Odchów młodzieży hodowlanej – jak zrobić to dobrze?
W dobie ciągłego doskonalenia genetycznego zwierząt oraz stale zwiększających się oczekiwań w stosunku do produkcji mleka od jednej sztuki prawidłowy odchów jałówek remontowych jest tematem ciągle pojawiającym się w dyskusjach z hodowcami. Podczas całego odchowu młodzieży możemy wyróżnić trzy etapy, gdzie każdy znacząco różni się od poprzedniego.
tekst: Izabela Sitek
Pierwszy okres odchowu obejmuje oczywiście żywienie paszami płynnymi i przyzwyczajenie zwierząt do pobierania jak największej ilości paszy treściwej.
Drugi okres odchowu często jest określany okresem krytycznym, bo ma decydujący wpływ na późniejszą produkcyjność przyszłej krowy. W wieku około trzech miesięcy rozpoczyna się intensywny wzrost i rozwój gruczołu mlekowego. Tkanka gruczołowa rośnie w tym czasie trzy, cztery razy szybciej od pozostałych tkanek organizmu. Optymalne przyrosty w tym czasie kształtują się między 800 g a 850 g dziennie, a największym wyzwaniem jest pokrycie wysokich potrzeb białkowych rosnących jałówek, bo ok. 14–15% BO w dawce pokarmowej. Niewystarczająca podaż białka oraz nadmiar energii w tym czasie będą skutkowały zbyt mocną kondycją zwierząt (BCS) przy niewystarczającej wysokości w krzyżu, co opóźni termin krycia.
Trzeci okres odchowu – od pokrycia do wycielenia – charakteryzuje się żywieniem słabszym pod względem białkowym, doprowadzić ma jałówkę do masy ciała ok. 550–600 kg w momencie wycielenia, ale bez nadmiernego otłuszczenia, w celu uniknięcia możliwych po wycieleniu chorób metabolicznych.
Zapewnienie właściwych dla tak młodego organizmu warunków środowiskowych to nie lada wyzwanie, a nadążenie za dynamicznie zmieniającymi się potrzebami żywieniowymi wymaga przemyślanego grupowania zwierząt i sprawnego zarządzania dostępnym miejscem. Jednym z przykładów świetnego zarządzania stadem jest rodzinne gospodarstwo zlokalizowane w miejscowości Napraty. W gospodarstwie państwa Alchimowiczów położonym w województwie warmińsko-mazurskim dobra organizacja przestrzeni oraz przemyślane plany żywienia okazują się być kluczem do sukcesu w odchowie młodzieży. Aktualnie utrzymują oni 120 krów rasy HF. Wszystkie jałówki oraz krowy, od których chcą posiadać potomstwo, są kryte nasieniem seksowanym, co spowodowało, że utrzymują średnio 150 sztuk jałówek przeznaczonych na dalsze cele hodowlane lub sprzedaż.
Cielęta zaraz po urodzeniu odpajane są siarą i do drugiego miesiąca życia czas spędzają pojedynczo w budkach. Ich żywienie przez ten czas opiera się na mleku pełnym oraz stałym dostępie do suchego TMR-u i wody.
Po ukończeniu trzech miesięcy utrzymywane są w budkach grupowych po sześć sztuk ze stałym dostępem do suchego TMR-u oraz wody, przebywają tam do momentu skończenia czterech miesięcy. Po zejściu z kojców grupowych transportowane są do obory, gdzie utrzymywane są w grupach po osiem do dziesięciu sztuk i kontynuowane jest żywienie suchym TMR-em do woli, ale o zmodyfikowanej recepturze. Tak przygotowany suchy TMR na drugi okres odchowu pobierają do woli do dziesiątego miesiąca życia, a na tym samym obiekcie pozostają do momentu zacielenia.
Żeby dostosować żywienie do potrzeb zwierząt, około dziesiątego miesiąca jałówki przechodzą na żywienie sianokiszonką z dodatkiem słomy oraz rzepakiem i dodatkiem mineralno-witaminowym. W taki sposób są żywione do piętnastego miesiąca życia.
Po potwierdzeniu cielności rozpoczyna się kolejny etap odchowu – jałówki przenoszone są do hali łukowej. Wymagania pokarmowe tej grupy technologicznej są mniejsze niż jałówek do momentu zacielenia, więc ich dawka składa się z bardzo dobrej jakości sianokiszonki, słomy oraz witamin. W takich warunkach czekają do momentu wycielenia. Co jest szczególnie ważne, jałówki wysoko cielne na miesiąc przed planowanym ocieleniem wchodzą do grupy przygotowawczej, gdzie skarmiany mają TMR od krów w laktacji, co przygotowuje mikroflorę żwacza i pozwala płynnie przejść na okres intensywnego żywienia w laktacji.
Podsumowując, jeśli zależy nam na stałym rozwoju naszej hodowli i osiąganiu coraz wyższych wydajności, powinniśmy równą troską jak cielęta czy krowy w szczycie laktacji otaczać również młodzież hodowlaną. Jest to grupa produkcyjna, która również potrzebuje dobrej jakości pasz oraz poświęcenia odrobiny czasu – to długoterminowa, ale zawsze opłacalna inwestycja w nasze stado.
