Idealna bela bez tajemnic – wyniki projektu badawczego

W ostatnich dniach września br. na konferencji online eksperci firm uczestniczących w programie Krowie Na Zdrowie przestawili wyniki projektu „Idealna bela”, które prezentujemy poniżej.  

Tekst: materiały prasowe Krowie Na Zdrowie, zdjęcia: Magdalena Kulawik

Od wyboru materiału siewnego, przez ustalenie optymalnego terminu pokosu, prawidłową wysokość koszenia, ustawienie najkorzystniejszych parametrów prasy zwijającej po dobór odpowiednich inokulantów do zakiszania – firmy Barenbrug, CLAAS, Corteva Agriscience i De Heus sprawdziły, czy istnieje przepis na idealną belę z lucerny i traw oraz jaka jest jej rola we właściwym żywieniu zwierząt.

Informacje o projekcie „Idealna bela”

Projekt „Idealna bela” został zrealizowany w gospodarstwie rolnym Majątek Ziemski Stary Jaworów SA w Milikowicach przy współpracy firm partnerskich programu Krowie na Zdrowie, czyli Barenbrug, CLAAS, Corteva Agriscience i De Heus. Zbiór sianokiszonki wykonano 27 i 28 maja 2021 roku prasą stałokomorową z owijarką CLAAS ROLLANT 455 UNIWRAP. Zbierany materiał stanowiła lucerna odmiany Yellow Jacket od Barenbrug oraz mieszanki traw pastewnych. Do zakiszania zielonek użyto inokulantów marki Pioneer® od firmy Corteva Agriscience. Zmiennymi, którymi operowano podczas przygotowania beli były: rodzaj zbieranego materiału, parametry prasy (liczba noży, ciśnienie prasowania, materiał do owijania) oraz typ zakiszacza. Po dwóch miesiącach od pokosu, 29 lipca 2021 roku wykonano badania w laboratorium SILAB, które ujawniły parametry zakiszonego materiału.

Idealna bela zaczyna się od wyboru materiału siewnego

Piotr Kowalski z firmy Barenbrug zauważa, że idealna bela zaczyna się już od wyboru materiału siewnego. Ważne jest, żeby materiał siewny pochodził ze sprawdzonego źródła, był czysty, nie zanieczyszczony pasożytami i chwastami. Lucernę i mieszanki traw trzeba dobrać stosownie do stanowiska, rodzaju gleby, warunków wilgotnościowych, technologii produkcji i spodziewanych plonów. W przypadku lucerny duże znaczenie ma odmiana. „Najtańszy materiał siewny, ze względu na ryzyko zanieczyszczenia nasion, nie jest dobrym wyborem,” – mówi Piotr Kowalski. – „Zwracajmy uwagę na to, żeby rośliny były wysoko plonujące i odporne, także na nieprzewidywalne warunki pogodowe, jak susza, bardzo silne wiatry i ulewne deszcze.”

Żeby uzyskać idealną belę trzeba wykonać pokos w odpowiedniej fazie rozwoju na optymalnej wysokości koszenia

Lucernę trzeba zbierać, gdy w roślinach są wyczuwalne pączki kwiatowe wielkości ziarenek pieprzu, nie czekamy do pełnego kwitnienia. W przypadku traw optymalny termin zbioru to początek kłoszenia gatunku dominującego w runi. Istotna jest także wysokość koszenia. Lucerny nie można kosić poniżej 7-8 cm, a traw niżej niż 5 cm. Bardzo ważne jest drobne pocięcie materiału i bardzo mocne sprasowanie, aby było jak najmniej powietrza. To idealne warunki do fermentacji. Efektem jest wysoka zawartość białka (26-27% w balotach z lucerny i 16-20% w balotach z traw), wyraźnie niższe pH i wyższa zawartość cukru. W żadnej z prób nie było kwasu masłowego. „Idealna bela dla mnie to dobry surowiec skoszony w odpowiedniej fazie i zebrany przewiędnięty, a nie przesuszony,”  – podsumowuje Piotr Kowalski.

