NAWOŻENIE KUKURYDZY

Kukurydza do utrzymania prawidłowego wzrostu podczas okresu wegetacji potrzebuje nie tylko makroelementów, ale również mikroelementów. Najczęściej podczas uprawy stosujemy nawozy doglebowe, które zaspokajają potrzeby pokarmowe rośliny, jednak w niektórych momentach ważne jest dokarmienie jej nawozami dolistnymi.

MAKROSKŁADNIKI

1. AZOT
   Azot jest podstawowym czynnikiem wzrostu rośliny. Wraz z wodą należy do głównej grupy warunkującej wzrost i plon kukurydzy. Pobierany jest w całym okresie wegetacji.

Przed rozpoczęciem uprawy należy zbadać zasobność gleby w azot, aby odpowiednio zoptymalizować jego nawożenie. Próbkę gleby należy pobrać najpóźniej do końca marca, aby przed zasiewem uzyskać informacje o poziomie tego składnika w glebie.

Kukurydza wykazuje największe zapotrzebowanie w fazie wzrostu 6.–8. liścia do końca kwitnienia, kiedy pobiera ok. 80% azotu według swoich potrzeb pokarmowych.

Nawozy azotowe mogą być stosowane w całości przed siewem, natomiast najlepszym rozwiązaniem jest podzielenie nawożenia na dawki:

• przedsiewna
• pogłówna (w stadium 3.–5. liścia)

Dzięki zastosowaniu tego podziału możemy uniknąć strat zawartości azotu w glebie oraz zapewnimy jego dostęp w momentach najbardziej krytycznych dla rośliny.

Nawozy naturalne są stosowane głównie przedsiewnie. Dostarczają potrzebnych składników pokarmowych niezbędnych do wzrostu rośliny, a dodatkowo poprawiają właściwości gleby. Kolejnym atutem stosowania nawozów naturalnych jest wpływ na zwiększenie zdolności gleby do magazynowania wody, co w obecnych czasach, przy niedoborach opadów, jest bardzo ważne.

W dawce 30 t obornika bydlęcego możemy dostarczyć 141 kg N, natomiast w 1 m³ gnojowicy bydlęcej możemy dostarczyć 1,5–4 kg N, w zależności od rozcieńczenia nawozu.

Kukurydza jest rośliną charakteryzującą się wolnym tempem wzrostu, szczególnie w początkowych fazach, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozów mineralnych posiadających w swoim składzie formę amidową oraz amonową azotu.

Częstą praktyką podczas siewu jest stosowanie fosforanu azotu. Nawóz ten jest dobrze rozpuszczalny w wodzie oraz szybko dostępny dla młodej rośliny, to powoduje, że kukurydza ma łatwiejszy start, dzięki temu możemy uniknąć niedoborów w fosfor i azot na wczesnym etapie.

Przy stosowaniu azotu pogłównie najlepiej skupić się na moczniku bądź na roztworze saletrzano-mocznikowym, podawanym najlepiej za pomocą węży rozlewowych. W momencie stosowania mocznika należy zwrócić uwagę na warunki pogodowe, które mogą być dość kłopotliwe. Podczas wysokich temperatur oraz w trakcie suszy dochodzi do dużych strat azotu z tego nawozu, dlatego optymalnie powinno się go podać przed spodziewanymi opadami bądź wymieszać z glebą. Kolejnym problemem stosowania nawozów azotowych pogłównie jest prawdopodobieństwo przypalenia młodej rośliny. Kukurydza powyżej fazy BBCH 16 (stadium 6. liścia) tworzy z liści lejek. w który mogą dostać się granule nawozu, co przy opadach i dużej wilgotności może doprowadzić do poparzenia rośliny.

Dodatkowym wsparciem dla kukurydzy może być zastosowanie mocznika w stężeniu 5–6% bądź zastąpienie tego rozwiązania nawozami dolistnymi (potocznie nazwanymi odżywkami). Nawozy te nie dość, że dostarczają azot głównie w formie amidowej, to również dostarczają mikroskładniki potrzebne do prawidłowego wzrostu.

