Roboty do zgarniania i zbierania odchodów

Na co zwrócić uwagę, decydując się na robota do zgarniania nieczystości w oborze? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, skupiliśmy się w naszym artykule na wybranych modelach. Przeczytaj, co oferują i jak pracują.

tekst: dr inż. Jacek Skudlarski, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Podłoga w oborze, niezależnie od tego, czy jest rusztowa czy pełna, powinna być regularnie czyszczona. Utrzymanie jej w czystości ogranicza ilość odchodów w strefie legowiskowej oraz poprawia higienę krów, w tym głównie w obrębie racic, wymion i ogonów. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko zakażeń racic i zapaleń wymion, a krowy mogą poruszać się w sposób naturalny i bezpieczny. Oprócz dotychczas stosowanych zgarniaczy pojawiły się nowe rozwiązania, jakimi są automatyczne roboty czyszczące posadzki rusztowe i podłogi. Ich oferta sukcesywnie się poszerza.

Robot zamiast zgarniaka

Roboty do usuwania odchodów z posadzki rusztowej i podłóg pełnych w oborach automatycznie czyszczą korytarze spacerowe z odpowiednią częstotliwością. Rozwiązują też wiele problemów, z jakimi mogą się borykać użytkownicy tradycyjnych zgarniaczy. Maszyny te nie wymagają linek, łańcuchów i kół napędowych; mogą również obsługiwać przejścia i duże otwarte przestrzenie w pobliżu zrobotyzowanych stanowisk udojowych. Można je zaprogramować tak, aby skupiały się na czyszczeniu konkretnych miejsc, w których gromadzi się najwięcej odchodów. Co ważne, roboty czyszczące posadzki rusztowe nie są inwazyjne. Pracują cicho i mają niewielki wpływ na zachowanie krów. W praktyce największy niepokój u zwierząt pojawia się, gdy robot czyszczący stoi w miejscu.

Jeśli urządzenie napotka leżącą w obrębie korytarza spacerowego krowę (lub inną przeszkodę), spróbuje ją ominąć, a w skrajnych przypadkach – wyłączy się i będzie czekać na reakcję użytkownika. Maszyny mogą być stosowane w oborach różnych typów i rozmiarów, zarówno w nowych, jak i w starszych budynkach. Na rynku dostępne są różne modele robotów do usuwania obornika, każdy z innymi możliwościami i funkcjami. Poniżej opisujemy wybrane z nich.

Roboty Lely: na posadzkę rusztową i pełną

W ofercie firmy Lely znajdziemy dwa roboty: Discovery Scraper, który jest przeznaczony do czyszczenia podłóg rusztowych, i Discovery Collector przeznaczony do obór z pełnymi podłogami. Oba są napędzane silnikiem elektrycznym i czyszczą podłogę obory przez całą dobę, 7 dni w tygodniu. Pracują w ustalonych godzinach i przemierzają wyznaczoną przez użytkownika trasę.

