EuroTier 2018 – medalowe produkty
Wysoki prestiż targów EuroTier w Hanowerze (Niemcy) od lat przyciąga wystawców i zwiedzających z całego świata. Dla firm jest to okazja do zaprezentowania nowych produktów i usług. Innowacyjne rozwiązania komisja ekspertów nagradza złotymi i srebrnymi medalami – prezentujemy te z nich, które mogą być interesujące dla hodowców bydła.
TEKST: RYSZARD LESIAKOWSKI; ZDJĘCIA: FIRMOWE
Na tegorocznych hanowerskich targach swoje produkty prezentowało 2597 firm z 62 krajów. Komisja ekspertów zatwierdziła 250 zgłoszeń nowości i, kierując się surowymi kryteriami, przyznała 26 wyróżnień. Za innowacyjność nagrodzono złotym medalem „Innovation Award EuroTier 2018” jeden produkt, srebrne medale otrzymało 25 produktów, spośród których 17 przypadło wyrobom skierowanym dla hodowców bydła. W tym roku po raz pierwszy Krajowe Stowarzyszenie Praktyków Lekarzy Weterynarii w Niemczech przyznało specjalną nagrodę o nazwie Animal Welfare Award za innowacje promujące dobrostan zwierząt. Warunkiem jej otrzymania było zdobycie złotego lub srebrnego medalu. Lekarze weterynarii za szczególnie przyjazne zwierzętom uznali dwa produkty: system wczesnego rozpoznania zmian chorobowych na podeszwie racic u bydła firmy Schippers GmbH oraz innowację firmy dsp-Agrosoft GmbH dotyczącą wczesnego rozpoznawania chorób racic i kulawizn, która może być także wykorzystywana do obiektywnej oceny kondycji krów w BCS i pomiaru zwierząt.
RUPIOL Sunline – koncentrat energetyczny
Na tle rosnących wymagań konsumentów w zakresie produkcji tzw. zdrowej żywności w niektórych regionach zrezygnowano ze stosowania w żywieniu bydła pasz otrzymywanych z roślin modyfikowanych genetycznie. Do głosu dochodzą także krytyczne opinie o wykorzystywaniu w paszach oleju palmowego i wytwarzanych z niego produktach tłuszczowych. Tymczasem preparaty na bazie tego oleju w postaci tzw. tłuszczów chronionych są wykorzystywane w dawkach pokarmowych dla krów wysokowydajnych w pierwszej fazie laktacji. Dwie firmy, tj. Fanon d.o.o. oraz GFT – Gesellschaft für Tiernährung mbH, opracowały koncentrat energetyczny dla krów mlecznych o nazwie RUPIOL Sunline, który może zastąpić preparaty paszowe na bazie oleju palmowego. Do jego produkcji wykorzystano makuch rzepakowy, który w procesie hydrotermicznym pod wysokim ciśnieniem poddany jest działaniu łatwo przyswajalnego, zimno tłoczonego oleju rzepakowego. Następnie poszczególne cząstki są otoczone wysokotopliwym tłuszczem pozyskanym z oleju słonecznikowego, co chroni je przed rozkładem w żwaczu. W efekcie powstał innowacyjny koncentrat energetyczny chroniony przed rozkładem żwaczu, zawierający 35% tłuszczu, 22% białka. Preparat charakteryzuje się dużą stabilnością w żwaczu i wysoką przyswajalnością w jelicie cienkim. ◆
HeatBox – podgrzewacz kleju do klocków racicowych
Do przyklejania klocków odciążających chore racice często stosuje się dwuskładnikowe koleje. Czas ich wiązania zależy do zewnętrznej temperatury otoczenia, pogorszenie właściwości klejących następuje w okresie zimowym przy niskich temperaturach. Konsekwencją jest wydłużenie czasu leczenia i pracy. Problem ten rozwiązała firma Albert KERB GmbH, oferując podgrzewany elektrycznie pojemnik na klej, który utrzymuje stałą temperaturę 20ºC. Posiada on dwie komory, jedna jest przeznaczona na pistolet aplikacyjny z zamontowanym kartridżem z klejem, a w drugiej znajduje się zapasowy kartridż utrzymywany w optymalnej temperaturze 20ºC. Dzięki temu klej jest zawsze dostępny w optymalnej jakości, co znacząco poprawia trwałość połączenia klocków do racic. Ogrzewacz może być zasilany z sieci 230 V lub z akumulatora samochodowego 12 V. Cena – 159 euro (ok. 684 zł). ◆
