Co w sejmie piszczy – 2025/X
W ostatnim czasie w Sejmie RP pojawiły się istotne inicjatywy legislacyjne dotyczące rolnictwa, zdrowia zwierząt, ochrony przyrody oraz praw rolników. Prace legislacyjne obejmują takie kwestie jak odszkodowania za szkody wyrządzane przez zwierzęta, zmiany w systemie ochrony roślin, zdrowie zwierząt oraz powołanie Rzecznika Praw Rolników. Poniżej przedstawiam szczegółowe omówienie każdego z tych projektów.
tekst: Michał Korytko
Druk nr 1561 – Ochrona roślin przed agrofagami oraz zmiany w odszkodowaniach za szkody wyrządzane przez zwierzęta
Projekt ma na celu usprawnienie systemu ochrony roślin przed agrofagami, czyli niepożądanymi organizmami i chorobami szkodliwymi dla roślin uprawnych, płodów rolnych i zwierząt gospodarskich. Ponadto wprowadza zmiany w przepisach dotyczących odszkodowań za szkody wyrządzane przez zwierzęta chronione. Kluczowe elementy projektu obejmują:
- wzmocnienie nadzoru fitosanitarnego: wprowadzenie bardziej rygorystycznych zasad dotyczących importu roślin i produktów roślinnych, aby zapobiegać przeniesieniu agrofagów do Polski;
- modernizacja systemu wczesnego ostrzegania: utworzenie krajowego systemu monitorowania i alarmowania o pojawieniu się agrofagów, co pozwoli na szybsze reagowanie i ograniczenie strat w rolnictwie;
- zmiany w odszkodowaniach za szkody wyrządzane przez zwierzęta chronione: projekt przewiduje rozszerzenie listy gatunków zwierząt, za które przysługują odszkodowania. Dotychczas odszkodowania przysługiwały głównie za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry. Nowe przepisy mają objąć również ptaki, takie jak dzikie gęsi, żurawie, łabędzie, kruki i kormorany, które masowo niszczą uprawy i stawy hodowlane.
Kormorany są szczególnym problemem dla rybactwa – szacuje się, że w północno-wschodniej Polsce zjadają one ok. 1,2 tys. ton ryb rocznie. Każdy ptak zjada ok. 400 gramów ryb dziennie, głównie gatunków cennych, takich jak węgorz, sandacz czy szczupak. Projekt znosi również niektóre ograniczenia w wypłatach odszkodowań za szkody wyrządzane przez wilki, niedźwiedzie i rysie, np. wykluczenie odszkodowań za szkody nocne lub za tzw. utracone korzyści.
Koszty związane z wypłatą odszkodowań szacowane są na 59–72 mln zł rocznie, co stanowi znaczące obciążenie dla budżetu państwa, ale jest konieczne dla ochrony interesów rolników i hodowców.
Druk nr 1447 – Zmiany w ustawie o ochronie przyrody
Ustawa ma na celu dostosowanie polskich przepisów do wymogów unijnych oraz usprawnienie systemu ochrony przyrody. Główne zmiany obejmują:
- ochronę gatunków zagrożonych: wprowadzenie bardziej rygorystycznych zasad ochrony gatunków zagrożonych wyginięciem, w tym ograniczenie handlu tymi gatunkami zgodnie z konwencją waszyngtońską (CITES);
- zarządzanie obszarami chronionymi: usprawnienie procesu zarządzania parkami narodowymi i rezerwatami przyrody, w tym wprowadzenie lepszych mechanizmów finansowania i monitorowania;
- walkę z inwazyjnymi gatunkami obcymi: wzmocnienie przepisów dotyczących zwalczania inwazyjnych gatunków obcych, które zagrażają rodzimej przyrodzie i gospodarce.
- Projekt zakłada również utworzenie Komisji ds. CITES, która zastąpi dotychczasową Państwową Radę Ochrony Przyrody (PROP). Komisja będzie się składać z 5–10 ekspertów z dziedzin takich jak biologia, weterynaria i leśnictwo, a jej zadaniem będzie wydawanie opinii w sprawach związanych z handlem gatunkami zagrożonymi.
