Co w prawie piszczy – czyli okresowy przegląd aktów prawnych dla hodowców bydła mlecznego

Na pierwszy ogień rozważmy projekt rozporządzenia dotyczącego programu dla szkól polegającego na dostarczaniu dzieciom owoców, warzyw oraz mleka i przetworów mlecznych.

tekst: Michał Korytko

Projekt ten reguluje ilości warzyw, owoców i produktów mlecznych, jakie będą udostępniane uczniom szkół podstawowych w najbliższym roku szkolnym. Nie powiem, żeby od razu otwierać szampana, ale są tutaj powody do radości.

Zatem, łącznie w obu okresach udostępniania mleka, porównując stan aktualny do projektowanego, każdemu dziecku ma być udostępnione:

• 2 porcje mleka białego (0,25 l) mniej;
• 3 porcje jogurtu naturalnego (150 g) więcej;
• 4 porcje kefiru naturalnego (150 g) więcej;
• stan łączny dla serka twarogowego (150 g) pozostaje bez zmian.

Przyjmując średnie wartości wydajności procesu produkcyjnego dla jogurtu i kefiru, możemy wyliczyć, jaka ilość mleka w ogólnym rozrachunku będzie potrzebna do spełnienia zakładanych w projekcie rozporządzenia norm.

Wydajność produkcji jogurtu naturalnego, według piśmiennictwa, wynosi średnio ok. 70–75% wykorzystania mleka pasteryzowanego, a więc do wyprodukowania 150 g jogurtu naturalnego potrzeba ok. 187 ml mleka.

W przypadku kefiru naturalnego ten poziom osiąga ok. 90%, zatem do wytworzenia 150 g kefiru naturalnego potrzebujemy ok. 165 ml mleka.

Mając te wartości szacunkowe, można łatwo wyliczyć, czy nowy program przewiduje większe zapotrzebowanie na mleko, czy też wręcz odwrotnie.

Nowy projekt przewiduje o dwie porcje mleka białego (250 ml) mniej, natomiast trzy porcje jogurtu naturalnego (560 ml mleka) oraz cztery porcje kefiru naturalnego (660 ml mleka) więcej. Więc przy użyciu prostych działań arytmetycznych otrzymujemy zapotrzebowanie na mleko wyższe o 720 ml na każde dziecko.

660 ml + 560 ml – 500 ml = 720 ml

Następnie, z uwagi na to, że w szkołach podstawowych w Polsce znajduje się ok. 3 006 800 uczniów, możemy obliczyć maksymalny możliwy, lecz bardzo nierealistyczny (ze względu na niedostępność programu we wszystkich szkołach), wzrost zapotrzebowania na mleko w nadchodzącej edycji programu.

Uwzględniając przyjęte założenia, dodatkowy wzrost użycia mleka w nadchodzącej edycji programu szacuje się na 2 164 896 l.

Niestety brak danych statystycznych dotyczących wyników z poprzednich edycji programu nie pozwala na prawidłowe, zgodne z rzeczywistością wyliczenia. Liczby te w związku z tym obarczone są dużym ryzykiem błędu.

Niewątpliwie zwiększenie spożycia mleka i produktów mlecznych jest w interesie producentów mleka, zatem wyrażam uznanie dla autorów proponowanej zmiany w tej edycji „Programu dla szkół”.

Idą zmiany w systemie IRZ

Projekt rozporządzenia Ministerstwa Rolnictwa w sprawie komputerowej bazy danych systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt przewiduje kilka poprawek, najistotniejsze z nich to:

• zastąpienie obowiązku uzupełnienia „miejsca umieszczenia środka identyfikacji – w przypadku elektronicznego identyfikatora lub tatuażu” możliwością wyboru pomiędzy małżowinami usznymi lub pęciną, na której został umieszczony identyfikator;
• wprowadzenie funkcji zaznaczania, czy zwierzę o danym typie użytkowym (mlecznym, mięsnym lub kombinowanym) jest przeznaczone do opasu;
• zgłoszenie numeru rzeźni będzie wprowadzane po komplementarnym zgłoszeniu uboju zwierzęcia w rzeźni dokonanym przez rzeźnię;
• dodanie możliwości zaznaczenia „śmierci zwierzęcia w innych okolicznościach”, jak np. zagryzienie przez dzikie zwierzęta;
• wprowadza się „ubój po przemieszczeniu zwierzęcia do rzeźni z państwa członkowskiego albo z państwa trzeciego”.

Jest to niewątpliwie krok w dobrym kierunku, choć nadal pozostaje niedosyt. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia, proponowane zmiany powstały na wniosek Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Pracownicy ARiMR zajmujący się systemem IRZ od samego początku jego istnienia otrzymują krytyczne uwagi (często potrzebne) o funkcjonowaniu strony i możliwościach rolników przy rejestracji zwierząt i wszelkich zdarzeń ich dotyczących, zatem proponowane zmiany wydają się jedynie plastrem, a nie kompleksowym rozwiązaniem. Stale czekamy na rozwiązania zgłaszanych przez nas problemów i z pewnością będziemy chcieli Państwa powiadomić, gdy takowe się przydarzą.