AutoLift – sterowanie ruchem krów w oborze
Krowy pokonują dziennie co najmniej dwa razy drogę do dojarni. W dużych oborach dojenie poszczególnych grup wymaga sterowania ruchem przemieszczających się zwierząt. Usprawniają to bramki windowe montowane w ciągach komunikacyjnych, których w dużych obiektach może być kilka. Ręczne sterowanie nimi jest uciążliwe. Problem ten rozwiązała firma Spinder B.V., oferując system bramek sterowanych za pomocą aplikacji na smartfony. Dzięki temu z jednego miejsca, np. z hali udojowej, można sterować nawet dwudziestoma bramkami zamontowanymi w oborze. Pracownicy odpowiedzialni za ruch krów w obiekcie mogą w czasie rzeczywistym sprawdzać na swoich telefonach pozycję każdej z bramek, czy jest ona otwarta (uniesiona), czy zamknięta (opuszczona). W razie konieczności każdą z bramek można sterować ręcznie. Producent informuje, że system AutoLift można dostosować do każdej obory. Bramki wraz z oprogramowaniem dostępne będą w maju 2019 r. System dwóch bramek kosztuje 5000 euro (ok. 21 500 zł), a składający się z 10 bramek – 21 000 euro (ok. 90 000 zł). ◆
All in One-Colostrum Feeder – podgrzewacz siary
Szybkie podanie siary tuż po narodzeniu się cielęcia wpływa na jego zdrowotność, ponieważ zawiera ona wtedy najwięcej przeciwciał chroniących przed większością chorób. Aby osesek chętnie pobierał siarę jej temperatura powinna wynosić ok. 38ºC, niestety w praktyce tego warunku nie udaje się dotrzymać. Firma Martin Förster GmbH opracowała łatwy sposób podgrzewania siary do optymalnej temperatury. System składa się z 3-litrowego pojemnika z tworzywa sztucznego o dużym otworze, który ułatwia jego napełnianie i mycie. W skład kompletu wchodzą dwie przykrywki. Jedna posiada zamontowaną spiralę ze stali nierdzewnej, przez którą przepływa ciepła woda. Spirala zanurzona w siarze ogrzewa ją. Temperaturę można kontrolować za pomocą termometru zamocowanego w pokrywie. Wzrost temperatury z 20 do 38ºC uzyskuje się w ciągu ok. 3 minut. W celu napojenia cielęcia pokrywkę ze spiralą wymienia się na tę z uchwytem i zamontowanym smoczkiem. Siarę w pojemniku zakrytym przykrywką ze spiralą można zamrozić. Rozmrażanie do optymalnej temperatury trwa ok. 20 minut. Ponadto, przepuszczając przez spiralę gorącą wodę o temperaturze 60ºC przez pół godziny, siarę poddaje się pasteryzacji. Do temperatury pojenia pójło schładza się za pomocą zimnej wody, przepływającej przez spiralę w ciągu ok. 2 minut. Komplet, tj. pojemnik i dwie pokrywki, kosztuje 280 euro (ok. 1200 zł). ◆
Zatrzaskowa drabina paszowa z sygnałem
Zatrzaskowe drabiny paszowe ułatwiają przeprowadzanie zabiegów zootechniczno-weterynaryjnych. Często zabiegi te wykonują specjaliści świadczący usługi, a w tym czasie hodowca wykonuje inne rutynowe prace w oborze. Może się zdarzyć sytuacja, w której krowy w drabinie paszowej będą uwięzione dłużej niż potrzeba. Naprzeciw temu problemowi wyszła wspomniana już firma Spinder B.V., opracowując elektroniczne monitorowanie zamka unieruchamiającego krowy w drabinie paszowej. Zastosowano podwójne zabezpieczenie, tj. sygnalizację wizualną i dźwiękową. Gdy zwierzęta uwięzione są w drabinie paszowej, zapala się czerwona lampka, łatwo zauważalna w oborze. Z systemem sygnalizacyjnym współpracuje aplikacja „Feed Front Signalling”, w której można zaznaczyć, jak długo zwierzęta będą uwięzione. Po tym czasie smartfon wydaje alarm dźwiękowy, który wyłączy się po uwolnieniu zwierząt. Produkt będzie dostępny w połowie 2019 r. ◆