Należy unikać przenawożenia kukurydzy azotem. Jego nadmiar powoduje opóźnienie dojrzewania, zwiększa ryzyko występowania chorób grzybowych, powoduje nadmierny rozwój części wegetatywnych (kosztem jakości plonu) oraz straty azotu, którego roślina nie wykorzysta w całości. To wszystko prowadzi do strat finansowych.

2. FOSFOR
   Fosfor jest kluczowym składnikiem pokarmowym w procesach energetycznych. Wpływa korzystnie na rozwój systemu korzeniowego, dojrzewanie rośliny oraz na wykształcenie ziarna. Pobierany jest już na początku okresu wegetacji, w momencie gdy roślina zaczyna pobierać składniki pokarmowe z roztworu glebowego. Jest to krytyczny moment pobrania, gdyż chłodna wiosna i temperatury poniżej 10^oC powodują mniejsze uwalnianie fosforu z fazy stałej do roztworu glebowego, co przekłada się na zmniejszony rozwój systemu korzeniowego. Niedobór objawia się purpurowymi przebarwieniami na brzegach liści. Brak tego składnika w początkowym rozwoju rośliny wpływa na późniejszy spadek potencjału kukurydzy. Opóźnia się kwitnienie, słabo wykształcają się kolby oraz dochodzi do ich deformacji.

Nawożenie nawozami wieloskładnikowymi zawierającymi fosfor należy przeprowadzić na glebach średnich i ciężkich jesienią, natomiast na glebach lżejszych stosować przy wiosennych uprawkach.

Bardzo dobrym rozwiązaniem jest stosowanie fosforu podczas siewu. Najczęściej używany jest fosforan amonu. Ważne jest, aby nie przekraczać 60–70 kg P₂O₅/ha pod korzeń, ponieważ istnieje ryzyko wiązania fosforu z cynkiem czy żelazem i przekształcenia go w formy niedostępne dla rośliny.

Nawozy naturalne są bogate w fosfor. W 1 t obornika bydlęcego dostarczamy 2,8 kg P₂O₅, natomiast w 1 m³ gnojowicy bydlęcej 0,6–2 kg P₂O₅.

W uprawach, gdzie widoczny jest brak fosforu (do 6. liścia kukurydzy), należy uzupełnić jego braki przez dokarmianie dolistne. Najlepiej nawozami posiadającymi duży procentowy udział fosforu łatwo dostępnego dla rośliny.

3. POTAS
   Potas wpływa na proces fotosyntezy i transport asymilatów. Zwiększa również odporność kukurydzy na stresy abiotyczne i biotyczne. Przy braku tego składnika następuje silne zahamowanie wzrostu, słabe wypełnienie ziarna oraz zwiększa się skłonność roślin do wylegania (szczególnie przy intensywnym nawożeniu azotowym). Niedobór potasu, obok niedoboru azotu, najbardziej wpływa na wielkość plonu. Potas uczestniczy w aktywacji enzymów potrzebnych do syntezy białka i węglowodanów, wpływa na gospodarkę wodną, chroniąc roślinę przed nadmierną stratą, co wpływa na lepszy turgor roślin przy braku opadów. Akumulowany jest głównie w liściach, dlatego największy wzrost pobrania tego składnika pojawia się wraz z etapem najbardziej intensywnego wzrostu rośliny, od fazy 6. liścia do kwitnienia. W ciągu całego sezonu wegetacyjnego kukurydza pobiera ok. 200 kg K₂O/ha, natomiast w kulminacyjnych momentach może pobrać nawet 40 kg K₂O/ha w ciągu tygodnia. Ponadto głównym zadaniem potasu jest prawidłowa gospodarka azotem.

