Choroby i ich objawy w SOL
Moduł „Zdrowie” pozwala hodowcy kontrolować występowanie chorób, planować leczenie zwierząt oraz oceniać jego skuteczność. O możliwościach SOL w zakresie planowania i rejestracji zabiegów leczniczych oraz pomocy, jakiej program udziela hodowcy w terminowym ich wykonywaniu, informowaliśmy w sierpniowym numerze HiChB. Teraz chcę napisać, dlaczego warto notować w SOL informacje o stwierdzonych chorobach lub niepokojących objawach, które obserwujemy u zwierząt. Jak to robić, aby oszczędzić sobie pracy, a jednocześnie zapisane informacje móc wykorzystać z pożytkiem dla zdrowia zwierząt i kieszeni ich właściciela.
TEKST: Krzysztof Słoniewski
Stosunkowo niewielu hodowców prowadzi systematyczne zapiski dotyczące stanu zdrowia utrzymywanych przez siebie krów i jałówek. Pierwszym i chyba najważniejszym powodem jest brak przekonania co do celowości prowadzenia takich zapisków. Wielu hodowców myśli: „Jak zwierzę jest chore, to się je leczy i już. Jakiś pożytek może być ewentualnie z zapisania planu takiego leczenia – żeby nie zapomnieć o przeprowadzeniu w porę odpowiednich zabiegów. Po co jednak notować chorobę, skoro notujemy jej leczenie?”.
Na pierwszy rzut oka trudno temu rozumowaniu coś zarzucić. Weźmy praktyczny przykład. Krowa się „nie goni” lub, mówiąc bardziej oficjalnie, „nie wykazuje rui”. Dajemy ją lekarzowi do zbadania, który stwierdza „cystę” i zaleca kurację hormonalną. Jeśli nie mamy zaufania do swojej pamięci (a nie powinniśmy mieć, zwłaszcza gdy ktoś jest w moim wieku), to warto zapisać w SOL, kiedy i jaki preparat mamy podać oraz czy i kiedy inseminować tę sztukę. Program przypomni nam w odpowiednim czasie o zaplanowanych zabiegach. Jeśli sobie zażyczymy, to nawet SMS‑em wysyłanym na telefon. Ale po co zapisywać ten „brak rui” (objaw choroby) lub „cystę” (choroba)?
Kiedy warto zapisywać objawy chorób?
Objawy chorób warto rejestrować tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze wtedy, gdy widzimy coś niepokojącego, ale nie jesteśmy pewni, jaka jest przyczyna, a chcemy zachować tę obserwację dla siebie lub przekazać ją innym ludziom, pracującym z tymi samymi zwierzętami. W opisanym wyżej przypadku, skoro już wiemy, co spowodowało niepokojący nas objaw (brak rui), to nie warto go zapisywać. Drugi przypadek to sytuacja, gdy same objawy dostarczają nam ważnej informacji o stanie zwierzęcia. Dobrym przykładem są pomiary temperatury ciała u krów w pierwszych dniach po wycieleniu.
Korzyści z notowania chorób
Zawsze natomiast warto odnotować wystąpienie choroby (lub innego zaburzenia zdrowotnego), jeśli tylko jesteśmy (w miarę) pewni, że rozpoznaliśmy dane schorzenie. Rejestrowanie diagnoz (tak się w SOL nazywają „rozpoznania chorób”) ma dwie ważne zalety. Po pierwsze, umożliwia śledzenie indywidualnej historii zdrowotnej zwierzęcia, ocenę jego podatności na choroby oraz skuteczności podejmowanych prób leczenia tej konkretnej sztuki. Posiadanie takiej „karty zdrowia” zwierzęcia jest bardzo pomocne przy podejmowaniu decyzji o jego leczeniu (lub zaniechaniu dalszego leczenia) albo o brakowaniu danej sztuki. Ale systematyczne notowanie chorób występujących w danym stadzie daje dodatkową korzyść, która rzadko jest dostrzegana przez hodowców. Opierając się na prowadzonych zapiskach, można ocenić skuteczność różnych środków leczniczych i profilaktycznych stosowanych w danym stadzie. W rezultacie hodowca może zaniechać wydawania pieniędzy na to, co nie jest skuteczne, oraz ograniczyć straty związane ze zbyt długim bądź w ogóle nieskutecznym leczeniem zwierząt.