MS Korund – automatyczny monitoring zdrowia racic
Choroby racic wpływają na mniejsze pobranie paszy przez krowy i przyczyniają się do powstawania wielu innych schorzeń, w efekcie produkcja mleka staje się mało rentowna. Dlatego systematyczne monitorowanie zdrowotności racic staje się priorytetem na wielu fermach. Zadanie to ułatwiła firma Schippers GmbH, oferując automatyczny system wczesnego rozpoznawania zmian chorobowych na podeszwie racic. Krowa po doju przechodzi przez specjalny boks z wodą, w którym racice są badane za pomocą ultradźwięków i porównywane z wzorcem zdrowej racicy. Równocześnie zwierzęta są ważone. Zarejestrowane odstępstwa od zdrowej racicy są zapamiętane i po kolejnym doju bramka selekcyjna kieruje krowę do kojca zabiegowego z poskromem w celu przeprowadzenia korekcji racic (Hoof Care Box). Specjalista od racic może skorzystać z zebranych danych o zwierzęciu (np. skanu chorej racicy, masy zwierzęcia), które dostępne są na urządzeniu przenośnym. Wczesne rozpoznanie zmian chorobowych skraca czas terapii oraz zmniejsza odsetek wybrakowanych krów z powodu kulawizny. System MS Korund zyskał uznanie lekarzy weterynarii, został nagrodzony nie tylko srebrnym medalem, ale także wyróżniony tytułem promującym dobrostan zwierząt „Animal Welfare Award”. ◆
Smart Thermometer – termometr z Bluetooth
Pomiar temperatury jest podstawowym parametrem zdrowia zwierząt. Wyniki pomiarów rejestrowane są odręcznie i przechowywane przeważnie przez okres leczenia. Brak długoterminowego przechowywania pomiarów temperatury uniemożliwia przeprowadzenie w przyszłości analiz z innymi życiowymi parametrami. Firma Föster-Technik GmbH opracowała Smart Themometer (inteligentny termometr), który wyglądem nie rożni się od termometru elektronicznego. Nowością jest komunikacja termometru za pośrednictwem Bluetooth z urządzeniami mobilnymi i aplikacją SmartHealtchApp oraz przesyłanie pomiarów temperatury do tzw. chmury. Aplikacja umożliwia zarejestrowanie innych parametrów zdrowotnych, np. danych o biegunce, wypływie z nosa. Możliwe jest także rejestrowanie i przechowywanie notatek głosowych lub w postaci zdjęć. Zgromadzone w chmurze informacje mogą być udostępnione lekarzowi weterynarii, co ułatwia konsultacje. Inteligentny termometr kosztuje ok. 100 euro (ok. 430 zł). ◆
Mission Control – optymalizacja dojarni karuzelowej
Im krótszy jest okres wyczekiwania krów w poczekalni na dój, tym mniej występuje w stadzie kulawizn, co z kolei ma wiele pozytywnych konsekwencji. W dojarniach karuzelowych czas doju wiąże się z prędkością obrotu platformy, na której stoją krowy. Optymalizacja wydajności dojarni karuzelowej jest dużym wyzwaniem, ponieważ wpływa na nią wiele trudnych do przewidzenia czynników. Często podawanie krowom leków wymaga zatrzymania karuzeli. Irlandzki dostawca techniki udojowej Dairymaster opracował nowy program zarządzania stadem „Dairymaster Mission Control”. Jest on zintegrowany z systemem OptiCruise, który na podstawie historii doju rozpoznaje każdą krowę, oblicza przewidywaną ilość mleka i wkalkulowuje w pozostały czas dojenia krów, które są już dojone w karuzeli. Dzięki sztucznej inteligencji prędkość obrotowa karuzeli jest optymalizowana na zasadzie samouczenia. Podczas dojenia na dotykowym monitorze udostępniane są dane o wydajności krowy i całego stada w czasie rzeczywistym. Dostępne