Producenci paszo początkowym okresie laktacji
Hodowcy poprosili nas o przegląd rynku w zakresie dostępnych rozwiązań i prognoz związanych z żywieniem krów w początkowym okresie laktacji. To strategiczny czas, decydujący zarówno o wydajności, jak i długowieczności zwierząt. Kluczowe jest tu nie tylko wyznaczenie celów żywieniowych – takich jak zapewnienie odpowiedniej ilości energii, białka i składników mineralnych – ale również skuteczna profilaktyka chorób.
tekst i zdjęcia: Michał Krukowski; zdjęcia: Marcin Jajor; zdjęcia: firmowe
Partnerzy 30-lecia Polskiej Federacji Hodowców Bydła podzielili się swoimi spostrzeżeniami, komentarzami i doświadczeniami, które czerpią ze stosowania w swoich firmach konkretnych rozwiązań żywieniowych. Zapytaliśmy ich o obszary z niewykorzystanym potencjałem i rozwiązania, dzięki którym można poprawić produkcję i ograniczyć problemy zdrowotne. Poprosiliśmy także o wskazanie rozwiązań paszowych oraz trendów, jak również o podzielenie się swoimi prognozami dotyczącymi żywienia przyszłości.
Cargill skupia się na żywieniu robotowym i precyzyjnym
Paweł Machoń, doradca żywieniowy ds. bydła w Cargill Polska: Początek laktacji to dla krowy mlecznej najbardziej wymagający okres. Zwierzę musi sprostać rosnącej produkcji mleka, a jednocześnie boryka się z ograniczonym pobraniem paszy (TMR/PMR). W efekcie łatwo o ujemny bilans energetyczny, co zwiększa ryzyko takich chorób jak ketoza, stłuszczenie wątroby czy kwasica żwacza.
Dlatego kluczowe jest właściwe przygotowanie krowy już w okresie zasuszenia. Program Ready2Milk wspiera odporność i metabolizm w tym czasie, dzięki czemu krowa lepiej radzi sobie w pierwszych tygodniach laktacji. Komfort w oborze, swobodny dostęp do pasz i odpowiednio zbilansowana dawka to podstawy, które wspierają pobranie suchej masy. Coraz częściej sięga się również po dodatki funkcjonalne, takie jak postbiotyki Diamond V, poprawiające mikroflorę i zdrowotność.
Nowoczesne programy bilansowania, jak DairyMax – Cargill Nutritional System (CNS), analizują m.in. strawny NDF (digNDF), poziom aminokwasów limitujących (AA) oraz produkcję lotnych kwasów tłuszczowych (VFA). Dzięki temu możliwe jest precyzyjne dostosowanie dawki do realnych potrzeb krowy. Pozwala to utrzymać wydajność i ograniczyć spadek kondycji w krytycznym momencie.
Przyszłość żywienia krów mlecznych to coraz większa precyzja, monitoring pobrania paszy, wykorzystanie m.in. chronionej choliny i metioniny we wsparciu wątroby oraz dodatków roślinnych i olejków eterycznych. Działania te zwiększą zdrowotność stad, wydłużą żywotność krów i zmniejszą wpływ produkcji mleka na środowisko.
Lira podkreśla znaczenie okresów close-up i fresh
Dr Arkadiusz Michalak, Wytwórnia Pasz „Lira” sp. z o.o.: Mówiąc o żywieniu krów na początku laktacji, mamy na myśli nie tylko sam okres laktacyjny, lecz także czas przygotowania krowy do przyszłej wysokiej produkcji mleka. Szczególnie istotne są ostatnie trzy tygodnie przed wycieleniem, czyli tzw. okres close-up. W tym czasie krowa musi przygotować się zarówno do porodu, jak i do rozpoczęcia laktacji. Jednocześnie jej zdolność pobierania paszy spada nawet o 50% w porównaniu z okresem laktacyjnym.
Po porodzie kluczowe znaczenie ma właściwe wprowadzenie krowy w laktację, określane w praktyce mianem fresh. Okres ten trwa zazwyczaj kilka tygodni i ma decydujący wpływ na późniejszą wydajność mleczną. Podstawą żywienia powinna być pasza objętościowa o wysokiej wartości pokarmowej, uzupełniona mieszankami treściwymi zawierającymi najwyższej jakości komponenty, w tym białko, energię i aminokwasy w formie chronionej. Wytwórnia Pasz Lira oferuje hodowcom kompleksowy system żywienia obejmujący zarówno okres close-up, jak i fresh. W okresie zasuszenia podstawą jest PRELACT Hepa, który zawiera gorzkie sole, białko i tłuszcze chronione, wysokie poziomy aminokwasów (w tym chronionej metioniny) oraz szeroki zestaw dodatków funkcjonalnych. W okresie laktacji nieodzownym elementem dawki są takie produkty jak: Golden Protein PLUS 46 – białko chronione i mocznik chroniony, Golden Protein – białko chronione, o-MEGA L – chroniony tłuszcz o wysokiej zawartości kwasów omega-3, a także mieszanki treściwe oparte na wspomnianych komponentach.
