodzony w październiku 2016 r., a ma już ośmiu doskonale wycenionych synów, w tym numer jeden rankingu – buhaja Danko Zoom. Cyrano ma pięciu synów w rankingu top 100 ze średnim indeksem PF na poziomie 133 jednostek i IE równym 1961 zł. Na szczególną uwagę zasługuje również stawka dwóch synów buhaja Review ze średnią wartością hodowlaną indeksu PF równą 141 jednostek oraz IE – 2561 zł. Zastosowanie genomiki w hodowli bydła radykalnie zmieniło wykorzystanie przyszłych ojców buhajów – wykorzystuje się ich dużą gamę, ale każdy z nich inseminuje małą ilość potencjalnych matek buhajów.
Analiza top 100 buhajów według właściciela i kraju pochodzenia
Najwięcej buhajów na liście top 100 ma WCHiRZ w Poznaniu – 43 szt. (poprzednio 46), ze średnim indeksem PF równym 136 jednostek i IE – 2151 zł.
SHiUZ w Bydgoszczy ma 29 buhajów (poprzednio 28) ze średnim indeksem PF równym 136 jednostek i IE – 1908 zł.
MCHiRZ w Łowiczu ma 15 buhajów (poprzednio 17) ze średnim indeksem PF równym 137 jednostek i IE – 2058 zł.
MCB w Krasnem ma jednego buhaja z PF równym 135 jednostek (poprzednio 3) i IE – 2077 zł.
12 buhajów, ze średnim indeksem PF równym 138 jednostek i IE – 2013 zł, należy do innych właścicieli niż spółki inseminacyjne (tab. 3).
Analizując subpopulację top 100 według właściciela i kraju pochodzenia buhajów, należy stwierdzić, że:
W grupie 15 buhajów z MCHiRZ w Łowiczu buhaje urodzone w Polsce stanowią 47%, a w Niemczech – 53%.
W grupie 29 buhajów ze SHiUZ w Bydgoszczy buhaje urodzone w Polsce stanowią 34%, we Francji – 48%, w Niemczech – 17%.
W grupie 43 buhajów z WCHiRZ w Poznaniu buhaje urodzone w Polsce stanowią 28%, w Niemczech – 30%, w Holandii – 16%, w Danii – 12%, we Francji – 9%, we Włoszech i Hiszpanii – po 2%.
Jeden buhaj z MCB w Krasnem pochodzi z Holandii.
W sumie na liście top 100 najlepiej wycenionych buhajów, które są wpisane do polskich ksiąg hodowlanych, zwierzęta urodzone w Polsce stanowią tylko 41% (poprzednio 39%). Buhaje z Niemiec stanowią 26% listy top 100, z Francji – 18%, z Holandii – 8%, z Danii – 5%, z Włoch i Hiszpanii – po 1%.
Niestety coraz częściej spółki inseminacyjne sięgają po rozpłodniki pochodzące z innych krajów. A przecież mają doskonałe narzędzie do pracy hodowlanej w postaci możliwości genotypowania dużej liczby zwierząt w celu poszukiwania wybitnych genetycznie osobników. Genetyka wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, które przynoszą zwrot poniesionych kosztów za kilka lub nawet kilkanaście lat. Buhaje pochodzące z importu powinny stanowić niewielki procent ogólnej liczby buhajów w naszych krajowych programach selekcyjnych i posiadać wartość hodowlaną zdecydowanie większą niż buhaje pochodzące z polskiej hodowli.
Porównując średni IE buhajów z importu (2095 zł), należy zauważyć, że jest on większy tylko o 112 zł od średniego IE buhajów urodzonych w Polsce (1983 zł). Warto to porównać z różnicą pomiędzy wartością hodowlaną buhajów genomowych i konwencjonalnych, która wynosi aż 829 zł! [opisane wyżej]
ANALIZA TOP 10 BUHAJÓW Z NAJWYŻSZĄ OCENĄ WARTOŚCI HODOWLANEJ
Średnia wartość indeksu selekcyjnego PF buhajów z rankingu top 10 wynosi 143 jednostki i 2315 zł IE (tab. 5). Wszystkie buhaje ocenione są genomowo. Na liście tej mamy po raz pierwszy aż trzy buhaje urodzone w Polsce, z których pierwszą lokatę zajmuje Danko Zoom. Z indeksem selekcyjnym PF równym 150 jednostek jest on również pierwszy w rankingu buhajów z oceną międzynarodową (buhaje ocenione w kraju lub przez Interbull), co stanowi duży sukces dla polskiej hodowli, a jego hodowca zasługuje na ogromne uznanie. Wynik ten pokazuje, że warto inwestować w polskie stada hodowlane, genotypując jak najwięcej reproduktorów i przeszczepiając jak najwięcej zarodków od najlepszych młodych samic. Na liście top 10 każdy buhaj pochodzi po innym ojcu (tab. 4).