są informacje o czasie zakładania kubków udojowych, przestojach karuzeli, przepustowości dojarni, spodziewanym czasie zakończenia doju oraz o wypełnieniu zbiornika mlekiem i wiele innych danych. Ponadto system informuje dojarza o stanie zdrowotnym wymion krów, a w sytuacjach krytycznych umożliwia natychmiastowe podjęcie decyzji, np. wezwanie lekarza weterynarii lub odseparowanie mleka. Dzięki optymalizacji czasu pracy dojarni karuzelowej wzrasta jej produktywność, dojarz ma więcej czasu, aby zająć się problematycznymi krowami. Producent informuje, że system ogranicza zużycie energii elektrycznej przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy dojarni o ok. 20%. ◆
DeLaval Evanza – nowatorski aparat udojowy
Firma DeLaval opracowała innowacyjny aparat udojowy, wykorzystujący technologię TopFlow, dzięki której w kolektorze utrzymuje się stabilne podciśnienie nawet przy wysokich przepływach mleka. Innowacyjne jest zastosowanie kasetowych wkładów udojowych zamiast tradycyjnych gum strzykowych. Wkłady te wymienia się bardzo sprawnie, trzykrotnie szybciej niż tradycyjne gumy strzykowe. Sama wkładka udojowa posiada unikalną budowę. Jej część mająca kontakt ze strzykiem jest zbudowana z dwóch różnych materiałów – inny w części wargi przylegającej do nasady strzyka i inny w części pulsującej. Producent informuje, że w licznych gospodarstwach testowych uzyskano znacznie mniej ześlizgnięć kubków udojowych, szybsze wydojenie i znaczącą poprawę kondycji strzyków po doju. Potwierdzono także znaczne wydłużenie żywotności wkładów udojowych w porównaniu do tradycyjnych gum strzykowych. Aparaty udojowe Evanza można zastosować we wszystkich typach hal udojowych z funkcją automatycznego zdejmowania oraz w dojarniach karuzelowych i dojarkach przewodowych. ◆
Nedap SmartFlow – bezprzewodowy licznik udojonego mleka
Ocena użytkowości mlecznej krów stała się standardem w hodowli bydła mlecznego. Jednakże elektroniczne systemy pomiaru ilości udojonego mleka miały pewne mankamenty. Z jednej strony czujniki zmniejszały przekrój przewodów mlecznych, z drugiej elementy elektroniczne i połączenia kablowe były podatne na awarie. Mankamenty te znacznie zredukowała firma Nedap Livestock Management, oferując elektroniczny system pomiaru mleka o nazwie SmartFlow. Zapewnia on ciągły i całkowicie swobodny przepływ mleka i powietrza, redukując spadki podciśnienia. Dzięki zaawansowanym technologiom jest to pierwszy całkowicie bezprzewodowy licznik mleka, zarówno pod względem przesyłania danych, jak i zasilania. Dane są przekazywane za pośrednictwem połączenia radiowego UHF. Producent informuje, że przepływomierz SmartFlow jest w trakcie certyfikacji ICAR. ◆
MultiRob – robot do czyszczenia rusztów i legowisk
Pomimo mniej lub bardziej zautomatyzowanych systemów usuwania nieczystości z obór utrzymanie higieny w wysokich boksach legowiskowych nadal wymaga nakładu pracy ręcznej. Na tę niedogodność odpowiedziała firma Peter Prinzing GmbH, oferując samojezdny robot MultiRob, będący rozwinięciem dotychczasowego robota ProBot, służącego do czyszczenia posadzek ażurowych. MultiRob jest wyposażony w uchylną obrotową szczotkę, która czyści wysokie boksy legowiskowe na odległość 1/3 ich długości. Na wyposażeniu robota jest także system posypywania legowiska ściółką w postaci mączki. Dwa bardzo precyzyjne skanery laserowe niezależnie tworzą mapę obory i bezustannie lokalizują pozycję robota oraz prowadzą go do celu według punktów orientacyjnych w obiekcie. Inteligentne czujniki wykrywają przeszkody, wytyczając w czasie rzeczywistym trasę w celu uniknięcia kolizji. MultiRob rozpoznaje boksy legowiskowe zajęte przez zwierzęta, wtedy szczotka unosi się. Urządzenie umożliwia utrzymanie czystości w boksach legowiskowych i na podsadzce ażurowej w oborach wolnostanowiskowych, znacząco redukując nakład pracy ludzkiej. Robot kosztuje ok. 40 000 euro (ok. 172 000 zł). ◆