Druk nr 1479 – Ustawa o zdrowiu zwierząt
Projekt ten jest inicjatywą rządową i ma na celu poprawę zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zapewnienie większego bezpieczeństwa żywnościowego. Kluczowe elementy ustawy to:
- zapobieganie chorobom zakaźnym: wprowadzenie bardziej efektywnych mechanizmów zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, takich jak afrykański pomór świń (ASF) czy ptasia grypa;
- monitorowanie zdrowia zwierząt: utworzenie krajowego systemu monitorowania zdrowia zwierząt, który pozwoli na szybsze wykrywanie i reagowanie na ogniska chorób;
- dobrostan zwierząt: wprowadzenie wyższych standardów dobrostanu zwierząt hodowlanych, w tym ograniczenie stosowania antybiotyków i poprawa warunków transportu.
Projekt jest szczególnie istotny w kontekście zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi, które mogą przenosić się na ludzi i powodować znaczące straty ekonomiczne w rolnictwie.
Druk nr 1527 – Powołanie Rzecznika Praw Rolników
Projekt ten zakłada powołanie Rzecznika Praw Rolników, którego zadaniem będzie ochrona interesów rolników i reprezentowanie ich wobec instytucji państwowych i unijnych. Przypominamy, że główne kompetencje rzecznika mają obejmować reprezentowanie rolników i monitorowanie polityki rolnej. Rzecznik będzie miał więc prawo występować w imieniu rolników w sprawach związanych z naruszeniem ich praw, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym. Jego zadaniem będzie też śledzenie i ocenianie polityki rolnej państwa pod kątem jej wpływu na interesy rolników. Ponadto Rzecznik Praw Rolników będzie mógł składać wnioski i opinie do projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących rolnictwa. Powołanie urzędu rzecznika ma na celu wzmocnienie pozycji rolników w procesie decyzyjnym i zapewnienie, że ich głos będzie lepiej słyszalny.
Druk nr 1435 – Ułatwienia dla przedsiębiorców – zmiany w prawie żywnościowym
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia ma charakter deregulacyjny i został oficjalnie przedstawiony przez Donalda Tuska, Prezesa Rady Ministrów. Jego głównym celem jest uproszczenie procedur związanych z przejmowaniem lub dzierżawą zakładów produkujących żywność pochodzenia zwierzęcego, co ma ułatwić obrót gospodarczy i zmniejszyć obciążenia administracyjne dla przedsiębiorców. Główne zmiany obejmują:
- wprowadzenie zasady automatycznego przejścia praw i obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych (np. zezwoleń weterynaryjnych na działalność) na nowego właściciela lub dzierżawcę zakładu. Dotyczy to sytuacji: zbycia całego zakładu, wydzierżawienia go w całości i ustanowienia na nim użytkowania. Oznacza to, że nowy podmiot, przejmując zakład, nie musi od podstaw ubiegać się o wszystkie konieczne zezwolenia. Pozwala to na szybsze i płynniejsze przejęcie działalności, bez ryzyka przestojów;
- obowiązek potwierdzenia przejścia, tj. mimo automatycznego przejścia praw na nowym właścicielu lub dzierżawcy ciąży obowiązek niezwłocznego (w terminie 30 dni) poinformowania o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii i złożenia odpowiednich dokumentów potwierdzających zmianę. Do wniosku należy dołączyć m.in. dokumenty potwierdzające transakcję (np. umowę sprzedaży, dzierżawy) oraz oświadczenia wymagane prawem;
- wprowadzenie surowych konsekwencji dla tych, którzy zaniedbają obowiązek zgłoszenia. Niezłożenie wniosku w terminie 30 dni skutkuje automatyczną utratą wszystkich praw i zezwoleń związanych z zakładem. Ma to motywować przedsiębiorców do terminowego dopełniania formalności;
- uproszczenie zmian w rejestrach, tj. po otrzymaniu zgłoszenia i wydaniu decyzji potwierdzającej zmianę powiatowy lekarz weterynarii ma obowiązek niezwłocznej aktualizacji danych we wszystkich prowadzonych rejestrach i wykazach. Podobne zasady dotyczą aktualizacji w rejestrze zakładów podlegających urzędowi do spraw bezpieczeństwa żywności.