• Robot Scraper charakteryzuje kompaktowa budowa, zaprojektowana tak, aby mógł on poruszać się w wąskich korytarzach i ciasnych przestrzeniach w oborze. Odporna na wilgoć i zabrudzenia obudowa jest łatwa w czyszczeniu. Robot zasilany jest akumulatorowo. Po zakończeniu cyklu sam wraca do stacji ładowania. Maszynę wyposażono w trzy koła, z czego dwa tylne zapewniają napęd, zaś przednie (obrotowe z czujnikiem) umożliwia płynne skręcanie i nawigację w trudno dostępnych miejscach – urządzenie może m.in. pracować w korytarzach poprzecznych oraz w strefach separacyjnych.
  Warto dodać, że robota wyposażono w zamontowany pod spodem skrobak, który zgarnia odchody i zanieczyszczenia z podłogi do kanałów gnojowych. W niektórych modelach skrobak może być ruchomy lub dostosowany do różnych rodzajów posadzek. Opcjonalnie robot może być wyposażony w zbiornik wody i dysze spryskujące, które znacząco zwiększają skuteczność usuwania odchodów. Cienka warstwa zaschniętych odchodów, często zalegająca na powierzchni rusztów, zwiększa ryzyko, że krowa się poślizgnie, i utrudnia czyszczenie. Spryskiwanie wodą zwykle eliminuje ten problem. Ponadto urządzenie jest wyposażone w czujniki zbliżeniowe, zderzeniowe i system orientacji w przestrzeni. Może więc wykrywać przeszkody, krowy i zmieniać trasę w razie potrzeby. Gdy napotka przeszkodę (np. krowę), zatrzymuje się lub delikatnie ją omija. Po zakończonej pracy lub przy niskim poziomie baterii samodzielnie wraca do stacji dokującej.
• Lely Discovery Collector 120 to automatyczny robot czyszczący, zaprojektowany z myślą o nowoczesnych oborach z pełnymi posadzkami. Collector nie zgarnia obornika, lecz go zasysa, przechowuje w zbiorniku, a następnie opróżnia w wyznaczonym miejscu. Robot wykorzystuje wodę w celu rozcieńczenia odchodów oraz pompę próżniową, która umożliwia magazynowanie gnojowicy w zbiorniku. Maszyna spryskuje powierzchnię wodą zarówno z przodu, jak i z tyłu. Takie działanie wspomaga efektywne zasysanie odchodów (z przodu) oraz nawilża posadzkę (z tyłu), co w jeszcze większym stopniu zmniejsza jej zanieczyszczenie.

Woda przechowywana jest w dwóch niezależnych zbiornikach, zintegrowanych ze zbiornikiem na odchody. W miarę zapełniania objętość przeznaczona na wodę automatycznie się zmniejsza, co pozwala zachować kompaktową konstrukcję urządzenia. Dzięki niewielkim gabarytom robot może swobodnie poruszać się po oborze. Bez problemów przejeżdża pod bramkami i przegrodami, nie zakłócając ruchu krów i nie ograniczając ich swobody.

Podobnie jak Scraper robot porusza się po oborze według zaprogramowanego harmonogramu lub w trybie adaptacyjnym. Po zakończeniu pracy automatycznie wraca do stacji ładowania. Pojemność baterii pozwala na 4–6 godzin pracy, w zależności od warunków i intensywności czyszczenia. Dzięki czujnikom i systemowi planowania trasy Collector omija przeszkody, unika kolizji z krowami i może być dostosowany do układu konkretnej obory. Cały system można monitorować i zarządzać nim zdalnie przez aplikację Lely Control. W tym roku firma wprowadziła do oferty akcesorium, które sprawia, że roboty do obornika Discovery Collector nadają się również do obór, w których wykorzystywany jest piasek.

Robot GEA: szeroki skrobak do trudnych zadań

GEA SRone to całkowicie zautomatyzowany robot usuwający odchody z podłóg rusztowych lub pełnych. Maszyna usuwa odchody zarówno w obrębie ganków gnojowych, jak również w przejściach łączących korytarze, poczekalniach, przepędach itp. Przy pracy do 18 godzin w ciągu dnia i szybkości pracy maks. 5 m na minutę robot potrafi wyczyścić, jak zapewnia producent, od 6000 do 8000 m2 powierzchni obory. SRone porusza się automatycznie po wcześniej zaprogramowanych trasach, zbierając obornik za pomocą szerokiego skrobaka, który czyści powierzchnię podłogi. Pracuje cicho, nie płoszy zwierząt i nie zakłóca ich naturalnych zachowań. Czujniki zbliżeniowe i bezpieczeństwa pozwalają mu omijać przeszkody i dostosować trasę w czasie rzeczywistym, co zapewnia bezpieczną pracę w dynamicznym środowisku obory.
Średni czas ładowania baterii robota to 6 godzin. W przypadku większych obór o powierzchni do 12 000 m2 podłoża albo jeśli zachodzi potrzeba ustalenia bardziej wymagających, spersonalizowanych tras – producent proponuje wybrać programowalny robot SRone+ z wielofunkcyjnym układem sterowania. Cechuje go bardziej zaawansowana nawigacja oraz więcej opcji tras.

