Shredlage, czyli nowy wymiar kiszonki z kukurydzy
Wydawałoby się, że technologii zbioru kukurydzy na kiszonkę nie można znacząco ulepszyć. Tymczasem firma Claas oferuje sieczkarnie tnące rośliny na trzycentymetrową sieczkę, jednocześnie zapewniające bardzo dobre rozdrobnienie ziarna. Jakie są tego konsekwencje w praktycznym żywieniu krów mlecznych?
tekst: PROF. ZYGMUNT M. KOWALSKI, UNIWERSYTET ROLNICZY W KRAKOWIE; zdjęcia: Z.M. KOWALSKI, GR Cieszymowo, CLAAS
Zakończył się kolejny sezon produkcji kiszonek z kukurydzy. Niestety, w znaczącej części kraju nie był on udany, bo plony zielonki i ziarna były bardzo słabe. Niskiej wartości pokarmowej nie da się w pełni zrekompensować, a bilansowanie dawki z udziałem słabej kiszonki z kukurydzy jest zawsze znacznie droższe niż w przypadku dobrych kiszonek, bo wymaga większego udziału pasz treściwych, co dodatkowo zwiększa ryzyko kwasicy żwacza. Skoro jednak silosy są już pełne, warto pomyśleć o następnym roku. O zakupie materiału nasiennego, naprawie silosów czy ich wybudowaniu. A może w planach pojawi się zakup nowej sieczkarni?
Jak powszechnie wiadomo, kiszonka z kukurydzy dostarcza w dawce pokarmowej energii, zarówno w ziarniaku, jak i w strawnej masie części wegetatywnych. Udział kiszonki z kukurydzy w zapewnieniu właściwej struktury fizycznej dawki pokarmowej jest raczej marginalny, bo zachęcamy do drobnego cięcia zielonki, aby poprawić jej strawność i w pełni rozdrobnić ziarniak. Na zdjęciu 1 przedstawiono krótko pociętą zielonkę z kukurydzy, w której sieczka ma długość ok. 10–12 mm (ok. 1 cm).
Chociaż dłuższe cięcie (także obrazuje to zdjęcie nr 1 – kolejne kupki usypane z sieczki), o długości 1,5–2 cm, może być również zalecane, bo poprawia się strukturę fizyczną dawki, to wątpliwości budzą mniejsza skuteczność naruszenia ziarna oraz niższa strawność. Zielonka pocięta na dłuższą sieczkę, zwłaszcza nadmiernie wysuszona, może być trudniejsza do ubicia w silosie lub pryzmie.
Struktura fizyczna dawek
W klasycznych dawkach pokarmowych (TMR-ach) strukturę fizyczną zapewniają kiszonki z traw przewiędniętych lub kiszonki z lucerny przewiędniętej, zwane trochę nieprecyzyjnie sianokiszonkami. W niektórych dawkach znajdziemy także pocięte siano łąkowe lub słomę zbożową. Gdy w dawce pokarmowej znajdują się 2–3 kg suchej masy, dostarczane z kiszonką z traw przewiędniętych, pociętych nożami wozu paszowego (kiszonka z balotów) lub nożami sieczkarni w czasie zbioru (kiszonka z pryzmy lub silosu), sieczka kiszonki z kukurydzy nie musi być długa (ok. 1 cm), a dawka i tak będzie odpowiednio „strukturalna”. To wszystko brzmi bardzo optymistycznie, gdy w gospodarstwie znajdują się dobrej jakości kiszonki z traw czy lucerny. Niestety, mijający rok, zwłaszcza czerwcowo-lipcowe susze, był jeszcze gorszy dla traw niż dla kukurydzy. O ile udało się zebrać obfite i niezłe jakościowo pierwsze pokosy, o tyle kolejne były ilościowo i jakościowo bardzo mizerne. W znaczącej części naszych gospodarstw może brakować w przyszłym roku (koniec zimy – wiosna) dobrych kiszonek z traw lub lucerny. Dodawanie do wozu paszowego słabych, zdrewniałych, nisko strawnych kiszonek zapewni dobrą strukturę fizyczną dawki, ale znacząco obniży jej wartość pokarmową, a przez to ujemnie wpłynie na pobranie paszy i wydajność mleka. Biorąc pod uwagę, że zmiany klimatyczne, tak drastycznie wpływające na plony zielonek z traw i lucerny, stają się z roku na rok coraz bardziej dokuczliwe – a nic nie wskazuje, że w przyszłości będzie lepiej – uzasadnione byłoby uniezależnienie się od konieczności posiadania dobrych kiszonek z traw lub lucerny. Czy to jest możliwe?
Co to jest SHREDLAGE®?
Odpowiedzią na wątpliwości, jaka powinna być optymalna długość sieczki kiszonki z kukurydzy i czy grozi nam brak strukturalnych kiszonek z traw lub lucerny, może być nowa technologia zbioru zielonek z kukurydzy przeznaczonych na kiszonkę z całych roślin, zaproponowana kilka lat temu (2015 r.) w Stanach Zjednoczonych (Corncracker SHREDLAGE®), a zainstalowana w sieczkarniach firmy Claas. Technologia SHREDLAGE® (czytaj szredlidż) zdobywa w świecie coraz więcej zwolenników. Kilka sieczkarni wykorzystujących tę metodę pracuje już w Republice Czeskiej. Najwyższy czas, aby poznali ją nasi hodowcy. Może ktoś planujący zakup nowej sieczkarni zdecyduje się na tę technologię?
