Analizy hodowlane w programie SOL

Jaki jest poziom hodowlany Twojego stada? Ile krów ma wyliczony Indeks Ekonomiczny? Jak prezentuje się Twoje stado na tle innych gospodarstw w Polsce? Na te i inne pytania odpowiada zakładka „Hodowla” w programie SOL.

tekst: Izabela Jannasz

W SOL-u, pośród licznych zakładek, swoje miejsce w menu ma także „Hodowla”. Zakładka na pierwszy rzut oka skromna, ale po wejściu w nią okazuje się, że jest bardzo treściwa. Dzieli się na dwie podkategorie o nazwie: „Analizy” – po rozwinięciu kryją się tu jeszcze dodatkowe cztery punkty, oraz „Szukaj buhaja w CGen” – skrót do strony wyszukiwarki zwierząt w CGen. Zacznijmy od pierwszej.

Poziom hodowlany stada
Analiza „Poziom hodowlany stada” zestawia średnie wartości hodowlane poszczególnych grup samic. Domyślnie pokazana jest rasa holsztyńsko-fryzyjska, jednak ustawienia wyszukiwarki pozwalają wybrać także inne rasy. W wyszukiwarce można ustawić odpowiednie parametry, np. obejrzeć wyniki tylko dla oceny genomowej. Ważną informacją, pokazaną w programie, jest wskaźnik kompletności, wyrażony w procentach – informuje on, jaka część pośród zwierząt w grupie, dla której prezentowana jest średnia, ma znaną wartość hodowlaną. Jeśli w danej grupie nie ma obserwacji, wówczas wartość średniej pozostaje nieoznaczona, a odpowiednie miejsce w tabeli jest wypełniane napisem „bd”, oznaczającym brak danych.

W tabeli zawartej w tej analizie, z lewej strony, znajdują się odpowiednie indeksy. Obok dwóch wierszy z nazwami indeksów znajdują się trójkąty (czerwona strzałka). Pozwalają one rozwinąć dany indeks, pokazując składające się na niego wartości cech lub podindeksów. Po rozwinięciu indeksu przycisk znajdujący się obok jego nazwy się zmienia, co umożliwia z kolei ukrycie jego składowych. W kolejnych kolumnach natomiast znajdują się średnie wyliczone dla grup samic, z podziałem na wiek oraz rodzaj zwierząt. W każdej kolumnie jest także informacja o tym, ile samic branych jest pod uwagę dla średnich wyliczeń dotyczących podanej grupy.
Pod tabelą znajduje się wykres, ilustrujący poszczególne indeksy osobno dla odpowiednich grup samic. Jako domyślny indeks na wykresie pokazuje się Indeks Ekonomiczny (IE), ponieważ jest on pierwszy na rozwijanej liście. Aby zobaczyć na wykresie pozostałe indeksy, wystarczy wybrać z rozwijanej listy (znajdującej się pomiędzy tabelą a wykresem) inny indeks (zielona strzałka).

Zarówno tabelę, jak i wykres można pobrać do pliku na urządzenie, z którego aktualnie korzysta użytkownik. Może to zrobić za pomocą pomarańczowej strzałki znajdującej się z prawej strony ekranu. Tabela może być pobrana do pliku Excel, CSV lub PDF, wykres natomiast tylko do pliku PDF.

Ocena hodowlana stada
„Ocena hodowlana stada” pozwala porównać stado do innych stad utrzymujących zwierzęta tej samej rasy. Aby to zrobić, należy rozwinąć „Warunki wyszukiwania”, znajdujące się u góry strony. Z prawej strony, jako trzy ostatnie pola, figurują dostępne tła do porównania ze stadem użytkownika: kraj, region oceny oraz województwo. De facto do wyboru pozostaje region oceny oraz województwo. Jeśli w warunkach wyszukiwania nie zaznaczymy któregoś z wcześniej wspomnianych dwóch obszarów, program domyślnie zrobi porównanie do całego kraju.
W tabeli zawarte są te same indeksy, co we wcześniej omówionej analizie „Poziom hodowlany stada”, jednakże jej kolumny stanowią średnie wartości hodowlane wyliczone dla dwóch grup zwierząt z danego gospodarstwa, oraz średnia dla porównywanego „tła”, a także percentyle. Pierwszą grupę zwierząt, czyli kolumnę „Wybrane”, stanowią zwierzęta zdefiniowane za pomocą wyszukiwarki. Druga kolumna, „Gospodarstwo”, to wszystkie samice występujące aktualnie w gospodarstwie.

Kolumna „Tło” zmienia się w zależności od ustawień dotyczących tła porównania. Percentyl natomiast ocenia średnią wartość hodowlaną samic, które użytkownik wskazał w swoim gospodarstwie („Wybrane”), w stosunku do wartości hodowlanej krów w innych stadach (w całym kraju, w regionie lub w województwie). Na przykład wartość „35” oznacza, że grupa, którą użytkownik wskazał w swoim stadzie, ma dla danej cechy średnią wartość lepszą niż 35% stad stanowiących tło porównania.

