Co nas czeka w hodowli bydła? Nnajważniejsze wnioski z Regionalnego Zjazdu EAAP
Musimy dążyć do poprawy efektywności produkcji. Na znaczeniu zyskuje m.in. nutrigenomika, rolnictwo precyzyjne i poprawa dobrostanu. Postępu należy też oczekiwać wraz z wprowadzeniem jednostopniowej oceny wartości hodowlanej bydła – podkreślali eksperci podczas regionalnego zjazdu Europejskiego Towarzystwa Zootechnicznego w Krakowie.
tekst i zdjęcia: dr hab. Marcin Pszczoła
W bieżącym roku regionalny zjazd EAAP (patrz: ramka) odbył się pod hasłem „Produkcja zwierzęca w obliczu zmieniającego się świata”. Spotkanie zgromadziło przeszło 150 naukowców, głównie z krajów Europy Centralnej i Wschodniej. Zaprezentowano ponad 40 wykładów oraz 77 plakatów konferencyjnych. Organizacji spotkania (patrz: ramka) podjął się Uniwersytet Rolniczy w Krakowie wraz z Polskim Towarzystwem Zootechnicznym. Wystąpienia plenarne nawiązywały do tematu przewodniego konferencji. Sześcioro naukowców z różnych zakątków świata przedstawiło wyzwania związane z produkcją zwierzęcą w zmieniającym się otoczeniu hodowli. Poruszono kwestie zmian klimatycznych, technologicznych oraz społecznych oczekiwań wobec hodowli. Ogólny obraz wyłaniający się z wystąpień jest z jednej strony optymistyczny, z drugiej – wskazuje na konieczność stawienia czoła licznym wyzwaniom.
Genetyka i nutrigenomika
W pierwszym wykładzie plenarnym zwrócono uwagę na ciągły wzrost populacji ludzkiej przy ograniczonych zasobach ziemi. Podkreślono, że przemysł spożywczy – w tym hodowla zwierząt – aby sprostać wyzwaniom związanym z wyżywieniem ludzkości, musi dążyć do poprawy efektywności produkcji. Prace naukowe powinny koncentrować się nie tylko na poszukiwaniu rozwiązań, ale przede wszystkim na ich wdrażaniu w praktyce hodowlanej, co pozwoli realizować globalne cele żywieniowe.
Drugi prelegent wskazał, że odpowiedzią na wyzwania współczesnego rolnictwa są strategie hodowlane i nowoczesne zarządzanie produkcją zwierzęcą. Powinny one być przyjazne środowisku, a jednocześnie gwarantować bezpieczeństwo żywnościowe. Postęp w badaniach genetycznych pozwala mieć nadzieję, że rozwijane metody w coraz większym stopniu odkryją tajniki biologii zwierząt i umożliwią wdrażanie narzędzi prowadzących do hodowli zwierząt bardziej odpornych na choroby i inne czynniki środowiskowe.
Jedną z obiecujących technologii jest nutrigenomika – nauka badająca zależności między genetyką a żywieniem. Wiadomo, że geny określają potencjał zwierzęcia, lecz jego realizacja zależy w dużej mierze od czynników środowiskowych. Różnice genetyczne sprawiają, że zwierzęta (podobnie jak ludzie) reagują odmiennie na określone diety. Celem badań nutrigenomicznych jest opracowanie diet skrojonych pod konkretny genotyp, co w przyszłości umożliwi precyzyjne żywienie, maksymalizujące potencjał genetyczny zwierząt.
Rolnictwo precyzyjne i sztuczna inteligencja
Równolegle rozwija się rolnictwo precyzyjne: czujniki monitorujące zachowania zwierząt oraz metody sztucznej inteligencji pozwalają na lepsze zarządzanie stadem i pozyskiwanie cennych danych fenotypowych. Jednym z ciekawszych rozwiązań jest system izraelskich naukowców, który określa efektywność żywieniową krów na podstawie analizy obrazu z kamer w oborach oraz automatycznego wykrywania kulawizn. Wizja komputerowa wkracza pod strzechy obór i w niedalekiej przyszłości zyska na znaczeniu.
