Gwiazdy sierpniowej oceny wśród buhajów
Co sezon następują roszady i wielu hodowców jest ciekawych, które buhaje zajmują podium według najnowszych wyników oceny wartości hodowlanej.
tekst: dr Katarzyna Rzewuska
Informacji tych najbardziej wyczekują ci, którzy mają do pokrycia wybitne jałówki. Wybór buhaja w tym przypadku stanowi wyzwanie, ale też potwierdza poziom hodowlany uzyskany w efekcie wcześniejszych decyzji związanych z selekcją i doborem. Dla wszystkich zainteresowanych doskonaleniem genetycznym swojego stada prezentujemy podsumowanie wyników oceny wartości hodowlanej buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej dostępnych na polskim rynku.
Raz, dwa, trzy – kolejno odlicz
Zacznijmy od prezentacji buhajów, które znalazły się na podium. Zostały one przedstawione w „drabinkach” stworzonych w odniesieniu do obu indeksów i odmian barwnych, w ujęciu ogólnego rankingu oraz buhajów z krajowej hodowli.
Patrząc na wyniki łącznie dla rasy PHF, najwyższe wartości indeksów uzyskali Danko Celtic – w przypadku IE (5187 zł) oraz francuski Enduro – pod kątem PF (179 punktów). Tego drugiego buhaja znajdziemy na podium w obu indeksach. W odniesieniu do krajowych buhajów podobnie sytuacja ma się z Danko Celtic oraz Superhit, który osiągnął najwyższy wynik dla PF spośród polskich buhajów. Jednakową wartość PF uzyskał także inny polski buhaj Royal ST i uplasował się na 4. miejscu ogólnego rankingu. Warto podkreślić, że reprezentantów polskich buhajów mamy na podium, w każdym z prezentowanych rankingów.
W odmianie RW buhajami, które znalazły się na podium pod względem IE i PF w rankingu ogólnym, są SK Gloria Red ET i holenderski Redbull Red, a w tym obejmującym buhaje krajowe – SK Mascot Red ET i SK Gloria Red ET. Warto podkreślić, że oba pochodzą z tej samej hodowli, czyli SK Prudnik sp. z o.o.
Warto podkreślić, jak duża jest rywalizacja o laur pierwszeństwa. Różnice w wartościach indeksów pomiędzy buhajami z pierwszej trójki są naprawdę nieznaczne. W przypadku buhajów HO mieszczą się w granicach 60 zł dla IE oraz 3 punktów dla PF. Oczywiście w pełnej stawce te różnice są znacznie większe. Całkowita rozpiętość wartości dla IE wynosi 5727 zł, co oznacza, że właśnie o tyle wyższy zysk za laktację można osiągnąć, wybierając najlepszego buhaja (w porównaniu z tym najsłabszym). Z kolei różnica dla PF wynosi 99 punktów, przy średniej na poziomie 146. Średnia wartość IE wyniosła natomiast 2868 zł. Porównania te dotyczą całej puli dostępnych buhajów, które otrzymały ocenę w sezonie sierpniowym. Było to 1480 buhajów w przypadku IE oraz 2521 buhajów dla indeksu PF. W grupie tej znalazło się 146 buhajów polskich, spośród których 139 uzyskało wyniki dla IE.
Top 100, czyli czołowe buhaje PHF
Dobrze mieć pogląd na pełną stawkę ocenianych buhajów, ale punkt odniesienia w przypadku postępu hodowlanego stanowi czołówka rankingu, czyli top 100. Podsumujemy tutaj 100 pierwszych pozycji dla rasy PHF, natomiast na stronie www.cgen.pl/indeksy można sprawdzić rankingi dla obu indeksów w ramach odmiany – odrębnie dla buhajów HO lub RW.