Rozszerzenie możliwości tworzenia grup producenckich

Projekt rozporządzenia wprowadza do katalogu grup producentów rolnych (oraz ich minimalnych wielkości produkcji) dwa nowe podmioty:

• grupy producentów rolnych roślin bobowatych;
• grupy producentów rolnych wytwarzających produkty w ramach systemów jakości żywności (uznawanych w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027).
• Projekt przewiduje również wysokość minimalnej rocznej wielkości produkcji towarowej oraz minimalnej liczby członków grupy producentów rolnych. Dla obu wymienionych grup minimalna liczba członków to pięć osób. Natomiast w przypadku producentów roślin bobowatych minimalną roczną wielkość produkcji zrównano np. ze zbożem i z roślinami oleistymi (zależnie od województwa) – wynosi ona 250/500/750 ton.

W przypadku grup producentów rolnych wytwarzających produkty w ramach systemów jakości żywności minimalna roczna wielkość produkcji określona została monetarnie, na poziomie 50 000 zł.

Rozporządzenie w sprawie ARiMR – pomoc dla skupów kukurydzy

Z uregulowań mniej istotnych bezpośrednio dla hodowców bydła mlecznego, rząd wprowadzi mechanizm pomocy dla skupów kukurydzy. Ze względu na to, że firmy prowadzące działalność w zakresie skupu i sprzedaży tej rośliny zakupiły jej duże ilości w początkowym okresie konfliktu zbrojnego w Ukrainie, w okresie po zbiorach w 2022 roku były zmuszone dokonać zakupu kukurydzy mokrej od polskich rolników. Rynek od tego czasu został nasycony, cena skupu spadła, a koszt magazynowania i suszenia wzrósł. Z uwagi na brak płynności finansowej przedsiębiorstw skupujących rząd widzi potrzebę uruchomienia mechanizmu pomocowego. Ma to istotne znaczenie dla polskiego rolnika ze względu na nadchodzące zbiory i potrzebę zapewnienia formy zbytu kukurydzy. Nabycie kukurydzy mokrej w okresie od 15 września 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku, a także jej sprzedaż po 15 marca 2023 roku muszą być potwierdzone odpowiednimi dokumentami fiskalnymi.

Aktualizacja warunków płatności ekologicznych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej 2014–2020

Wprowadza się zmiany do poprzedniej edycji płatności ekologicznych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2014–2020 oraz analogiczne zmiany w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.

Podyktowane są one uchwałą nr 30 Komitetu Monitorującego Plan Strategiczny 2023–2027. Dokument określa minimalny poziom obsady zwierząt, wymagany przy ubieganiu się o premię za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej (Pakiet 10), który ma zostać obniżony z dotychczasowego poziomu 0,5 DJP/ha do 0,3 DJP/ha.

Dzięki zmianie rolnicy, którzy dotychczas nie posiadali wystarczającej liczby zwierząt, aby spełnić warunek przyznania premii, będą mogli ubiegać się o nią, zmieniając swoje wnioski o płatności ekologiczne w terminie do dnia 31 sierpnia 2023 roku.

Przewiduje się, że warunki przyznawania płatności ekologicznej będą bardziej elastyczne i tym samym korzystne dla hodowcy. Umożliwi to rozliczenie jednego zwierzęcia zarówno na potrzeby płatności ekologicznych w edycji na lata 2023–2027, jak i na lata 2014–2020 poprzez rozliczanie odpowiedniej wartości DJP wynikającej z przeliczenia takiego zwierzęcia.

Ustanowiono stawki dla kontroli urzędowej w rolnictwie ekologicznym

Projekt rozporządzenia reguluje, zgodnie z upoważnieniem dotyczącym ustawy o rolnictwie ekologicznym, ceny przeprowadzenia kontroli urzędowej. Ceny te dla wybranych grup przedstawiają się następująco:

• kontrola urzędowa w zakresie zgodności ekologicznego materiału heterogenicznego – 55 zł;
• oznaczenie w próbie średniej cech określonych wymaganiami jakościowymi nasion traw, bobowatych drobnonasiennych itd. – 99 zł;
• oznaczenie innych niż wymienione – 80 zł;
• dokonanie oceny tożsamości roślin rolniczych: brukiew, burak cukrowy, burak pastewny, bobik, jęczmień, kukurydza (z wyłączeniem kukurydzy cukrowej i pękającej), pszenica twarda, pszenica zwyczajna, pszenżyto, gryka, rzepak, rzepik, trawy, wyka kosmata, wyka siewna i żyto itd. – 186/248 zł (alternatywnie zgodnie z rozporządzeniem);
• dokonanie oceny tożsamości roślin warzywnych: cykoria korzeniowa, bób, brokuł, burak ćwikłowy, burak liściowy, cebula, kukurydza cukrowa, kukurydza pękająca, marchew pastewna, kapusta głowiasta biała itd. – 186/248/309 zł (alternatywnie zgodnie z rozporządzeniem).

Dotychczas te stawki nie były regulowane rozporządzeniem, zatem nie ma puntu odniesienia do ich wysokości.

Podsumowanie

W ostatnim okresie projekty rozporządzeń Ministerstwa Rolnictwa proponują:
zwiększenie zapotrzebowania rynku na mleko poprzez zmiany w programie dla szkół;
usprawnienia w komputerowej bazie danych systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt;
wprowadzenie dwóch nowych wspieranych grup producentów rolnych;
wydłużenie terminów ubiegania się o pomoc w programach finansowych;
ustanowienie stawek dla kontroli urzędowej w rolnictwie ekologicznym. 