143 zł więcej z laktacji
Kolejne pokolenia krów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej są lepsze pod kątem wartości hodowlanej od poprzednich, co przekłada się na wyższe dla hodowców bydła zyski z laktacji. Tempo wzrostu wartości indeksów hodowlanych widoczne jest szczególnie w ostatnich pięciu latach. Oznacza to, że hodowcy bydła mlecznego coraz efektywniej, doskonalą cechy o największym znaczeniu ekonomicznym. Centrum Genetyczne (CGen) Polskiej Federacji przedstawiło zmiany wartości hodowlanej u krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej na przestrzeni ostatnich lat.
Tekst: CGen/Radosław Iwański
– Wdrożenie selekcji genomowej spowodowało przyspieszenie postępu genetycznego. Przekłada się to nie tylko na większą produkcyjność ale i funkcjonalność krów, pomagając producentom mleka zachować konkurencyjność – informuje dr hab. Sebastian Mucha, dyrektor CGen Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka.
Analiza trendów genetycznych pozwala dokładniej określić zmiany potencjału genetycznego zwierząt będącego wynikiem selekcji.
Trendy genetyczne wyznaczane są przez obliczanie średniej wartości hodowlanej zwierząt urodzonych w danym roku. CGen uwzględniło w tych obliczeniach wszystkie krowy, które chociaż raz wycieliły się w kraju i informacja ta trafiła to systemu kontroli użytkowości. W analizie uwzględniono zwierzęta o znanej wartości Indeksu Ekonomicznego (IE), niezależnie od tego czy otrzymały one ocenę konwencjonalną czy genomową.
Wartości Indeksu Ekonomicznego są obliczane i udostępniane dopiero od grudnia 2019 jednak znane są dla zwierząt urodzonych dużo wcześniej. Analizę ograniczono do okresu ostatnich 10-ciu pełnych roczników krów(2008-2017) by skupić się na najnowszych kierunkach zmian. Analogiczne obliczenia wykonano też dla krów posiadających wartości indeksu PF. Warto zaznaczyć, że w żadnej grupie krowy z oceną genomową nie przekroczyły 5% wszystkich krów urodzonych w danym roku. Średnia wartość IE dla krów urodzonych w roku 2008 wynosiła (minus) -480 zł a dla krów urodzonych w 2017 oraz (plus) 445 zł, co wskazuje jednoznacznie, że każdy młodszy rocznik krów jest lepszy od krów starszych. Uwagę zwraca stale zwiększające się tempo przyrostu wartości tego indeksu. Zjawisko to widoczne jest szczególnie w ostatnich dwóch latach, kiedy dynamika zmian wzrasta. W okresie 2008-2017 zmiana wartości wynosiła średnio 96 zł, czyli każdy kolejny rocznik krów był pod względem zysków z laktacji lepszy o niemal 100 zł od poprzedniego. Natomiast w okresie ostatnich 5-ciu lat ta zmiana była na poziomie 143 zł, co wskazuje na coraz efektywniejsze, w ostatnich latach, doskonalenie cech o największym znaczeniu ekonomicznym dla polskich hodowców. Gdyby taki trend postępu utrzymywał się nadal oznaczałoby to, że każdy kolejny rocznik samic powinien być o 143 zł lepszy od poprzedniego. Każdy hodowca może się odnieść do zmian w swoim stadzie, które może analizować choćby w oferowanych przez PFHBiPM raportach.
Przyspieszenie tempa wzrostu trendu genetycznego obserwowane u krów urodzonych w 2015 r. wynika w dużej mierze z wdrożenia selekcji genomowej. Wartości indeksu PF podlegają zmianom zbliżonym do zmian w IE. W okresie ostatnich 10 lat kolejne roczniki krów były lepsze średnio o 2 punkty, podczas gdy w okresie ostatnich 5-ciu lat o 2,9, co wskazuje na to, że w okresie ostatnich 5 lat tempo doskonalenia krów pod względem PF wzrosło, podobnie jak w przypadku IE, o ok. 50%. Źródeł tych pozytywnych tendencji należy przede wszystkim upatrywać w coraz wyższej wartości hodowlanej ojców krów czyli rosnącej efektywności doskonalenia na ścieżce męskiej. Stosunkowo niewielki udział krów z oceną genomową potwierdza, że doskonalenie na ścieżce żeńskiej napotyka na ograniczenia.
Znajomość wielkości zmian IE z roku na rok pozwala ocenić na ile zmiany obserwowane w danym gospodarstwie, województwie czy regionie podążają lub wyprzedzają ogólnokrajowe trendy.
– Populacja krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej jest doskonalona coraz skuteczniej. W okresie ostatnich 5-ciu lat każdy kolejny rocznik krów był lepszy od poprzedniego o 143 zł Indeksu Ekonomicznego i 2,9 punktu indeksu PF. Odniesienie obserwowanych trendów do poziomu indeksów rodowodowych jałówek wskazuje, że należy oczekiwać jeszcze większego tempa przyrostu wartości hodowlanej krów. W populacji istnieje spory potencjał dalszego zwiększania tempa doskonalenia krów. Na ścieżce męskiej, można to zrealizować poprzez wykorzystanie dostępnych na rynku buhajów o wysokiej wartości hodowlanej. Natomiast największy potencjał na ścieżce żeńskiej kryje się w wykorzystaniu wyników oceny genomowej, co potwierdza niska lecz dynamicznie rosnąca liczba genotypowanych samic – podsumowuje dr Agnieszka Nowosielska, dyrektor ds. hodowli PFHBiPM.