Koncentracja energii od Polmass
Dr Waldemar Budziński, dyrektor regionu Polmass S.A.: Żywienie krów we wczesnej laktacji (do 100. dnia po wycieleniu) jest kluczowe, ponieważ krowa ma wtedy największe zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe, a jednocześnie ograniczone możliwości pobrania paszy. To okres największego ryzyka wystąpienia ujemnego bilansu energetycznego, ketozy i problemów metabolicznych. W swoich zaleceniach zwracamy szczególną uwagę na żywienie krów już trzy tygodnie przed wycieleniem. Jest to czas gwałtownych zmian metabolicznych, przygotowania wymienia do produkcji mleka i intensywnego wzrostu płodu. Odpowiednio przygotowana dawka żywieniowa zapobiega ketozie, zaleganiu poporodowemu oraz przemieszczeniu trawieńca. Bardzo ważne w okresie przejściowym jest żywienie mineralno-witaminowe – zwracamy więc uwagę na podaż wapnia, ujemny bilans anionowo-kationowy, suplementację Mg, Se, witamin A, D, E. W naszej bogatej ofercie Vitamixów znajdziemy dodatki witaminowo-mineralne dla krów o bardzo wysokiej i średniej wydajności. Produkty te zawierają też drożdże paszowe (Saccharomyces cerevisiae) stabilizujące fermentację w żwaczu, bufory ograniczające ryzyko kwasicy oraz chronioną lizynę i metioninę.
We wczesnej laktacji zalecamy utrzymanie koncentracji energii powyżej 7 MJ NEL na 1 kg suchej masy. W dawce pokarmowej wprowadzamy dodatki energetyczne: tłuszcze chronione oraz glicerynę. Dodatkowo często wykorzystujemy melasę jako dodatek zwiększający pobranie suchej masy przez krowy. Skrobiowe pasze treściwe wprowadzamy w bezpiecznych ilościach, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia kwasicy. Zawartość białka ogólnego to 16–18% s.m., w tym wysoki udział białka chronionego. W swojej pracy dysponujemy odpowiednimi narzędziami żywieniowymi, jak analizator NIRS, sita paszowe i kałowe. Pozwala to na stałe monitorowanie pobrania suchej masy, poziomu włókna surowego oraz strawności dawki pokarmowej. W codziennej pracy koncentrujemy się nad poprawą jakości i wartości pokarmowej pasz objętościowych. Oczywiście, nie wszystko zależy od rolnika. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na termin zbioru, fazę wegetacji roślin, wysokość cięcia, zawartość suchej masy.
Pasze z linii Prorobot od Agrocentrum
Piotr Szybiński, dyrektor sprzedaży w Dziale Bydło w Grupie Agrocentrum: Bilansowanie dawek pokarmowych dla wysokowydajnego bydła mlecznego musi uwzględniać ograniczone pobranie suchej masy. Wszystkie składniki pokarmowe potrzebne do osiągnięcia zakładanej wydajności mlecznej muszą się znaleźć w pobieranej określonej suchej masie. Istotne jest też dostarczenie wyższych poziomów białka i energii. Poziomy białka jelitowego muszą być wyższe z uwagi na ograniczone możliwości produkcji własnego białka mikrobiologicznego. Podobnie wygląda również podaż energii. Ważny jest tutaj nie tylko jej poziom, ale przede wszystkim jej źródło. Te wszystkie aspekty, razem z bilansem mineralno-witaminowym, muszą zostać uwzględnione w projektowanych dawkach na początku laktacji, aby uniknąć groźnych chorób metabolicznych takich jak ketoza, a jednocześnie zadbać o skuteczność zapłodnienia.
Potencjał do poprawienia wyników produkcyjnych kryje się również w okresie przygotowania krów do wycielenia. W tym czasie projektujemy przyszłą wydajność. W okresie po wycieleniu kluczowe jest z kolei pierwsze 21 dni. To właśnie wtedy walka o przemiany energetyczne w wątrobie, wspomaganie pracy żwacza, zmniejszenie ujemnego bilansu energii czy przeciwdziałanie ketozie przyniesie największe rezultaty.