Nedap CowControl – rozszerzona rzeczywistość w oborze
Informacje na temat stada, systemów zarządzania i monitorowania bydła mlecznego dostępne na komputerach osobistych, tabletach i smartfonach są często mało czytelne. Firma Nedap pracuje nad rozwiązaniami, które przekształcają dane w wartościowe informacje i sprawiają, że interakcja pomiędzy technologią a użytkownikami jest intuicyjna i łatwa. Dzięki połączeniu systemu zarządzania stadem Nedap CowControl z technologią rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality) firma Nedap oferuje hodowcom rewolucyjny i intuicyjny sposób uzyskiwania informacji o stadzie, które ułatwiają podejmowanie odpowiednich działań. Do tego celu wykorzystano okulary HoloLens firmy Microsoft. Dzięki nim informacje z zakresu płodności, stanu zdrowia i o miejscu pobytu każdej krowy są przedstawione w realnym świecie i w rzeczywistym polu widzenia rolnika. Dane są wyświetlane nad krowami i automatycznie dostosowywane do lokalizacji hodowcy w oborze. Ponadto dostosowują się do kierunku, w jakim patrzy farmer. Potrzebne informacje wywołuje się za pomocą gestów i poleceń głosowych. Składową częścią systemu zarządzania stadem CowControl jest moduł zarządzania rozrodem zwierząt. Monitoruje on status reprodukcyjny wszystkich krów. Dane z czujników, zdarzenia, protokoły płodności i strategie reprodukcyjne są łączone i zintegrowane w jednym scentralizowanym inteligentnym systemie. Dzięki tej integracji i algorytmom system rozpoznaje krowy w rui, przeznaczone do krycia oraz te, które mają problemy z rozrodem. Ponadto automatycznie generuje interaktywne listy zadań, a więc krowy do badania cielności, leczenia lub inseminacji. ◆
NANOConcept – automatyczne żywienie bydła
Firma Wasserbauer zaprezentowała swój nowy robot do automatycznego żywienia bydła. Obejmuje on samojezdny wózek mieszająco-dystrybucyjny „Shuttle Eco” oraz w pełni automatyczny system pobierania kiszonek z silosu o nazwie Lift. Wózek o napędzie akumulatorowym ma pojemność 2,2 m3 i posiada funkcję podgarniania wcześniej zadanego TMR-u. Trasę poruszania się mieszalnika wyznaczają magnesy umieszczone w betonowej posadzce, może on obsłużyć kilka obór i wyżywić łącznie ok. 200 dużych sztuk bydła mlecznego. Mieszalnik napełnia kiszonką wspomniany system Lift, składający się z frezu i dmuchawy. Każdy rodzaj kiszonki wymaga oddzielnego urządzenia Lift. Żywienie zwierząt przebiega w pełni automatycznie, TMR jest sporządzany oddzielnie dla każdej grupy żywieniowej według wcześniej zaprogramowanej receptury. „Shuttle Eco” kosztuje ok. 60 000 euro (ok. 250 000 zł), a system pobierania kiszonek z jednego silosu Lift – 34 000 euro (ok. 146 00 zł). ◆
Bolus dożwaczowy monitoruje zdrowie krów
Produkt smaXtec 360 jest kontynuacją bolusa dożwaczowego, który firma smaXtec animal care GmbH wprowadziła w 2010 roku jako bezprzewodową sondę do pomiaru temperatury i pH. W najnowszej wersji dożwaczowy bolus informuje o temperaturze ciała, zachowaniu zwierząt podczas picia, aktywności ruchowej, stresie cieplnym, przeżuwaniu, porach pobierania paszy, motoryce żwacza, pulsie. Zebrane informacje zostały pogrupowane w moduły: zdrowia, reprodukcji i żywienia – hodowca może wybrać jeden, dwa lub wszystkie. Monitorowanie wielu parametrów umożliwia szybkie rozpoznanie zaburzeń fizjologicznych, często przed pojawieniem się objawów chorobowych. Informacje z dożwaczowej sondy są przesyłane do komputera lub smartfona. Bolus umieszczony w żwaczu ma żywotność ok. 4 lat. ◆
