Dla kogo ekoschemat Dobrostan zwierząt
czyli kije i marchewki dla każdego

Zapewne słyszeli Państwo powtarzane w mediach jak mantra stwierdzenia, że „przecież rolnik w ramach WPR dostanie pieniądze za to, co i tak do tej pory robił za darmo”. I wszyscy rolnikom zazdroszczą. Też chcieliby dostać pieniądze za to, co i tak robią. Na przykład za segregowanie śmieci. Albo korzystanie z toreb wielokrotnego użycia. Albo za kupowanie krajowych produktów. No, ci rolnicy to mają dobrze…

tekst: Agnieszka Antczak

„Marchewkę” każdy widzi i zazdrości. O „haczykach” wiedzą zwykle tylko ci, którzy przygotowują się do pisania wniosków o wsparcie. Nie ma nic za darmo. W obecnym planie przyznawania dopłat jest sporo wymagań, o których trzeba pamiętać. Przy okazji przypominam, że rozporządzenie o ekoschemacie Dobrostan jeszcze się nie ukazało, w związku z tym należy liczyć się z ewentualnymi (drobnymi?) zmianami.

Dobrostan krów mlecznych

Oczywiście, przede wszystkim należy spełnić wymagania Warunkowości – pisaliśmy o tym w poprzednich artykułach.

Oprócz tego każdy, kto decyduje się na realizację ekoschematu Dobrostan krów mlecznych, musi spełnić wymagania związane z tą propozycją.

Pierwsza informacja to taka, że zwierzęta muszą być oznakowane zgodnie z wymogami IRZ, a poprawa warunków, wymagana w ekoschemacie, musi dotyczyć wszystkich krów, które znajdują się w gospodarstwie. Jeśli kogoś kusi zgłoszenie do płatności zwierząt, które utrzymuje we właśnie wybudowanej przestronnej i nowoczesnej oborze wolnostanowiskowej, a reszta krów stoi w stodole w warunkach gorszych, niż wymaga ekoschemat, to może zapomnieć o dopłatach.

Po drugie – w przypadku realizacji praktyki o powiększeniu powierzchni bytowej należy sporządzić plan poprawy dobrostanu zwierząt. To właściwie nie jest problemem – doradcy Federacji zaproponują dopasowane do warunków Państwa gospodarstw najlepsze rozwiązania. Ze sporządzenia takiego planu zwolnieni są hodowcy, którzy realizują wariant wypasu krów mlecznych, oraz gospodarstwa ekologiczne, realizujące interwencję w systemie uproszczonym.

Po trzecie – każdy hodowca ubiegający się o dopłaty dobrostanowe będzie musiał uczestniczyć w szkoleniu (jednym w ciągu roku), na którym zaznajomi się z metodami pozwalającymi ograniczać zużycie antybiotyków. Może to i dobry pomysł, ponieważ coraz więcej jest alternatyw dla stosowania antybiotyków i warto je znać. Poza tym że przyczyni się to do realizacji stojącego przed całym rolnictwem wymogu redukcji zużycia antybiotyków, to także może pomóc zaoszczędzić sporo pieniędzy. Raz – można nauczyć się rozpoznawać schorzenia, które można leczyć metodami alternatywnymi, dwa – zwykle są to metody niewymagające karencji, więc mleko można sprzedawać. Zgodzicie się Państwo zapewne, że czasem antybiotyk stosuje się, bo to jest wygodne. Podanie tubki tetra-delty jest szybsze niż masaż strzyka czy wymienia odpowiednim preparatem. Ale – może warto spróbować…

Tak czy inaczej, szkolenie należy odbyć. Poczynając od 2024 roku.

Warunkiem przystąpienia do realizacji niemal każdego działania przewidzianego w ramach tego ekoschematu jest realizacja praktyki polegającej na zapewnieniu zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach o co najmniej 20% w stosunku do wymagań minimalnych. Możemy przystąpić do realizacji innych praktyk z zakresu dobrostanu bydła mlecznego zarówno gdy już mamy tę zwiększoną powierzchnię, jak i wtedy, gdy zadeklarujemy, że podejmiemy się jej zwiększenia.

Na razie jedynie wypas krów mlecznych może być realizowany niezależnie od spełnienia warunku powiększania powierzchni bytowej o minimum 20%. W projekcie rozporządzenia rozważana jest jednak zmiana, która pozwoliłaby na realizację nie tylko wypasu, ale także praktyki utrzymywania zwierząt na ściółce, zapewnienia wybiegu oraz późniejszego odsadzania cieląt, bez konieczności powiększania powierzchni bytowej, również w oborach uwięziowych. Jak będzie – zobaczymy.