W technologii SHREDLAGE® zielonka z kukurydzy cięta jest na długie cząsteczki, o długości ok. 30 mm (3 cm; zdjęcie 1). Dzięki specjalnej konstrukcji walców (zdjęcie 2), pomimo tak długiej sieczki, ziarno rozdrabniane jest bardzo dobrze, co zapewnia dobrą dostępność skrobi w przewodzie pokarmowym krowy. W omawianej technologii ziarno rozdrabnia specjalny corncracker SHREDLAGE®. Jego cechą szczególną są profile zębów piły, z dodatkowo wyfrezowanym rowkiem spiralnym. Walce urządzenia mają 110 i 145 rzędów zębów. Ich konstrukcja zapewnia nie tylko rozdrobnienie, ale także efekt rozcierania, uzyskiwany dzięki różnej liczbie rzędów zębów oraz różnicy liczby obrotów. Przeciskanie się łodyg przez walce powoduje ich zgniatanie (miażdżenie, rozcieranie – czyli intensywna obróbka wzdłużna łodyg), co poprawia strawność, a nie zmniejsza efektu strukturalności. Zmiażdżone łodygi i liście mają większą powierzchnię dla działania bakterii i pierwotniaków w żwaczu.
Kiszonka wyprodukowana w technologii SHREDLAGE® jest:
• wysokoenergetyczna – po pierwsze, zapewnia właściwe rozdrobnienie ziarniaka, po drugie, ułatwia dostęp bakteryjnych enzymów trawiennych w żwaczu do zmiażdżonych cząstek łodyg i liści;
• strukturalna – ponieważ długość cząsteczek (ok. 3 cm) zapewnia strukturę fizyczną.
Ze względu na strukturę fizyczną kiszonki z kukurydzy wyprodukowanej w technologii SHREDLAGE® jej udział w dawce może być większy niż dotychczas, kosztem kiszonek z traw lub lucerny, których – co wspominaliśmy powyżej – może brakować w gospodarstwie. Zwiększenie udziału kiszonki z kukurydzy powoduje zmniejszenie udziału w dawce pokarmowej ziarna z kukurydzy.
Producenci urządzeń firmy Claas zalecają, aby w technologii SHREDLAGE® rozdrabniać zielonkę na sieczkę o długości 2,6–3 cm, gdy zielonka zawiera 30–34% suchej masy. Gdy jest nieco suchsza, zawiera 36–40%, zaleca się skrócenie długości cząstek do 2,1 cm.
Opinie hodowców
Niestety, nie mogę podzielić się z Państwem opiniami naszych hodowców. Jednak chętnie przekażę opinię zootechnika prowadzącego bardzo dużą oborę w okolicach Brna (Republika Czeska): „Od kiedy (3. sezon) karmimy krowy kiszonką wyprodukowaną z zastosowaniem technologii SHREDLAGE®, zwiększyła się zawartość tłuszczu w mleku i mamy znacznie mniej problemów z racicami. Krowy chętnie pobierają dawkę pokarmową i nie obserwujemy efektu sortowania. Materiał dobrze ubija się w silosie. Wybieranie frezem nie stanowi żadnego problemu” (zdjęcie 3).
Równie pozytywne są opinie hodowców w innych krajach. W badaniach Ferraretto i Shaver (2012), na których podstawie (między innymi) wdrożono omawianą technologię, porównywano pobranie paszy i wydajność mleka krów żywionych dawkami z udziałem kiszonki z kukurydzy konwencjonalnej i SHREDLAGE®. Krowy żywione dawkami z udziałem kiszonki SHREDLAGE® pobierały dziennie o 0,7 kg suchej masy więcej w porównaniu do krów żywionych dawkami z udziałem kiszonki konwencjonalnej. Ponadto produkowały więcej o ok. 1 kg mleka skorygowanego (3,5% tłuszczu) na dzień. W innych badaniach (Ferraretto i in., 2016) wykazano, że technologia SHREDLAGE® pozwala na wyprodukowanie kiszonek bardzo dobrej jakości fermentacyjnej. Niestety, ciągle jest za mało wyników badań potwierdzających przewagę omawianej technologii.
Podsumowanie
Dlaczego warto zainteresować się technologią SHREDLAGE®? Istnieją trzy najważniejsze powody, mianowicie dzięki tej technologii można:
• zwiększyć udział włókna fizycznie efektywnego w dawce pokarmowej i równocześnie zwiększyć jego strawność (koncentrację energii netto);
• wyeliminować z dawki pokarmowej kiszonki z traw lub lucerny, a także słomę zbożową (dotychczasowe źródła włókna fizycznie efektywnego – zapewniającego odpowiednią strukturę fizyczną dawki);
• zwiększyć udział w dawce kiszonki z kukurydzy.
Nadrzędną korzyścią może być zwiększone pobranie paszy, a przez to wyższa wydajność mleka.
