Pasze warto wiedzieć, na czym stoimy

Dobrze zbilansowana pasza dla krów to gwarancja wydajności tych zwierząt i wysokiej jakości mleka. O tym, jak ważne jest, aby sprawdzić, czy pokarm dla utrzymywanego stada jest odpowiedni, opowiadają doradcy Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka.

tekst: Roman Wasylczyszyn, doradca ogólny PFHBiPM; Przemysław Broż, doradca ds. żywienia PFHBiPM

Pasza dla krów stanowi od 40% do 60% kosztów ponoszonych na produkcję mleka, dlatego to właśnie żywienie często decyduje o opłacalności produkcji. Jego podstawą powinny być pasze własne, czyli wyprodukowane w gospodarstwie we własnym zakresie. W obliczu ciągle rosnących na rynku cen (i braku ich stabilności) jest to najkorzystniejsze rozwiązanie pod względem ekonomicznym.

Czynniki wpływające na jakość paszy
Wyprodukowanie w gospodarstwie wysoko jakościowej paszy to nie lada wyzwanie. Decydując się na uprawy pod paszę własną, trzeba brać pod uwagę wiele czynników, takich jak:
• gleba – jej zasobność, kultura uprawy, zrównoważone nawożenie i zmianowanie;
• dobór roślin – gatunki energetyczne (np. kukurydza, trawy) lub białkowe (lucerna, strączkowe);
• zbiór (termin, technologia, sposób konserwacji);
• środowisko (opady, temperatura) – czynnik, na który rolnik ma mały wpływ.

Przede wszystkim jakość!
Należy pamiętać, że tylko wysokiej jakości pasze mogą wydobyć z krów ich potencjał i spowodować, że produkcja stanie się satysfakcjonująca ekonomicznie. Ocenę jakości paszy można przeprowadzić organoleptycznie, oceniając jej barwę, smak, zapach czy rozdrobnienie. Niestety, taka ocena da nam tylko częściową informację na temat jakości naszej paszy. Drugim, istotniejszym elementem jest poznanie jej składu chemicznego oraz wartości pokarmowej.

Takie analizy jesteśmy w stanie przeprowadzić tylko w laboratorium, ale za ich pomocą poznamy zawartość białka, tłuszczu czy skrobi. Wiedza na temat parametrów jakościowych i wartości pokarmowej pasz stosowanych w żywieniu bydła jest kluczowa do osiągnięcia sukcesu w produkcji mleka.

Skarmianie paszy o nieznanych parametrach jest jak wróżenie z fusów – nie można ułożyć dawki pokarmowej pokrywającej zapotrzebowanie naszych krów, nie znając wartości jej poszczególnych składników.
Laboratoria PFHBiPM dysponują aparatami, które charakteryzują się szybką pracą, jednocześnie zachowując wyjątkową dokładność pomiaru, dlatego korzystają z nich zarówno nasi doradcy, jak i hodowcy indywidualni. Analiza próbki da nam odpowiedź na najważniejsze pytanie – czy pasze, które podajemy w naszym gospodarstwie, są wysokiej jakości i służą naszym zwierzętom.

Pobieranie próbki paszy objętościowej do analizy
Pobranie odpowiedniej próby paszy do analizy jest pierwszym krokiem do uzyskania dokładnych i użytecznych wyników, które będą przydatne tylko wtedy, gdy będzie ona reprezentowała to, co zwierzęta jedzą.

Aby pobrać dobrą próbkę z sianokiszonki lub kiszonki, trzeba zebrać trzy do pięciu garści materiału i wymieszać go w czystym wiadrze. Reprezentatywna próbka kiszonki powinna ważyć ok. 1 kg. Pobrany materiał należy umieść w szczelnym, czystym worku strunowym i dokładnie odpowietrzyć. Worek zrolować i ścisnąć okrężnie taśmą samoklejącą (w celu uniknięcia wtórnego napowietrzenia). Jeśli temperatura powietrza jest wysoka, wskazane jest zamrożenie lub schłodzenie próbki. Ważne, żeby nie pobierać próbek z zepsutego materiału. Próbka z nasion i śrut powinna zawierać ok. 0,5 kg materiału.

Pasze, jakie możesz zbadać w Laboratorium PFHBiPM, to: kiszonka z kukurydzy, kiszonka z trawy i lucerny, kiszonka z roślin motylkowatych z trawami, kiszone ziarno kukurydzy, siano łąkowe, TMR na bazie kukurydzy, nasiona zbóż i kukurydzy (w całości i śruty), śruta rzepakowa i sojowa, nasiona roślin strączkowych i słonecznika, mieszanki wymienionych nasion i śrut.

Każdy worek należy wyraźnie oznaczyć odpowiednimi informacjami, które powinny zawierać imię i nazwisko, adres, numer próbki, rodzaj mieszanki paszowej, etap jej dojrzałości i datę zbioru (etykieta paszy: pfhb.pl/zlecenie-badan-pasz)

Przygotowanie i przechowywanie pobranych próbek
Próbki powinny być przechowywane w chłodnym miejscu, natomiast sianokiszonki i kiszonki powinny być zamrożone w hermetycznym pojemniku do czasu wysłania, a następnie wysłane w izolowanych workach – najlepiej na początku tygodnia – aby zapobiec rozkładowi bakterii, który może zmienić wyniki.
Próbki pasz możesz pobrać sam lub zlecić to pracownikowi PFHBiPM.

Gdzie wysłać próbki do analizy?
Na potrzeby hodowców w strukturach PFHBiPM pracują dwa laboratoria paszowe: w Kobiernie i w Jeżewie Starym. W obu placówkach można wykonać analizę składu pasz.

Interpretacja wyników
Po wykonaniu badań laboratorium przesyła do hodowcy sprawozdanie z badań.
pfhb.pl/wyniki-badania-pasz

Podsumowanie
W każdym gospodarstwie, które produkuje pasze dla bydła (kiszonki, sianokiszonki, siano, ziarno zbóż i roślin strączkowych), powinny być one badane. Pozwoli to na pełną ocenę ich jakości (składu chemicznego i zawartości składników odżywczych, strawności, jakości procesu zakiszania). Analizy powinny być wykonane po zakończeniu zbiorów i procesu fermentacji kiszonek. Dobrze jest je powtórzyć w trakcie skarmiania, aby się upewnić, że wartość paszy wciąż jest dobra, a proces wybierania nie spowodował rozpoczęcia np. wtórnej fermentacji. Analiza paszy wykonana na początku sezonu pozwoli hodowcy na oszacowanie zasobów własnych (dokonanie ewentualnych zakupów i uzupełnienie zapasów). Może także służyć do oceny błędów, które zostały popełnione podczas ich przygotowywania (dobór gatunków, a nawet odmian, nawożenie, termin i technologia zbioru, warunki przechowywania), co pozwoli ich uniknąć w przyszłym sezonie. Badanie pasz i ich analiza w połączeniu z raportami wynikowymi z OWUB pozwolą na racjonalne i ekonomiczne żywienie bydła.

Zachęcamy hodowców do kontaktu z doradcami PFHBiPM, którzy pomogą w interpretacji uzyskanych wyników.