Zmiany na liście Top 10 buhajów
Indeks selekcyjny, którym w naszym kraju jest PF (Produkcja i Funkcjonalność) oraz, od poprzedniej oceny, IE (Indeks Ekonomiczny), służy między innymi do uszeregowania buhajów na listach rankingowych, co pozwala hodowcy na wybór najlepszych zwierząt na ojców następnego pokolenia. Przeanalizujmy zatem stawki 10 najlepszych buhajów na listach rankingowych z trzech ostatnich sezonów ocen wartości hodowlanej (tab. 5).
Liderem aktualnego rankingu jest wspomniany wcześniej młody buhaj pochodzący z Hodowli Roślin DANKO sp. z o.o. o imieniu Danko Zoom. Jest to wspólny sukces hodowcy i WCHiRZ w Poznaniu, gdyż rozpłodnik ten pochodzi z programu oceny i selekcji buhajów tej spółki inseminacyjnej. Lider oceny pochodzi z embriotransferu i jest potomkiem Bravenessa oraz Danko Szampy. Jest to buhaj kompleksowy, który przekazuje córkom wysoką produkcję, pożądane cechy funkcjonalne: długowieczność, zdrowie wymion oraz bardzo dobry pokrój.
W sezonie 2019/2 i 2019/3 liderem top listy był niemiecki buhaj Garett należący do MCHiRZ w Łowiczu, który w obecnym rankingu plasuje się na 2. miejscu. Jego indeks selekcyjny PF wynosi 145 jednostek, natomiast IE – 2749 zł.
Przeanalizujmy, co się stało z pozostałymi buhajami z listy top 10 oceny 2019/3. Buhaj Noble Hero z 2. pozycji przesunął się na 8., jego indeks PF aktualnie wynosi 141 jednostek, a IE – 2011 zł. Buhaj Imation z 3. miejsca przesunął się w dół listy na 15. pozycję z indeksem PF równym 140 jednostek i IE – 2458 zł. Buhaj Hitchcook z 4. lokaty uplasował się na 6. (PF = 142, IE = 2112 zł). Goal w poprzednim sezonie znajdował się na 5. pozycji, aktualnie przesunął się o dwa miejsca w górę listy i jest na 3. miejscu (PF = 144, IE = 2209 zł). Lucky Et spadł o jedną pozycję, na 7. miejsce (PF = 141, IE = 2059 zł). Buhaj Denmark poprawił swoją lokatę o dwie pozycje i uplasował się na 5. miejscu listy rankingowej (PF = 143, IE = 2547 zł). Marca z 8. lokaty przesunął się na 23. (PF = 139, IE = 1896 zł). Part był 9., a obecnie jest aż 43. (PF = 137, IE = 2390 zł). Moon z 10. lokaty uplasował się na 17. z PF równym 140 jednostek i IE – 2312 zł.
Należy zauważyć, że od momentu, gdy zostały połączone bazy genetyczne z EuroGenomics, ocena wartości hodowlanej buhajów jest dużo stabilniejsza, co jest spowodowane jej większą precyzją. Nie obserwujemy drastycznych spadków z sezonu na sezon pozycji buhajów w rankingach. Spadek lokaty na liście jest normalnym zjawiskiem, oznaczającym, że buhaje są spychane w dół przez nowe, lepsze osobniki, co jest potwierdzeniem postępu genetycznego. Jednak wahania te z sezonu na sezon nie powinny być zbyt duże, zwłaszcza jeśli ocena buhaja została wykonana z wysoką precyzją. Stabilne oceny wartości hodowlanej to łatwiejsza praca selekcyjna, która przynosi spodziewane efekty.
W ocenie 2019/2 pięć buhajów należało do WCHiRZ w Poznaniu, trzy do MCHiRZ w Łowiczu i dwa do SHiUZ w Bydgoszczy. W poprzedniej ocenie do WCHiRZ w Poznaniu należało siedem buhajów, dwa były własnością MCHiRZ w Łowiczu i jeden SHiUZ w Bydgoszczy. W aktualnej ocenie pięć rozpłodników należy do WCHiRZ w Poznaniu, trzy do MCHiRZ w Łowiczu, jeden do SHiUZ w Bydgoszczy i jeden jest własnością hodowcy (wyk. 5).
W aktualnej ocenie na liście top 10 trzy buhaje pochodzą z polskiej hodowli, po dwa rozpłodniki zaimportowano z Niemiec i Danii oraz po jednym z Holandii, Hiszpanii i Francji.
