Czy można nauczyć krowy czystości w oborach?
Naukowcy behawioralni opracowują toalety dla krów i badają możliwość kontroli zachowania wydalniczego bydła.
Tekst i zdjęcie: Ryszard Lesiakowski, źródło: idv-online.de
Niemieccy badacze behawioralni z Instytutu Friedricha Loefflera (FLI) i Instytutu Biologii Zwierząt Gospodarskich im. Leibniza (FBN) oraz naukowcy z Uniwersytetu w Auckland (Nowa Zelandia) badają zachowanie wydalnicze bydła. Wspólnie starają się odpowiedzieć na pytanie: Czy krowy można nauczyć czystości, a tym samym odciążyć środowisko oraz lepiej chronić ludzi i zwierzęta przed chorobami?
Zwykle to zwierzęta domowe uczone są czystości, ale także świnie szukają zacisznego zakątka w chlewni do załatwienia swoich potrzeb fizjologicznych, o ile mają taką możliwość. Z krowami wygląda to zupełnie inaczej, dla nich toaleta jest w każdym miejscu w oborze. Ma to negatywne konsekwencje dla środowiska i samych zwierząt, a szkodliwy wpływ emisji amoniaku na klimat jest powszechnie znany. Emisje te można znacznie zmniejszyć, oddzielając kał i mocz. Nieczystości w oborze negatywnie wpływają na zdrowie racic i wymion krów oraz znacznie zwiększają nakłady pracy na czyszczenie zwierząt i budynków. Dorosła krowa mleczna produkuje dziennie średnio od 20 do 30 litrów moczu i od 30 do 40 kilogramów kału.
Badacze behawioralni zamierzają poprawić dobrostan zwierząt i higienę
W toku prowadzonych badań naukowcy doszli do wniosku, że przy użyciu metod asocjacyjnego uczenia się, takich jak warunkowanie instrumentalne, możliwe jest pomyślne szkolenie bydła w zakresie wypróżniania się w określonym miejscu w oborze, tzw. trening toaletowy. Wyniki badania opublikowano w renomowanym czasopiśmie Neuroscience and Biobehavioral Reviews. Publikacja opisuje neurofizjologiczne podstawy zachowania wydalniczego ssaków i możliwe procesy uczenia się, które można rozwinąć u bydła, w celu kontrolowania zwierząt podczas wypróżniania się w wyznaczonych miejscach. Stwierdzono, że bydło posiada inteligencję i podstawy neurofizjologiczne umożliwiające naukę korzystania z toalety. Praktyczna realizacja szkolenia toaletowego jest obecnie badana. Trening odbywa się w toaletach specjalnie zbudowanych dla cieląt, które wyposażono w przepuszczalną zieloną powierzchnię pełniącą również funkcję osłony przeciwbryzgowej. Wydalanie moczu poza toaletę karane jest krótkim prysznicem, natomiast oddanie moczu w toalecie nagradzana się.
Zdaniem naukowców, eksperymenty z cielętami wskazują na możliwość wyszkolenia krów, tak aby kontrolować ich zachowania związane z wydalaniem. Jednak jest to proces bardzo złożony. Sprawdziła się metoda uczenia, zwana warunkowaniem instrumentalnym, która polega na nagradzaniu pożądanego zachowania. W opinii badaczy, decydująca będzie praktyczna integracja wyuczonych wzorców zachowania z codziennym życiem zwierząt w oborze. Jak informuje koordynator projektu badawczego Lars Schrader z Instytutu Friedricha Loefflera, jeśli udałoby się wykorzystać w praktyce inteligencję zwierząt do ustawienia w oborach toalet dla krów, to skorzystaliby na tym wszyscy: właściciele zwierząt, krowy i środowisko.