Dobrostan zwierząt: wyzwania i perspektywy
W ostatnim dniu konferencji wystąpienia dotyczyły dobrostanu zwierząt i jego społecznej percepcji. Prelegentki próbowały odpowiedzieć na pytanie, czy inwestycja w dobrostan się opłaca oraz jak presja społeczna wpływa na hodowlę. Zwrócono uwagę, że motywacje poprawy dobrostanu są różne – etyczne, ekonomiczne i społeczne. Ogólnie skłonność do inwestowania w dobrostan jest niska, ponieważ związane z tym koszty często przewyższają realne korzyści dla zwierząt. Przykładowo wymaganie nawet tylko nieco większej przestrzeni bytowej może wiązać się z gruntowną przebudową obory, nie zawsze przekładając się na zauważalną poprawę dobrostanu. Z kolei proste rozwiązania, takie jak umieszczenie drapaka w oborze, mogą znacznie zwiększyć komfort zwierząt i produktywność. Badania nad dobrostanem powinny więc skupiać się na rozwiązaniach łatwo akceptowalnych przez hodowców i przynoszących realne korzyści, bo tylko takie mogą zostać wdrożone. W kontekście społecznego odbioru hodowli nie da się uniknąć rosnących wymagań konsumentów; hodowcom pozostaje dostosowanie się do najwyższych standardów dobrostanowych i środowiskowych oraz edukacja społeczeństwa na temat tego, jak faktycznie przebiega proces produkcji zwierzęcej.
Badania PFHBiPM
W pozostałych wystąpieniach poruszono istotne, lokalne zagadnienia dotyczące produkcji zwierzęcej w naszym regionie. Dr hab. Marcin Pszczoła omówił proces wdrażania selekcji jednostopniowej w hodowli bydła rasy polskiej holsztyńsko‑fryzyjskiej, wskazując zgodność metody opracowanej przez Centrum Genetyczne PFHBiPM ze światowymi standardami oceny wartości hodowlanej oraz poprawę dokładności w stosunku do dotychczas stosowanego systemu dwustopniowego. Natomiast mgr inż. Joanna Kwaśniewska przedstawiła wyniki badań nad zależnością między zawartością ciał ketonowych a kwasów tłuszczowych w mleku, które mają na celu precyzyjniejsze wykrywanie subklinicznej ketozy na podstawie analizy mleka.
Obrady pierwszego Regionalnego Zjazdu EAAP w Krakowie koncentrowały się na wielu aktualnych kwestiach ważnych dla hodowli. Doniesienia uczestników z naszego regionu pokazały wysoki poziom badań w krajowych i sąsiednich ośrodkach naukowych; należy mieć nadzieję, że już niebawem hodowcy zyskają przystępne metody wykorzystania tych osiągnięć w praktyce.
Czym zajmuje się EAAP?
EAAP, czyli Europejskie Towarzystwo Zootechniczne, to międzynarodowa organizacja zrzeszająca członków z wielu krajów. Jej celem jest upowszechnianie wiedzy będącej wynikiem badań dotyczących hodowli zwierząt gospodarskich. Członkostwo jest otwarte dla naukowców oraz hodowców. Polskie składki członkowskie opłacane są ze środków ministerialnych za pośrednictwem Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt, dzięki czemu każdy obywatel naszego kraju może stać się członkiem EAAP bezpłatnie i uzyskać tym samym dostęp do obszernej bazy wiedzy, materiałów z poprzednich zjazdów oraz obniżonych opłat konferencyjnych organizowanych przez Towarzystwo.
Wymiana doświadczeń
Głównym punktem w kalendarzu EAAP są coroczne zjazdy organizowane w krajach członkowskich. Ostatni zjazd odbył się we Florencji, a kolejny odbędzie się w Austrii. Co roku wydarzenia te gromadzą blisko 2000 delegatów prezentujących wyniki najnowszych badań. To właśnie podczas tych konferencji można uzyskać najświeższe informacje ważne z punktu widzenia hodowli i produkcji zwierzęcej – w tym bydła mlecznego. Polska była gospodarzem zjazdu EAAP trzykrotnie: w 1975 r., w 1998 r., a ostatnio w 2015 r. w Warszawie.
W 2023 r. EAAP zaproponowało nową inicjatywę – zjazdy regionalne. Pierwszy zorganizowano na Słowacji, kolejny na Cyprze, a tegoroczny w Krakowie. Ich celem jest aktywizacja lokalnych społeczności związanych z produkcją zwierzęcą w danym regionie.