Parametry prasy zwijającej potrzebne do stworzenia beli idealnej

Do znalezienia odpowiedzi na pytanie czym jest idealna bela wykorzystano prasę CLASS ROLLANT UNIWRAP 455, zwijającą baloty o wymiarach 1,2 x 1,25-1,35 metra. Maszyna wyposażona była w podbieracz o szerokości 2,10 m z 4 rzędami zębów, rotor tnący ROTO CUT HD z 25 nożami, komorę cięcia PRO, amortyzowaną hydraulicznie i opuszczaną oraz 16 ułożonych spiralnie, profilowanych walców stalowych. Z przodu zapięty był ciągnik 6-cylindowy CLAAS ARION o mocy 205 koni mechanicznych z komputerem pokładowym. Dzięki temu operator sterował prasą z poziomu ciągnika. W projekcie zastosowano szereg zmiennych, w tym liczbę noży (od 0 do 25), ciśnienie prasowania (od 130 do 180 barów) oraz rodzaj materiału (folia i siatka). W momencie zwiększania liczby noży i ciśnienia prasowania oraz aktywacji modułu MPS (Maximum Pressure System – zestawu trzech walców, regulowanych hydraulicznie w tylnej pokrywie prasy), materiał był lepiej zagęszczony, a tym samym środowisko do fermentacji beztlenowej było lepsze. Ponadto, bele owinięte folią cechowały się lepszymi parametrami. Ważne było uzyskanie cylindrycznego kształtu beli z dobrze zarysowanymi krawędziami po to, aby bela była łatwa w transporcie i otwieraniu. Paweł Baurycza z firmy CLAAS podsumowuje „Idealna bela powstaje przy wykorzystaniu 25 noży o długości cięcia 4,8 m. Dzięki temu materiał jest dobrze zagęszczony. Zauważyliśmy, że system MPS znacznie wspomagał proces zakiszania przy dużych wydajnościach zbioru rzędu 55 balotów na godzinę.”

Idealna bela jest zakiszona inokulantami

Na maszynach przygotowujących bele zainstalowany był aplikator Pioneer® Apli Pro EZ, który dozował inokulanty Pioneer® w ilości od 40 do 80 ml na tonę zakiszanego materiału. Do zakiszania lucerny zastosowano inokulanty Pioneer® 11AFT i 11H50, natomiast do traw wybrano zakiszacze 11GFT, 11G22 i 1188. Po dwóch miesiącach od pokosu i zakiszania materiału, 29 lipca 2021 roku, wykonano badania w mobilnym laboratorium SILAB przy użyciu specjalnego spektrometru. Zmierzono temperaturę (temperatura badanej kiszonki wynosiła 21-24 stopnie) i podstawowe parametry materiału. Z każdego balotu pobrano po 4-5 prób, z których następnie obliczono średnią. Wyniki badania traw i lucerny pokazały bardzo wysokie parametry białka i niższe pH w próbach materiałów poddanych działaniu inokulantów. W żadnej z nich nie było podwyższonej zawartości kwasu masłowego. Z kolei próby materiału nie zakiszonego inokulantami miały podwyższoną zawartość azotu amoniakalnego i najniższą ilość kwasu mlekowego.

„Idealna bela powstaje przy użyciu dobrze dobranych inokulantów,” – mówi Hanna Nowak z firmy Corteva Agriscience. „Inokulanty to ubezpieczenie naszego materiału paszowego. Zakiszacze obniżają ph, zwiększają poziom kwasu mlekowego, a zmniejszają ilość azotu amoniakalnego. Projekt „Idealna bela” pokazuje nam, że dzięki inokulantom mamy prawidłowo prowadzoną fermentację. Warto stosować produkty, które eliminują ryzyko obniżenia jakości kiszonki w razie wystąpienia negatywnych warunków atmosferycznych, jak niespodziewany deszcz w czasie pokosu”.  Dla Macieja Stranza z Corteva Agriscience „idealna bela to materiał zebrany w odpowiedniej fazie, przesuszony, właściwie zebrany, dobrze sprasowany i szczelnie owinięty. Ważne jest, abyśmy po otwarciu beli mieli materiał podobny do zebranego, o odpowiednim ph poniżej 4,5 i wysokiej zawartości kawasu mlekowego.”

Dla Krzysztofa Adamczyka z De Heus idealna bela to taka, z której hodowcy uzyskają paszę o jak najwyższej zawartości składników odżywczych, białka, energii, mikro- i makroelementów oraz o niskiej zawartości włókna. Ekspert ds. żywienia zwierząt podkreśla, że ważne jest, aby dokładnie poznać parametry pasz objętościowych z traw i lucerny w celu odpowiedniego zbilansowania dawki pokarmowej jakiej wymagają krowy w danej fazie rozwoju. Do przygotowania pasz objętościowych z traw i lucerny warto korzystać z programu De Heus OptiGrass, wpierającego zarządzania użytkami zielonymi. Krzysztof Adamczyk podkreślił, że trzeba ocenić dostępność pasz gospodarstwa przed przygotowaniem TMR, w tym rozdrobnienie pasz i wymieszanie składników. Konieczne jest sprawdzenie homogenności TMR przed podaniem go zwierzętom. Istotne jest, żeby zwierzęta dostały taką samą ilość składników pokarmowych. Trzeba regularnie kontrolować strukturę TMR na stole paszowym. Nierównomierne rozłożenie substancji odżywczych sprawia, że nie wszystkie zwierzęta pobierają ich taką samą ilość. Badania pokazują, że dawka z kiszonką 19% BO przekłada się na produkcję mleka na poziomie 40 kg na krowę dziennie, natomiast w przypadku podania dawki z kiszonką 13% BO – mleka będzie o 1,5 kg dziennie mniej (38,5 kg). „Idealna bela to wartościowy materiał odpowiednio zabezpieczony przed stratami, która zachowa jak najwięcej wartości odżywczych, czyli białka i cukrów. To one będą odżywiać nasze zwierzęta,” – podsumowuje Krzysztof Adamczyk.