Preparat mlekozastępczy jak wybrać właściwy?
Mleko a preparat mlekozastępczy
W pierwszych dniach po narodzinach głównym pożywieniem dla nowo narodzonych cieląt jest siara. Po okresie odpajania siarą stoimy przed wyborem zastosowania mleka pełnego bądź preparatu mlekozastępczego.
tekst: Jakub Sierszulski
Wybór mleka pełnego w początkowym etapie tego okresu zaspakaja podstawowe potrzeby pokarmowe naszych cielaków, ale trzeba zwrócić uwagę na kilka czynników:
- Niestosowanie mleka „odpadowego” – jest to coraz rzadziej wykorzystywana praktyka w naszym kraju. Podawanie takiego mleka może powodować problemy zdrowotne cielaków. Często mleko „odpadowe” zawiera:
– pozostałości antybiotyków, co może w późniejszym okresie przyczynić się do powstania odporności na leczenie antybiotykami,
– dużą liczbę komórek somatycznych, co wpływa niekorzystnie na mikroflorę przewodu pokarmowego,
– bakterie.
Jeżeli już stosujemy mleko odpadowe, należy je poddać procesowi pasteryzacji. Proces ten pozwoli nam na pozbycie się większości patogenów chorobotwórczych, ale nie usunie pozostałości po antybiotykach.
- Intensywność produkcji – wysoki poziom produkcji mleka może zmniejszać występującą w nim ilość witamin i minerałów, a tym samym mleko takie nie zaspokoi potrzeb cielaków na te składniki.
Jeśli natomiast wybierzemy preparat mlekozastępczy, możemy wyeliminować te czynniki. Mleko w proszku jest bowiem wolne od patogenów i zanieczyszczeń.
Czym kierować się przy wyborze
Kryteriami, jakimi należy się kierować przy wyborze dobrego preparatu mlekozastępczego, są:
– źródło białka – zawartości białka w takim preparacie powinna wynosić 21–24 % białka ogólnego, natomiast ważnym czynnikiem jest jego źródło. W pierwszych etapach żywienia, do 4. tygodnia, powinno to być białko pochodzenia mlecznego, np. odtłuszczone mleko w proszku, serwatka w proszku czy koncentrat białek serwatkowych. W tym okresie nie jest zalecane białko roślinne, ponieważ może negatywnie wpływać na trawienie tłuszczów, zaburzenia układu pokarmowego, przez co w konsekwencji mogą wystąpić biegunki, natomiast w późniejszym okresie starszym cielakom możemy podawać białko pochodzenia roślinnego, np. koncentrat białka sojowego, białka pszenicy lub roślin strączkowych.
– źródło energii – głównym źródłem energii w preparatach mlekozastępczych jest tłuszcz i laktoza. Zawartość laktozy powinna wynosić około 40–45%; jest ona nośnikiem szybko dostępnej energii. Nie zawsze ten parametr jest podany na etykiecie. Duża zawartość laktozy może wykazywać właściwości przeczyszczające. Tłuszcz w takim produkcie stanowi źródło energii, ale również nośnik witamin, które są rozpuszczalne w tłuszczach i są potrzebne do prawidłowego rozwoju cieląt. Zawartość tłuszczu powinna wynosić około 17–20%. Dobrym tłuszczem, ze względu na strawność i szybkie rozpuszczenie, jest olej palmowy lub kokosowy.
– zawartość włókna – jest to bardzo ważny czynnik przy wyborze właściwego preparatu. W początkowym okresie odpajania zawartość włókna powinna być jak najmniejsza: około 0,1%. Włókno w takich produktach pochodzi z materiału roślinnego, co może świadczyć o wykorzystaniu białka pochodzenia roślinnego, a nie jest ono wskazane na tym etapie żywienia. W późniejszym okresie zawartość włókna może wynosić maksymalnie do 3%.
Dodatki w preparatach
Wielu producentów zachęca do zakupu swoich produktów przez zastosowanie dodatków, które korzystnie wpływają na rozwój cielaków. Do takich dodatków możemy zaliczyć:
– olej lniany lub rybi – produkty te mają działanie przeciwzapalne, a ponadto cielęta, które otrzymują te składniki, lepiej rosną i pobierają paszę (Karcher i in. 2014).
– mieszaninę kwasu masłowego, oleju lnianego oraz oleju kokosowego – w badaniach mieszanina ta ogranicza liczbę dni przebytej biegunki oraz wpływa na większe średnie przyrosty dobowe (Hill i in. 2011).
– probiotyki – zabezpieczają układ pokarmowy przed namnażaniem się niekorzystnych drobnoustrojów, które mogą być odpowiedzialne za występowanie biegunek na wczesnym etapie odchowu.
– siemię lniane – dodatek ten łagodzi dolegliwości układu pokarmowego oraz działa osłonowo. Preparaty z tym składnikiem są zalecane w późniejszym etapie odchowu cieląt ze względu na wysoką zawartość włókna w dawce.
Zasady przygotowania pójła
Preparat mieszamy z wodą, tworząc tzw. pójło. Zasady przygotowania pójła są podane przez producenta i należy się do nich stosować. W pierwszej kolejności należy zwrócić na koncentrację preparatu, czyli ile proszku należy zmieszać z wodą. Drugim czynnikiem jest temperatura pójła. W tym przypadku również należy trzymać się zaleceń producenta, który określił prawidłową temperaturę, w jakiej pójło powinno być podane, tak aby wszystkie składniki dobrze się rozpuściły i wymieszały. Warto zakupić termometr, który pozwoli na kontrolowanie odpowiedniej temperatury. Kolejnym czynnikiem jest higiena podczas karmienia. Ważne, aby cielęta otrzymywały pokarm z czystych smoczków, wiaderek czy z stacji odpajania. Ma to duży wpływ na zdrowotność zwierząt. Należy więc jak najczęściej myć te urządzenia. Nie wystarczy co jakiś czas przepłukać wiaderko. Należy odkręcić smoczek, zawór i umyć dokładnie szczeliny wokół niego, gdyż jest to miejsce idealne do rozwoju wszelkich drobnoustrojów. Dobrym rozwiązaniem jest wyparzanie takiego sprzętu, aby zminimalizować możliwość późniejszych problemów zdrowotnych.
Korzyści ze stosowania
Do podstawowych korzyści płynących ze stosowanie preparatów możemy zaliczyć:
– większe bezpieczeństwo w okresie odchowu,
– szybsze odstawienie preparatu na rzecz pasz treściwych i objętościowych,
– zmniejszenie kosztów weterynaryjnych,
– mniejszą śmiertelność,
– zdrowe cielaki, dobry wzrost,
– pełne wykorzystanie genetycznego potencjału.
Podsumowanie
Stosowanie preparatów mlekozastępczych może zapewnić stabilne i bogate w składniki odżywcze pożywienie dla cieląt. Ważne jest, aby wybrać właściwy preparat dla danego etapu odchowu. Taki preparat dostarczy zwierzętom odpowiednią dawkę minerałów i witamin, a prawidłowo przygotowany i podany pozwoli uzyskać szybkie przyrosty dobowe oraz uniknąć problemów zdrowotnych na tym, jak i na późniejszym etapie odchowu. Dlatego ważne jest, aby stosować się do zaleceń producenta umieszczonych na opakowaniu.