Pasze z linii Prorobot zostały przygotowane w oparciu o wysokie wymagania produkcyjne wysokowydajnych krów mlecznych. Wzbogaciliśmy je o białka chronione – dla wyższych wydajności dobowych i chronione aminokwasy – dla lepszych przemian energetycznych oraz wyższej koncentracji białka w mleku. Formułę uzupełniliśmy także o algi morskie – dla przeciwdziałania kwasicy i poprawy pracy żwacza oraz o żywe kultury drożdży – aby w żwaczu namnażały się pozytywne mikroorganizmy dla jego jeszcze skuteczniejszej pracy. Należy również wspomnieć o licznych dodatkach szczególne celowanych na ten okres laktacji: VitAgro Przygotowanie Total, VitAgro Amino oraz buforach jak Rumba czy Killacid.
Coraz większe trudności z pozyskaniem wykwalifikowanej siły roboczej kierują hodowlę w stronę automatyzacji doju. Zmiana ta znajduje swoje odzwierciedlenie również w sposobie przygotowania dawek dla krów utrzymywanych w takich gospodarstwach. Rosnące wymagania dotyczące podaży białka i energii, wynikające ze wzrostu wydajności, wymuszają naturalną ewolucję w podejściu do żywienia oraz w paszach dostarczanych do gospodarstw.
Blattin: Wysoka przyswajalność białka i koncentracja energii
mgr inż. Wojciech Suchodolski – kierownik Działu Bydło w Blattin Polska sp. z o.o.: W żywieniu krów mlecznych znajdujących się w szczycie laktacji należy wykorzystywać pasze o wysokiej przyswajalności białka oraz koncentracji energii w dawce pokarmowej. Jest to okres odbudowy wydatku energetycznego związanego z ciążą, a zarazem wysokiej produkcji mleka. Istotne są zatem działania żywieniowe mające na celu stabilizację i wzrost pobrania paszy, utrzymanie właściwego pH w żwaczu, zabezpieczenie wysokich potrzeb energetycznych czy też odpowiednią profilaktykę chorób metabolicznych. Kluczem do odpowiedniego żywienia wysokowydajnych krów w szczycie laktacji jest odpowiednie postępowanie żywieniowe w okresie przejściowym (trzy–cztery tygodnie przed wycieleniem) – i według mnie właśnie tu kryje się niewykorzystany potencjał. Jest to jednak wyzwaniem, ponieważ grupa krów w okresie przejściowym stanowi zazwyczaj stosunkowo niewielką część stada. Właśnie dlatego tak istotne jest precyzyjne bilansowanie dawki, zachowanie jej homogenności oraz stosowanie rozwiązań ograniczających ryzyko chorób po wycieleniu. To w tym okresie należy brać pod uwagę bilans kationowo-anionowy paszy (Blattin DCAB) oraz jej energetykę. Wszystko po to, by ograniczyć do minimum ryzyko wystąpienia takich schorzeń metabolicznych, jak: hipokalcemia, ketoza czy przemieszczenie trawieńca po porodzie. Zarówno w fazie szczytu laktacji, jak i przygotowania do niej nie można zapominać o podstawowych zasadach dobrostanu zwierząt oraz stałym dostępie do paszy i wody.
Do konkretnych rozwiązań paszowych stosowanych w firmie Blattin na początku laktacji należą: tłuszcze chronione Blattin-Fett, białka chronione Blattin Protect czy produkty glukoplastyczne, takie jak płynna mieszanka Blattin Glimel. Ich zastosowanie pozwala przygotować dawkę pokarmową maksymalnie skoncentrowaną i łatwo przyswajalną, co ma kluczowe znaczenie w tym wymagającym okresie. Nie można także pominąć dodatków wspierających rozród, takich jak preparaty z beta-karotenem Blattin Beta ADE czy Blattiviko 4000 – warto zwrócić na nie uwagę, gdyż szczyt laktacji jest też okresem, kiedy dokonujemy pierwszych zabiegów inseminacji.
Coraz większą popularność w żywieniu krów w szczycie laktacji zyskuje zastosowanie chronionych aminokwasów, które oprócz podnoszenia walorów technologicznych produkowanego mleka chronią również wątrobę. Znajdziesz je w standardowej ofercie pod nazwą Blattin Meta Blend, Blattin Meta Aktiv lub na indywidualne zamówienie. Podawanie krowom chronionych form aminokwasów zalecam również w okresie przejściowym.