Minimalna wartość indeksu, która pozwala dostać się do tej prestiżowej części rankingu, wynosiła w tym sezonie 4062 zł dla IE i 164 punktów dla PF. Biorąc pod uwagę najlepszą setkę pod względem IE, znajdziemy w niej 13 buhajów krajowych. W PF jest ich 15. Najwięcej polskich buhajów w tej części rankingu dla PF pochodzi z SHiUZ Bydgoszcz (9 buhajów, w tym najlepszy z nich Superhit). Z kolei w rankingu dla IE po 6 buhajów posiadają MCB i MCHiRZ. Najlepszy Danko Celtic należy do WCHiRZ.
Warto odnotować, że polskie buhaje miały najwyższą średnią wartość indeksu zarówno IE (4673,3), jak i PF (169,5 – tu ex aequo z buhajami francuskimi). Z kolei najliczniejszą grupę według kraju pochodzenia stanowią buhaje niemieckie. Ich dominacja jest widoczna zwłaszcza w rankingu według IE (71 buhajów dla IE i 60 dla PF), poza buhajami z Niemiec grupy po co najmniej 5 reprezentantów mają Polska, Francja i Holandia. W rankingu według PF grupy buhajów z Polski i Francji są liczniej reprezentowane (odpowiednio 15 i 12), ale mamy także grupę buhajów amerykańskich i holenderskich. Analizując daty urodzenia buhajów, widzimy stały postęp hodowlany przekładający się na udział osobników urodzonych w dwóch ostatnich latach. Te młode buhaje stanowią ponad 70% rankingu top 100 według PF i prawie 60% w przypadku IE.
Zakresy wartości indeksów
Wartości hodowlane nabierają znaczenia w przypadku porównywania zwierząt. Dzięki nim możemy stwierdzić, który z buhajów ma większy potencjał genetyczny i lepiej przysłuży się doskonaleniu stada. Kiedy jednak patrzymy na danego buhaja, często brakuje punktu odniesienia, który pozwala ocenić uzyskaną przez niego wartość indeksu. Temu właśnie służą wykresy nazywane „pięciokolorówkami”. Tworzy się je po uwzględnieniu wszystkich buhajów, dla których zgłoszono dostępność na polskim runku. Na bazie uzyskanych przez nie wyników opracowywany jest ranking, a następnie całą grupę dzieli się na pięć równolicznych klas. Dzięki temu uzyskujemy graniczne wartości wskazujące, w której klasie plasuje się buhaj o danej wartości hodowlanej. W tym sezonie po raz pierwszy wygenerowaliśmy wykres nie tylko dla poszczególnych odmian barwnych, ale także dla rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej – by każdy hodowca mógł korzystać z takiego punktu odniesienia, jaki jest dla niego najbardziej użyteczny.
Do korzystania z wykresów zachęcamy, zwłaszcza kiedy buhaj jest wybierany na bazie innych kryteriów, np. cech, na których szczególnie zależy hodowcy. Wtedy można sprawdzić, czy decydując się na zakup nasienia, nie stracimy szansy na łączny postęp wyrażany jednym z indeksów PF lub IE. Oczywiście najskuteczniejszym sposobem optymalizowania doboru jest korzystanie z programu do kojarzeń, np. DOKO, którym dysponują doradcy PFHBiPM. Jednak w sytuacjach wymagających szybkiej reakcji porównanie buhaja ze stawką dostępnych na polskim rynku pozwala uniknąć zakupu nasienia, które nie spełnia oczekiwań dotyczących łącznego postępu hodowlanego mierzonego za pomocą indeksu selekcyjnego.
Z wykresów łatwo można odczytać zakresy wartości indeksów dla buhajów. Na każdym z nich zaznaczono maksymalną i minimalną wartość w danej grupie – a więc w rasie PHF oraz obu odmianach HO i RW. Dodatkowo wskazano granice pomiędzy klasami – są one oznaczone poszczególnymi kolorami. Najlepsze wyniki należą do 20% buhajów z klasy 1 oznaczonej kolorem ciemnozielonym (np. dla rasy PHF: powyżej 3582 zł lub 155 punktów), a najsłabsze prezentują buhaje z klasy 5 oznaczonej kolorem czerwonym (dla rasy PHF: poniżej 2169 zł lub 137 punktów).