Praktyki dostępne w ekoschemacie Dobrostan

Gdy zostaną spełnione warunki opisane powyżej, można wybrać praktyki poprawiające dobrostan krów mlecznych:

• zwiększenie powierzchni bytowej o 20% (jeśli jeszcze nie powiększyliśmy, a musieliśmy zadeklarować zwiększenie powierzchni, choćby po to, żeby wprowadzać inne praktyki – oprócz wypasu);
• zwiększenie powierzchni bytowej o 50%;

• utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału albo wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek krów;
• późniejsze odsadzanie cieląt – nie wcześniej niż w 5. dniu od dnia ich urodzenia;
• zapewnienie wypasu na pastwisku co najmniej 120 dni przez min. 6 godz. dziennie, bez uwięzi (przypominam, że wymóg ten może być realizowany jako odrębna praktyka dla krów mlecznych, bez konieczności zapewnienia zwiększonej o co najmniej 20% powierzchni bytowej w pomieszczeniach). Pamiętać jednak należy o prowadzeniu rejestru wypasu!;
• zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok. W dodatku – i to jest dobra wiadomość – jeśli w sezonie wegetacyjnym hodowca wypędza krowy na pastwisko, praktyka „wybiegu” zostanie w tym okresie zaliczona, jeśli krowy będą wypasane 10 godzin dziennie (czyli 6 godz. jako realizacja praktyki „wypas” plus 4 godz. praktyki „wybieg”, tyle że na pastwisku). Można wtedy wystąpić o dotowanie obu praktyk, jeśli będą dotyczyły tych samych zwierząt.

System przyznawania płatności za realizację ekoschematu związanego z dobrostanem zwierząt jest systemem punktowym. Oznacza to, że za realizację każdej praktyki będą przyznawane punkty, dzięki którym zostanie naliczona płatność mająca rekompensować poniesione na poprawę dobrostanu koszty i utracone dochody.

Ile punktów można dostać?

Aby wyliczyć wysokość dotacji, sumujemy przyznane punkty i mnożymy je przez 22,47 euro, wg kursu z ostatniego dnia roboczego września danego roku.

Warto zawalczyć…

Przykład:
Jeśli mamy 60 krów mlecznych, którym zapewniamy pastwisko i zwiększenie powierzchni bytowej o 20%, to dostaniemy dopłatę:
60 krów x (6,9 + 3,1) = 600 pkt
Mnożymy przez 22,47 euro × 4,7 (kurs w złotówkach)
= 63 365 zł

Jeśli zadeklarujemy sam wypas, to równanie będzie wyglądało tak: 60 krów × 3,1 pkt = 186 pkt
186 pkt × 22,47 euro × 4,7 (kurs w złotówkach) = 19 643 zł

Degresywność

Nie wszystkich natomiast ucieszy informacja o degresywności płatności dobrostanowych.

Jeśli ktoś ma na przykład stado, powiedzmy, 300 sztuk, które chce zgłosić do realizacji ekoschematu Dobrostan, to niestety dopłatę dostanie tylko do 150 sztuk. Dlaczego? Dobre pytanie. Taka ciekawostka – niby ustawodawcy zależy na pastwiskowaniu zwierząt, ale tylko w tych mniejszych stadach. Zwierzęta „nadmiarowe” będą się cieszyć dobrostanem już całkowicie na koszt właściciela. O ile taki hodowca w ogóle zdecyduje się na wypas stada – bo przecież musi się liczyć ze wszystkimi wadami wypasu, do których należy też zwykle obniżona wydajność… Ale tu już nikt mu jej nie będzie rekompensował.

Mogą natomiast cieszyć się posiadacze stad do 100 krów (100 DJP), którzy dostaną 100% dopłaty, no i – trochę mniej – ci, którzy mają stada między
100–150 krów – dostaną 75% dopłaty.

Ponieważ hodowców bydła mlecznego mogą interesować również warunki dla krów mamek oraz opasów, poświęćmy im chwilę.

Dobrostan krów mamek

W tej praktyce wymogami objęte są nie tylko krowy mamki, ale także cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym.

Analogicznie jak w przypadku dobrostanu krów mlecznych, zwierzęta te muszą być utrzymywane bez uwięzi, na powierzchni bytowej większej co najmniej o 20% od minimalnej. Należy też sporządzić plan poprawy dobrostanu, nawet w przypadku zwierząt utrzymywanych w systemie otwartym.

Dobrostan krów mamek obejmuje następujące praktyki:
zwiększenie o co najmniej 50% powierzchni bytowej w pomieszczeniach;
utrzymanie na ściółce ze słomy lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy albo podobnego materiału o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek;
zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok;
zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Dobrostan opasów

Podobnie jak w przypadku krów mamek, warunkiem podstawowym jest zapewnienie opasom zwiększonej o co najmniej 20% powierzchni bytowej.

W przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek objętych interwencją, do płatności kwalifikuje się bydło opasowe w wieku od ukończenia 4. miesiąca życia do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni.

W przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych interwencją, do płatności kwalifikuje się bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej 120 dni.
Bydło opasowe w wieku kwalifikującym się do płatności ma być utrzymywane bez uwięzi.

Opasom można zapewnić:
zwiększoną o co najmniej 50% powierzchnię bytową w pomieszczeniach;
utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału albo wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt;
zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok;
zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).
Przy naliczaniu dopłat za dobrostan krów mamek oraz opasów również obowiązuje degresywność w płatności. 