ANALIZA BUHAJÓW
POCHODZĄCYCH Z POLSKIEJ HODOWLI
Analiza ta dotyczy tylko buhajów, których wartość hodowlana została oceniona na podstawie genomu i urodzonych w okresie 2015–2019, gdyż ta najmłodsza generacja zwierząt jest miarą postępu genetycznego w ostatnich latach, a także obrazuje kierunek pracy hodowlanej spółek inseminacyjnych. W każdym kraju część rozpłodników wykorzystywanych w unasienianiu samic może pochodzić z importu, jednak ważne jest, aby ten udział nie był zbyt duży, ponieważ programy oceny i selekcji buhajów powinny bazować głównie na polskiej bazie selekcyjnej, która jest coraz większa, i promować rodzimą hodowlę bydła. Dowodem tego jest czempion obecnej oceny buhaj – Danko Zoom. Sięganie po obcą genetykę powinno dotyczyć wartościowych zwierząt i unikatowych linii genetycznych, być jedynie wzbogaceniem polskiej hodowli.
Udział buhajów urodzonych w Polsce w całkowitej liczbie osobników ocenionych genomowo w poszczególnych spółkach mieści się w przedziale od 84% w MCB w Krasnem do 59% w WCHiRZ w Poznaniu (wyk. 6.). Analiza ta pokazuje coraz wyraźniej różnice w systemie wyboru buhajów między spółkami, które w swoich programach bazują głównie na polskiej hodowli, tak jak MCB w Krasnem i MCHiRZ w Łowiczu, w stosunku do tych importujących młode buhaje zgenomowane za granicą i w Polsce.
W tabeli nr 6 przedstawiamy listę 10 najlepszych buhajów urodzonych w Polsce. Ich średnia wartość hodowlana wynosi 141 jednostek PF i 2269 zł IE, z wartościami w przedziale pomiędzy 150 a 138 jednostek PF i 2796 a 1626 zł IE.
Top 10 buhajów pochodzących od polskich hodowców ma średnią wartość hodowlaną tylko o jedną jednostkę PF niższą niż top 10 buhajów pochodzących z importu!
Niezmiennie zachęcamy hodowców do jak najszerszego użytkowania nasienia polskich buhajów i aktywnego udziału w programach oceny i selekcji buhajów krajowych spółek inseminacyjnych poprzez genomowanie jałówek, płukanie matek buhajów i planowane kojarzenia z ojcami buhajów.
Podsumowanie
W artykule tym przedstawiliśmy analizę oceny wartości hodowlanej buhajów 2020/1, która bierze pod uwagę zmianę bazy genetycznej. Po raz drugi do porównań użyliśmy Indeksu Ekonomicznego opracowanego przez CGen PFHBiPM.
Średnia wartość hodowlana wszystkich ocenionych buhajów w sezonie 2020/1 jest niższa o 10 jednostek w porównaniu do sezonu 2019/3 i wynosi 115 jednostek indeksu PF i 990 zł IE.
Liczba ocenionych buhajów spadła w porównaniu do sezonu 2019/3 (-3%), co jest niepokojącym zjawiskiem.
Buhaje ocenione na podstawie genomu mają średnio wyższą wartość hodowlaną wyrażoną indeksem selekcyjnym PF o 16 jednostek oraz 829 zł IE w stosunku do buhajów ocenionych konwencjonalnie.
Buhaje urodzone w latach 2015–2019 mają wyraźnie wyższą wartość hodowlaną w porównaniu do buhajów urodzonych w latach wcześniejszych, co potwierdza znaczne przyspieszenie postępu genetycznego (roczny postęp genetyczny: 5,5 jednostki PF i 244 zł IE).
Na liście top 100 najlepiej wycenionych buhajów, które są wpisane do polskich ksiąg hodowlanych, zwierzęta urodzone w Polsce stanowią tylko 41%. Ich wartość hodowlana mało różni się od wartości hodowlanej buhajów zaimportowanych przez cztery polskie firmy inseminacyjne (średnio 112 zł IE).
Na liście top 10 figurują po raz pierwszy trzy polskie buhaje, a buhaj Danko Zoom z PF równym 150 jednostek i IE na poziomie 2796 zł zajmuje pierwszą lokatę.
Polskie podmioty realizujące programy hodowlane powinny jak najwięcej inwestować w rozwój rodzimej genetyki, podobnie jak to robią spółdzielnie inseminacyjne w krajach takich jak Niemcy, Francja, Holandia czy Dania, żeby otrzymać materiał hodowlany o wyższej wartości genetycznej.