Urban VitalControl – inteligentny termometr
Firma Urban GmbH & Co. KG zaprezentowała nowatorskie narzędzie do rejestrowania i monitorowania zdrowia zwierząt. Urządzenie jest połączeniem czytnika RFID i rektalnego termometru cyfrowego. Dzięki temu można automatycznie zidentyfikować zwierzę po numerze zakodowanym w transponderze lub elektronicznym kolczyku i przystąpić do pomiaru temperatury, która jest zarejestrowana w pamięci urządzenia. Wraz z pomiarem temperatury można ocenić i udokumentować wizualny stan zdrowia cieląt, np. wystąpienie biegunki itp. Inteligentny termometr współpracuje także z elektroniczną wagą, dzięki temu rejestruje masę cieląt i oblicza dobowe przyrosty. Zabrane dane mogą być przedstawiane w postaci graficznej, np. wykresu temperatury. Połączenie bezprzewodowe lub za pomocą interfejsu USB umożliwia synchronizowanie informacji z innymi urządzeniami lub zapamiętanie ich w tzw. chmurze.
Cena – 700–800 euro (3000–3400 zł). ◆
Komfortowa zatrzaskowa drabina paszowa
Konwencjonalne zatrzaskowe drabiny paszowe często mają niewystarczający otwór w dolnej części. Jest to szczególnie niekomfortowe, kiedy krowy próbują pobrać resztki karmy na stole paszowym lub w przypadku zwierząt zalegających. Ponadto dźwięki wydawane przez ruchome pręty także stresują zwierzęta. Aby zwiększyć ich komfort, firma Stalltechnik Ing. Bräuer GmbH zastosowała przesuwne gniazda na uchylne pręty blokujące głowy zwierząt. Gniazda mogą być przesuwane ręcznie lub za pomocą siłownika. Podczas pobierania paszy szerokość otworu w dolnej części drabiny paszowej, między prętami chwytającymi, wynosi 36 cm, co zapewnia zwierzętom swobodne pobieranie paszy i jest bezpieczne dla zalegających sztuk. W pozycji blokującej krowy uchylne pręty chwytne przesuwają się tak, aby odstęp między nimi wynosił 21 cm (także w dolnej części drabiny paszowej). Samice są wtedy unieruchomione i można wykonywać zabiegi zootechniczno-weterynaryjne. ◆
CBS-System – ocena lokomocji, kondycji i pomiar zwierząt
Nawet 50% krów mlecznych w stadzie może mieć problemy z racicami, zaburzenia lokomocji także są przyczyną brakowania samic. Wykrycie początkowego stadium kulawizny wymaga nie tylko czasu, ale i wprawnego oka. Ponadto ocena lokomocji, prowadzona nawet przez doświadczone osoby, nie jest obiektywna. Subiektywnemu wpływowi podlega także ocena kondycji BCS przeprowadzana przez człowieka. Problemy te rozwiązuje automatyzacja tych czynności. Firma dsp-Agrosoft GmbH oferuje automatyczny system analizy obrazu 3D o nazwie cbs-System. Krowa po doju przechodzi pod kamerą 3D, jej trójwymiarowy obraz jest rejestrowany i analizowany. Bezdotykowo i obiektywnie oceniane są lokomocja, kondycja BCS oraz dokonywane są pomiary zwierząt. Regularna kontrola poprawności poruszania się i kondycji umożliwia wczesne wykrycie początkowego stadium kulawizny i zapobiega występowaniu zaburzeń metabolicznych. W rezultacie znacząco poprawia się dobrostan zwierząt i zwiększa się rentowność produkcji mleka. cbs-System został wyróżniony na tegorocznych targach EuroTier specjalną nagrodą – „Animal Welfare Award” (nagroda za dobrostan zwierząt). ◆
