21. Międzynarodowe Forum Spółdzielczości Mleczarskiej

Już po raz dwudziesty pierwszy przedstawiciele branży mleczarskiej z całego świata mieli okazję się spotkać i porozmawiać. Tegoroczne forum odbyło się w dniach 4–5 września w Białymstoku.

tekst: Dorota Grabarczyk

Wydarzenie zgromadziło ekspertów, przedstawicieli spółdzielni mleczarskich oraz polityków, którzy wspólnie analizowali różne kwestie związane z sektorem mlecznym. W forum wzięli udział komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski oraz minister rolnictwa Czesław Siekierski.

BIEŻĄCA SYTUACJA
Tematyka oscylowała wokół aktualnego stanu branży, jej przyszłości oraz wyzwań, z którymi musi się zmierzyć. Jak podkreślono, ważne jest, aby Polska utrzymała europejską pozycję jako eksporter i producent mleka w kontekście zmian, jakie czekają sektor mleczarski, związanych m.in. z akcesją nowych krajów do Unii Europejskiej, w tym Ukrainy, ale także wdrożenia umów o wolnym handlu. Wśród problemów polskiego mleczarstwa wymieniono głównie:

• wysokie koszty produkcji;
• duże wahania cen;
• problemy finansowe małych i średnich podmiotów;
• dominację sieci handlowych;
• niewystarczającą ekspansję na rynki pozaunijne;
• rozdrobnienie sektora;
• niepewność geopolityczną, w tym wojnę w Ukrainie;
• problemy demograficzne.

Jerzy Plewa omówił potencjalne zmiany we Wspólnej Polityce Rolnej. Podkreślił, że Europa chce chronić swoją suwerenność żywnościową, ważna jest obrona polityki dochodowej Unii Europejskiej, rolnicy powinni otrzymywać uczciwy, wystarczający dochód. Kolejnym ważnym punktem jest wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu żywności oraz ochrona przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, a także nagradzanie rolników za działania na rzecz bioróżnorodności i opracowanie strategii zrównoważonego wykorzystania wody.

PRZYSZŁOŚĆ RYNKU MLEKA
Szereg wyzwań, przed którymi stoi branża mleczarska, można podzielić na ekonomiczne, środowiskowe i demograficzne.
Do wyzwań ekonomicznych należały m.in.:

• rozdrobnienie produkcji, zarówno w produkcji, jak i w przetwórstwie (warto podkreślić, że 18% firm w Polsce skupuje i przetwarza 73% produkcji);
• problem z zarządzaniem ryzykiem w małych przedsiębiorstwach.
  Z kolei, wśród wyzwań środowiskowych prym wiodły niewątpliwie:
• zmiany klimatyczne;
• małe zasoby wody;
• konieczne są duże nakłady finansowe, żeby sprostać wyzwaniom środowiskowym;
• gospodarstwa mleczne doskonale wpisują się w gospodarkę o obiegu zamkniętym.
  Wyzwania demograficzne niepokoiły szczególnie, ponieważ do 2060 roku liczba mieszkańców w Polsce spadnie do 32,9 mln, a ludność w wieku poprodukcyjnym będzie stanowiła 30%.
  Gdyby tego było mało, prognozowane są trudności z pracownikami najemnymi w rolnictwie, a także z wykwalifikowanymi pracownikami w mleczarstwie. W tle pojawia również emigracja zarobkowa i zmniejszenie liczby konsumentów w związku ze starzejącym się społeczeństwem. Ponadto nie można przewidzieć mogących pojawić się w przyszłości mód i zmian w preferencjach żywieniowych.

CAŁA NADZIEJA W MŁODYCH ROLNIKACH
Podczas panelu dyskusyjnego poruszono również kwestię młodych rolników. Sytuacja w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej nie wygląda jeszcze tak źle. U nas młodzi rolnicy do 35. roku życia stanowią 14,7%, w UE natomiast –  6,5%, a unijni rolnicy powyżej 55. roku życia – 57%. Warto podkreślić, że młodzi rolnicy polscy stanowią 24% młodych rolników w UE. Głównymi przyczynami niepodejmowania przez młodych rolników działalności rolniczej są wysoka cena i problemy z dostępnością gruntów, niska rentowność działalności rolniczej, wymogi administracyjne, wymogi i obowiązki stawiane przez Komisję Europejską oraz wizerunek rolnika jako tego, który niszczy klimat. Podczas panelu podkreślono, że konieczne jest podjęcie działań, aby mechanizmy prognozowania i zapobiegania kryzysom były bardziej skuteczne. Rolnicy powinni mieć dostęp do tanich kredytów. Należy również ograniczyć biurokrację i wymogi administracyjne, a także promować zawód rolnika. Oskarżanie rolników za niszczenie klimatu jest bardzo niesprawiedliwe, ponieważ to oni jako pierwsi odczuwają zachodzące zmiany, poprzez suszę, gradobicia czy ulewne deszcze.

Forum było doskonałą okazją, żeby również zapoznać się z sytuacją w innych krajach. Prezentacje przygotowali m.in. przedstawiciele Holandii, Ukrainy i Nowej Zelandii. 