Standaryzacja w hodowli – rola Międzynarodowego Komitetu ds. Rejestracji Zwierząt (ICAR)

Fenotyp, czyli zbiór cech charakteryzujących dane zwierzę, jest kluczową informacją w hodowli zwierząt.

tekst: dr hab. Marcin Pszczoła

Dotyczy to wszystkich istotnych aspektów hodowli, takich jak wydajność, płodność czy zdrowie. Aby prowadzić skuteczną selekcję, niezbędna jest wystarczająca liczba obserwacji fenotypowych. Same, nawet liczne obserwacje nie wystarczą – kluczowa jest ich jakość. Im lepsza jakość fenotypu, tym wyższa dokładność oceny wartości hodowlanej. W celu zapewnienia odpowiedniej dokładności oceny wartości hodowlanej konieczne jest, żeby osoby zbierające dane robiły to w sposób podobny – postępowały zgodnie z odpowiednimi wystandaryzowanymi protokołami. Dlatego każda organizacja rejestrująca dane opracowuje odpowiednie protokoły i szkoli swoich pracowników z ich stosowania.

Ze względu na globalny charakter hodowli, szczególnie bydła mlecznego, dąży się do ujednolicania protokołów pomiarowych i rejestracyjnych na całym świecie. W ten sposób cechy o podobnych nazwach mają podobne znaczenie w różnych krajach. Pozwala to porównywać różne parametry zwierząt z różnych miejsc na świecie. W celu koordynacji tych działań w 1951 roku powołano do życia Międzynarodowy Komitet ds. Rejestracji Zwierząt (ang. International Committee for Animal Recording), czyli ICAR – organizacji non profit, która za cel przyjęła standaryzację i poprawę systemów rejestracji zwierząt oraz opracowanie wytycznych, standardów i usług przeznaczonych dla organizacji zajmujących się hodowlą zwierząt.

Głównym działaniem ICAR jest tworzenie protokołów dotyczących rejestrowania danych, takich jak parametry określające efektywność produkcji, dobrostan, zdrowie oraz informacje rodowodowe i genetyczne. Potwierdzeniem przestrzegania standardów są certyfikaty, wydawane instytucjom i laboratoriom. Ponadto ICAR pełni rolę edukacyjną, organizując konferencje i warsztaty, umożliwiając wymianę wiedzy między ekspertami z różnych dziedzin.

Swoje działania realizuje poprzez pracę zespołów technicznych, tworzonych przez podkomitety, grupy robocze oraz zespoły zadaniowe i grupy doradcze ekspertów.
Struktura organizacyjna ICAR

• Podkomitety:
• Identyfikacja Zwierząt (Animal Identification)
• Międzynarodowa Organizacja ds. Genetyki Bydła (Interbull)
• Analiza Mleka (Milk Analysis)
• Urządzenia do Mierzenia, Rejestrowania i Pobierania Prób (Measuring, Recording and Sampling Devices).
• Grupy robocze:
• Wymiana Danych o Zwierzętach (Animal Data Exchange)
• Inseminacja i Powiązane Technologie (Artificial Insemination & Relevant Technologies)
• Stowarzyszenia Hodowlane (Breed Association)
• Rejestrowanie Pokroju (Conformation Recording)
• Rejestrowanie Wydajności Mlecznej Krów (Dairy Cattle Milk Recording)
• DNA
• Żywienie i Gazy (Feed and Gas)
• Cechy Funkcjonalne (Functional Traits)
• Międzynarodowa Ocena Bydła Mięsnego (Interbeef)
• Owce, Kozy i Wielbłądowate (Sheep, Goats and Camelids).
• Zespoły zadaniowe i grupy doradcze ekspertów:
• Zespół Zadaniowy ds. Zrównoważonego Rozwoju (Sustainability Task Force)
• Grupa Doradcza Ekspertów ds. Certyfikacji Jakości (Certificate of Quality Experts Advisory Group).

Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest członkiem ICAR od 2007 roku, a w 2010 uzyskała Certyfikat Jakości ICAR, potwierdzający zgodność jej usług ze standardami tej organizacji. W 2021 roku Laboratorium Genetyki Bydła PFHBiPM uzyskało akredytację ICAR jako „Accredited laboratory for SNP-based genotyping”, co potwierdza poprawność analizy pochodzenia zwierząt na podstawie markerów genetycznych z uwzględnieniem analizy mutacji SNP. Marta Gozdek, kierownik Laboratorium Genetyki Bydła PFHBiPM, włącza się aktywnie w prace ICAR, będąc członkiem grupy roboczej DNA.

Jednym z podstawowych narzędzi zapewniających o tym, że organizacje członkowskie przestrzegają standardów wyznaczonych przez tę międzynarodową organizację, są audyty. Przeprowadza się je, aby ocenić zgodność procesów i systemów z międzynarodowymi standardami. Taki audyt Polska Federacja z sukcesem przeszła w listopadzie ubiegłego roku. Natomiast w marcu tego roku ogłoszono informację o tym, że Joanna Kwaśniewska z Wydziału Analiz i Rozwoju PFHBiPM dołączyła do międzynarodowego grona dwudziestu osób będących audytorami ICAR, co umożliwia wywieranie realnego wpływu na udoskonalanie standardów doskonalenia bydła, i będzie brała udział w audytach tej organizacji.

Kolejnym pracownikiem Polskiej Federacji zaangażowanym w działania ICAR jest kierownik wydziału ds. analiz laboratoryjnych Elżbieta Rybicka, członkini podkomitetu ds. analizy mleka, który zajmuje się monitorowaniem i rozwijaniem standardów w dziedzinie analizy mleka w celu zapewnienia globalnej zgodności wyników analiz. Podkomitet organizuje międzynarodowe badania porównawcze, promuje współpracę międzynarodową oraz współpracuje z innymi organizacjami certyfikującymi urządzenia pomiarowe.

Oprócz prac nad doskonaleniem protokołów dla cech już dobrze znanych ICAR skupia się również na nowych cechach. Przykładem jest grupa robocza ds. efektywności żywienia i emisji gazów (ang. Feed and Gas), utworzona w 2015 roku w celu opracowania standardów i wytycznych pomiarów emisji gazów cieplarnianych oraz efektywności żywieniowej w hodowli zwierząt, szczególnie bydła. Działania grupy polegają na rozwijaniu metodologii pozwalającej na monitorowanie i rejestrowanie danych związanych z emisjami gazów takich jak metan oraz na optymalizację wykorzystania paszy. Ma to zapewnić postęp w kierunku prowadzenia bardziej zrównoważonej produkcji zwierzęcej. Na ostatniej konferencji ICAR, zorganizowanej w miejscowości Bled w Słowenii, ogłoszono powołanie grupy doradczej dla tej grupy roboczej. W skład grupy doradczej weszło czterech naukowców: z Australii, Hiszpanii, Kanady i Polski, w tym piszący te słowa – Marcin Pszczoła, zastępca dyrektora Centrum Genetycznego PFHBiPM oraz pracownik Katedry Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Grupa doradcza pełni rolę w dostarczaniu strategicznego wsparcia w zakresie prac grupy roboczej.

Międzynarodowa ocena wartości hodowlanej bydła prowadzona przez Interbull stanowi ważne źródło informacji w hodowli bydła mlecznego w Polsce. Umożliwia selekcję zagranicznych buhajów na podstawie wartości hodowlanych wyrażonych w polskiej skali. Prowadzenie oceny międzynarodowej przez Interbull jest możliwe dzięki inicjatywom podejmowanym przez ICAR, które dążą do standaryzacji pomiarów w hodowli oraz weryfikacji przestrzegania odpowiednich protokołów przez organizacje członkowskie. Należy mieć nadzieję, że doskonalenie obecnych standardów oraz wprowadzanie ich dla nowych cech pozwoli przyspieszyć postęp hodowlany i wpłynąć na zrównoważony rozwój hodowli. 