Dzięki systematycznie prowadzonym notatkom można ponadto uzyskać informacje o tym, jakie choroby lub zaburzenia występują najczęściej w danym stadzie, w której grupie zwierząt i w jakim okresie. A to jest kopalnia wiedzy dla współpracującego ze stadem doradcy żywieniowego lub weterynarza (zwłaszcza „rozrodowca”). Informacja, że w stadzie jest wysokie brakowanie, stanowi sygnał alarmowy. Przyczyny brakowania (opisywane zwykle dość ogólnie) mogą być wskazówką, czego szukać. Ale dopiero zapiski o występowaniu chorób pozwalają się zorientować, gdzie leży źródło problemów. Prowadzenie tych zapisków w programie komputerowym ma przy tym istotną przewagę nad wszelkimi zapiskami papierowymi – bez porównania łatwiej zgromadzone dane przeszukiwać i analizować!
Nie potrzeba wiele czasu
Drugim powodem, dla którego hodowcy nie prowadzą zapisków odnośnie do występowania chorób, jest obawa, że zajmie to zbyt dużo czasu. I tutaj programy komputerowe mają wyraźną przewagę nad wszelkimi notatnikami i książkami leczenia. Dlatego, że sam zapis trwa krótko, i dlatego, że można go dokonać praktycznie natychmiast po zaobserwowaniu tego, co chcemy zapisać.
Pokażę Państwu, jak takie zapiski można prowadzić w programie SOL. Jeśli nie mamy do czynienia z epidemią (a nie chcemy mieć), to zwykle odnotowujemy wystąpienie choroby u jednego zwierzęcia. W tej sytuacji najlepiej to zrobić bezpośrednio w jego karcie. Jak to zrobić w SOL? Należy znaleźć zwierzę, otworzyć jego kartę, przejść do zakładki „Zdrowie” i kliknąć przycisk „Nowa diagnoza”. Następnie wybrać z menu nazwę choroby. Jeśli wpiszemy jej fragment, program podpowie wszystkie jednostki chorobowe, które go zawierają. Klikamy „Zapisz” i po sprawie – choroba jest odnotowana. Analogicznie wygląda zapisywanie objawów chorobowych, które wystąpiły u danego zwierzęcia. Jedyna różnica polega na tym, że tych objawów możemy wprowadzić dowolnie wiele, niejako składając opis z gotowych elementów.
Zapisuj natychmiast, gdy zauważysz!
Co istotne, wszystko to możemy zrobić tu i teraz, to znaczy stojąc przy zwierzęciu, którego rzecz dotyczy. Nie musimy szukać komputera – SOL działa także na smartfonie. Wprowadzenie zapisu, który opisałem, zajmie Państwu nie więcej niż 60 sekund, wliczając w to wyciągnięcie telefonu z kieszeni, odblokowanie go, zalogowanie się do aplikacji SOL i wykonanie w niej czynności, które opisałem – proszę sprawdzić!
Może być jeszcze prościej?
Wpisywanie chorób i ich objawów do SOL jest łatwe, ale może być jeszcze łatwiejsze, jeśli zdecydujecie się Państwo poświęcić trochę czasu na dostosowanie programu do Waszych potrzeb i przyzwyczajeń. SOL może Wam domyślnie pokazywać te choroby, z którymi macie najczęściej do czynienia i podsuwać takie objawy, jakie zwykle notujecie. Można go też skłonić do połączenia rejestracji zabiegu leczniczego z rejestracją choroby, która ten zabieg ma uleczyć. Napiszemy o tym w następnym numerze HiChB.
