Wrzód palca i martwica kości racicowej

Kod: TU/TN
Nazwa angielska: Toe ulcer / Toe necrosis
Inne nazwy: wrzód czubka palca, wrzód wierzchołka racicy, wrzód podeszwowo-szczytowy, martwica palca

tekst: Krzysztof Bączkiewicz, Centrum Genetyczne PFHBiPM; zdjęcie: Piotr Jaźwiński

Objawy
U dorosłych krów kulawizna nasila się wraz z rozwojem schorzenia. Chore kończyny przyjmują postawę przedsiebną, co w przypadku wrzodu po pewnym czasie prowadzi do przerostu rogu w przedniej części racicy.

Przyczyny
W wielu przypadkach opisywane schorzenia są ze sobą ściśle powiązane.

Wrzody palca u krów mlecznych są powodowane głównie przez dwie grupy czynników. Pierwszą z nich są bodźce mechaniczne, wśród których za najważniejsze uznaje się nadmierne ścieranie rogu. Najczęściej ten problem wiąże się ze zbyt chropowatym podłożem i dotyczy np. świeżo wylanych posadzek betonowych. Drugim elementem, który wskazuje się jako przyczynę schorzenia, jest zatapianie się kości racicowej. Zjawisko to wiąże się z czynnikami metabolicznymi i fizjologicznymi, które opisano szerzej w artykule o wrzodach podeszwy (nr 10/2018).

W warunkach europejskich większość przypadków martwicy kości racicowej rozwija się jako konsekwencja wrzodu palca. Otwarta nieleczona zmiana jest bramą ułatwiającą wnikanie bakterii i rozwój zakażenia. Szczególne nasilenie tego problemu obserwuje się w stadach o dużej częstotliwości występowania Dermatitis digitalis (DD). Jako przyczynę martwicy wskazuje się także zaburzenie dopływu krwi do kości spowodowane czynnikiem urazowym lub stresowym. Dotyczy to głównie młodych intensywnie opasanych zwierząt po długotrwałym transporcie i stanowi problem głównie w warunkach amerykańskich.

Profilaktyka
• Dbałość o odpowiednią jakość podłóg; w przypadku nowych posadzek zaleca się ścielenie słomą przez 6–8 tygodni lub położenie mat gumowych.
• Ograniczanie DD: czyste podłogi i regularna kąpiel racic.
• Zminimalizowanie dystansów koniecznych do pokonania przez krowę.
• Unikanie sytuacji zmuszających zwierzęta do długotrwałego stania.

Leczenie
Wrzód leczy się odciążając chory palec. W przypadku wystąpienia martwicy leczenie często jest nieopłacalne, jednak u wartościowych zwierząt poleca się amputację martwego fragmentu lub całego palca przez lekarza weterynarii, tak aby nie dopuścić do pogłębiania się martwicy.  

„ICAR Atlas Zdrowia Racic” jest narzędziem stworzonym w celu standaryzacji nazewnictwa i rozpoznawania poszczególnych objawów chorobowych racic na całym świecie. Stanowi również podstawę rejestracji prowadzonej przez korektorów biorących udział w projekcie „CGen korekcja”. Więcej informacji na temat projektu oraz atlasu dostępnych jest na stronie www.cgen.pl/korekcja.