Dawka nawożenia potasem przy kukurydzy uprawianej na kiszonkę wynosi od 80 kg K₂O/ha do 160 kg K₂O/ha,
w zależności od zasobności oraz rodzaju gleby. Całą dawkę najlepiej zastosować przed orką przedzimową, natomiast na glebach, gdzie istnieje możliwość wypłukania składnika, należy zastosować 2/3 dawki jesienią, a 1/3 wiosną. Gdy nie zastosowano nawozu potasowego jesienią, należy to zrobić wczesną wiosną, gdy istnieje możliwość wjazdu na pole, i przemieszać go z glebą.

Nawozy naturalne bogate są w potas. Obornik w 1 t dostarcza 6,5 kg K₂O, natomiast gnojowica, w zależności od rozcieńczenia, w 1 m³ dostarcza 2–5 kg K₂O.

MIKROSKŁADNIKI

4. CYNK
Cynk w uprawie kukurydzy jest najważniejszym mikroskładnikiem, dlatego powinien być dostarczony już od początku uprawy, a najpóźniej do fazy 6. liścia. Odpowiedzialny jest za:

• wykorzystanie azotu,
• zwiększenie wydajności fotosyntezy,
• korzystny wpływ na odporność roślin,
• stymulację wzrostu i rozwój korzeni,
• wpływ na kształtowanie i ilość ziarniaków.

Najintensywniejszy moment występuje w fazie 5.–6. liścia, gdy w roślinie powstają zalążki kolb. Zapotrzebowanie kukurydzy na cynk wynosi 80–150 g na wytworzenie 1 t plonu. Polskie gleby charakteryzują się średnią lub wysoką zasobnością w cynk, jednak należy stosować go niezależnie od zasobności. Związane to jest z trudnością pobierania tego składnika przez zbyt niską ilość opadów oraz niskie temperatury we wczesnych fazach rozwojowych.

Niedobory cynku widoczne są już na najmłodszych liściach. Po obu stronach nerwu głównego występuje nekroza oraz zmniejszenie liczby rzędów w kolbie, poza tym nasiona nie osiągają dojrzałości fizjologicznej.

Powszechną metodą uzupełniania cynku jest dostarczanie go przez nawozy dolistne. Składnik ten możemy również dostarczyć przez zastosowanie nawozów wieloskładnikowych. Dzięki nawozom naturalnym, które w dawce 30 t obornika/ha dostarczają aż ok. 1 kg Zn, również możemy zwiększyć jego zasobność w glebie.

Jak już wcześniej zostało wspomniane, nie należy przenawozić upraw P₂O₅, ponieważ fosfor łączy się z cynkiem w formy niedostępne dla rośliny, co zakłóci proces pobrania obu pierwiastków.

5. BOR
Polskie gleby są bardzo ubogie w bor. Jego braki najczęściej pojawiają się na świeżo wapnowanych glebach oraz przy deficytach wody. Bor jest niezbędny w procesie zawiązywania ziarniaków w kolbie. Jego niedobór przy kukurydzy uprawianej na ziarno skutkuje obniżeniem plonu, natomiast przy kukurydzy uprawianej na kiszonkę zmniejsza jej parametry żywieniowe.
Niedobory boru objawiają się:

• nieprawidłowo wykształconymi kolbami z małą ilością ziarniaków,
• skróconymi międzywęźlami,
• suchymi końcówkami kolb bez ziaren.

Zapotrzebowanie kukurydzy na bor sięga 85 g/t ziarna i biomasy, dlatego średnio na 1 ha należy zastosować 1 kg B.

PODSUMOWANIE

Odpowiednie i zbilansowane nawożenie mikro- i makroskładnikami przyczynia się nie tylko do odpowiedniego zaopatrzenia rośliny w składniki pokarmowe, ale również do zabezpieczenia roślin przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, a przede wszystkim przed deficytem wody, który z roku na rok jest coraz bardziej widoczny w naszym kraju.  