Roboty JOZ: wymiary dostosowane do potrzeb

W ofercie holenderskiej firmy JOZ dostępne są dwa roboty, tj. Barn-E PRO i Nano. Pierwszy jest przeznaczony do czyszczenia obór z podłogami pełnymi, takich jak beton czy modularne powierzchnie gumowe. Drugi to rozwiązanie do usuwania odchodów na podłogach rusztowych.

• Robot Barn-E PRO zbiera obornik, tak by pozostawić czystą powierzchnię i zapewnić swobodne chodzenie krowom. Co istotne, obornik nie jest przesuwany, lecz zbierany za pomocą pręta zsuwającego/ślizgowego, następnie podnoszony przez obracający się mechanizm pobierający i magazynowany w pojemniku. Później urządzenie podjeżdża do miejsca wyładunku i tam opróżnia zgromadzone nieczystości. Robot jest dostępny w dwóch wersjach. Do wyboru są następujące szerokości zgarniania: 155 cm (standard) i 185 cm (duża szerokość).
• Robot Nano, dzięki kompaktowym wymiarom, tj. szerokości zaledwie 70 cm, doskonale sprawdza się w wąskich korytarzach, nie zakłócając swobody ruchu krów. Wyposażony w skrobak o szerokości od 120 do 185 cm oraz system spryskiwania wodą z przodu i z tyłu skutecznie usuwa zanieczyszczenia. Nano porusza się po trasach zdefiniowanych przez transpondery, a oprogramowanie JOZ SAM ma umożliwiać łatwe tworzenie i dostosowywanie tras czyszczenia. Zintegrowany zbiornik na wodę (ok. 110 l) pozwala na długotrwałą pracę bez konieczności częstego napełniania.
  Robot DeLaval:
  podwójny system nawigacji
  W ofercie firmy DeLaval znajdziemy roboty przeznaczone do usuwania odchodów zarówno w oborach z podłogami rusztowymi oraz pełnymi.
• Do czyszczenia podłóg rusztowych przeznaczony jest robot DeLaval RS450S. Dzięki kompaktowej konstrukcji oraz inteligentnym czujnikom RS450S precyzyjnie pokonuje zakręty, korytarze i wąskie przestrzenie między stanowiskami. Maszynę wyposażono w cztery koła napędowe, które zapewniają dobrą przyczepność i stabilność również na śliskich powierzchniach. Robota prowadzą po trasie zamontowane w podłodze transpondery, a sensory zbliżeniowe stale monitorują jego położenie. Ten podwójny system nawigacji gwarantuje, że robot nie „zgubi się” lub nie zostanie zablokowany przez napotkaną przeszkodę. Maszyna przekazuje często sygnały zwrotne dotyczące jej dokładnego położenia i uruchamia procedury kontroli bezpieczeństwa, a także nawigację umożliwiającą pominięcie przeszkód. RS450S dostępny jest w wersji ze spryskiwaczem wyposażonym w cztery dysze rozpylające wodę na posadzce rusztowej, co pomaga robotowi w efektywnym czyszczeniu. Napełnianie wody odbywa się automatycznie w stacji dokującej.
• Automatyczną maszyną przeznaczoną do usuwania obornika z litych podłóg jest z kolei robot RC (Robot Cleaner). Zbieracz robota nadaje się do przenoszenia i usuwania większości rodzajów obornika i ściółki z litych podłóg, ale także z podłóg listwowych, a dzięki możliwości obracania o 360° może nawet wyczyścić ciasne narożniki. Robot RC nie musi dodawać wody podczas procesu czyszczenia, co w opinii producenta jest zaletą. W ten sposób ogranicza się ilość nieczystości, a przyszły nawóz jest bardziej skoncentrowany. 