Na wykresie znajdującym się poniżej tabeli przedstawiono graficznie stado na tle innych stad tej samej rasy. Liczba wskazuje, jaka część spośród stad danej rasy uzyskuje wyniki gorsze od Twojego stada. Na przykład, jeśli średni indeks PF w Twoim stadzie wynosi 122,8, a średnia dla tła wynosi 101,6, to znaczy, że 99% stad ma gorszy średni indeks PF niż Ty. Jeśli wyniki na wykresie są powyżej 50 (na wykresie oznaczone kolorem fioletowym) to znaczy, że średnia wartość hodowlana krów z danego stada, wybranych do porównania, jest wyższa niż średnia wartość krów stanowiących tło porównania. Jeśli natomiast są mniejsze od 50 (na wykresie oznaczone kolorem żółtym), to znaczy, że przeciętnie rzecz biorąc, krowy użytkownika są (pod względem danej cechy lub indeksu) gorsze od tych stanowiących tło.

Buhaje użytkowane w stadzie
Analiza „Buhaje użytkowane w stadzie” to podsumowanie liczby kryć wykonanych poszczególnymi buhajami oraz uzyskanych po tych bykach cielętach w odniesieniu do wartości hodowlanej użytych rozpłodników. Analizę tę stanowi tabela z wyszczególnieniem buhajów kryjących w danym gospodarstwie w ciągu ostatnich 12 miesięcy z podaniem ich Indeksu Ekonomicznego, jego dokładności oraz wartości indeksu PF/PFSM. Dalej w kolumnach tabeli znajduje się liczba kryć danym buhajem oraz udział danego samca w procentowym udziale wszystkich kryć w gospodarstwie, a także liczba cieląt i ciąż powstałych z jego krycia.

Domyślnie lista ta przedstawia liczbę pokryć wykonanych danym buhajem w ciągu ostatniego roku. Jednakże „Warunki wyszukiwania” (zwinięta wyszukiwarka nad tabelą) pozwalają wskazać dowolny okres. W „Warunkach wyszukiwania” można jeszcze wybrać m.in. rodzaj krytej samicy (jałówka lub krowa) oraz skuteczność krycia.
Pod tabelą znajduje się lista wszystkich pokryć uwzględnionych w analizie. W każdym wierszu znajduje się przycisk z numerem kolczykowym buhaja i samicy oraz data krycia. Klikając odpowiedni numer, można bezpośrednio otworzyć zarówno kartę jałówki lub krowy, jak i kryjącego buhaja. Tabelę i listę można pobrać do pliku (Excel, CSV, PDF) na urządzenie, z którego w danej chwili się korzysta.

Kierunek kojarzeń
Ostatnie zestawienie to „Kierunek kojarzeń” w gospodarstwie SOL. Składa się ono z trzech sekcji: wyszukiwarki, tabeli z wykresem oraz listy zwierząt. Analiza domyślnie przedstawia dane za okres ostatnich 12 miesięcy. Zmieniając ustawienia wyszukiwarki, można ten okres wydłużyć lub skrócić. Domyślnie tabela przedstawia wartości dla krów. W ustawieniach wyszukiwania można zmienić rodzaj samic, względem których dokonywane jest porównanie – może to być także jałówka oraz wszystkie samice naraz.

Analiza ta przedstawia średnią wartość indeksu samic z wybranej grupy oraz średnią wartość hodowlaną tego samego indeksu wyliczoną dla buhajów, które były kojarzone z tymi samicami. Wartość hodowlana przyszłego potomstwa będzie wypadkową wartości hodowlanej matek i ojców. Zatem, porównując wartości hodowlane samic i kryjących je buhajów, można stwierdzić, w jakim kierunku będzie zmierzała wartość hodowlana uzyskanych potomków, a więc, w jakim kierunku zmierza doskonalenie tego stada. Dane te są zwizualizowane na widocznym poniżej wykresie w formie pajęczyny. Kolorem niebieskim oznaczone są średnie wartości hodowlane krów, czarnym natomiast odpowiednie średnie dla buhajów. Im większy jest odstęp (czerwona strzałka) pomiędzy liniami na wykresie w kierunku jednej cechy, tym większy jest spodziewany postęp hodowlany dla danej cechy lub danego indeksu. Analizując sytuację widoczną na przedstawionym wykresie, można łatwo zauważyć, że w tym stadzie przywiązuje się dużą wagę do wyboru buhajów o wysokiej wartości indeksu PF. W rezultacie można się spodziewać dużego postępu hodowlanego dla tego indeksu.

Wracając do zakładki „Hodowla”, oprócz opcji „Analizy” jest tam jeszcze jedna funkcjonalność – „Szukaj buhaja w CGen”. Kliknięcie w nią automatycznie przenosi na stronę internetową Centrum Genetycznego PFHBiPM, do znajdującej się tam wyszukiwarki buhajów. Dzięki temu łatwo można znaleźć odpowiedniego buhaja już po fragmencie jego numeru kolczykowego lub nazwy albo sprawdzić, czy jest on już zarejestrowany w systemie informatycznym PFHBiPM, oraz uzyskać pełną informację o szukanym rozpłodniku.

Analizy hodowlane w programie SOL to bezcenne narzędzie informujące o skuteczności pracy hodowlanej w danym stadzie. Warto poświęcić kilka minut, by zapoznać się z powyższymi analizami w celu obrania jak najlepszego kierunku hodowli swojego stada. 