Co w Sejmie piszczy? 2025/01

Głośno i szeroko w social mediach o „ustawie łańcuchowej” – każdy ma o niej swoje zdanie, nierzadko wsparte silnym uczuciem. W tym wydaniu, poza emocjami, skupimy się na problemie od strony czysto technicznej, tj. prawniczej – ale dla ludzi. Dodatkowo omówimy inne, ciekawe z punktu widzenia branży hodowli bydła mlecznego, projekty ustaw rozpatrywane w toku prac Sejmu RP.

tekst: Michał Korytko

Druk nr 700

„Ustawa łańcuchowa” to obywatelski projekt nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt, który został skierowany do dalszych prac w komisji sejmowej. Jednym z najważniejszych założeń tej ustawy jest zakaz trzymania psów na łańcuchach, ale projekt wprowadza także inne zmiany, które mogą mieć znaczący wpływ na branżę rolniczą, w tym hodowców bydła mlecznego.

Ustawa zakłada między innymi wprowadzenie restrykcyjnych norm dobrostanowych, ograniczenie stosowania niektórych metod przymusu mechanicznego, a także możliwość szerokiej interpretacji „znęcania się nad zwierzętami”. Definicje zawarte w projekcie, takie jak dobrostan zwierząt, mogą być kluczowe dla interpretacji prawa, co budzi obawy wśród rolników o potencjalne nadużycia i zwiększone koszty produkcji.

1. Możliwe konsekwencje dla hodowców bydła mlecznego
   Jednym z bardziej kontrowersyjnych zapisów projektu jest zakaz stosowania urządzeń z bodźcem elektrycznym, w tym elektrycznych pastuchów, które są powszechnie używane w hodowli bydła mlecznego. To może wpłynąć na sposób zarządzania stadami na pastwiskach i zwiększyć koszty związane z wdrożeniem alternatywnych metod zabezpieczeń.
   Projekt wprowadza także nowe standardy dla kojców i miejsc przetrzymywania zwierząt, co może wymagać od rolników dodatkowych inwestycji w infrastrukturę. Na przykład minimalna powierzchnia kojca dla większych zwierząt jest ustalona na poziomie, który dla wielu gospodarstw może być trudny do osiągnięcia.
2. Opinie polityków
   Projekt wzbudził wiele emocji wśród polskich polityków. Michał Kołodziejczak, wiceminister rolnictwa, nazwał ustawę „stekiem bzdur” i zarzucił jej autorom, że nakładają na rolników i gminy nieuzasadnione obciążenia. Według niego, choć poprawa bytu zwierząt jest ważna, regulacje zawarte w ustawie są przesadnie szczegółowe i nieprzystosowane do realiów polskiego rolnictwa.

Przedstawiciele opozycji z kolei, w tym członkowie Koalicji Obywatelskiej, argumentują, że projekt ustawy odpowiada na społeczne dążenie w kierunku lepszego traktowania zwierząt i zbliża Polskę do standardów unijnych. Jednak również oni dostrzegają konieczność wypracowania kompromisu, który zminimalizuje koszty dla rolników.

3. Na jakim etapie są prace nad ustawą?
   Obecnie projekt ustawy znajduje się w fazie prac komisji nadzwyczajnej ds. ochrony zwierząt. Choć pierwotnie zakładano szybkie procedowanie, kontrowersje wokół zapisów spowodowały, że proces legislacyjny może się wydłużyć. Istnieje także presja społeczna ze strony organizacji prozwierzęcych, które aktywnie lobbują za wprowadzeniem zmian.
4. Co to oznacza dla hodowców bydła mlecznego?
   Dla hodowców bydła mlecznego ustawa może oznaczać konieczność dostosowania gospodarstw do nowych wymogów dobrostanu zwierząt. Wprowadzenie restrykcji dotyczących urządzeń elektrycznych i wymagań przestrzennych może wpłynąć na koszty produkcji, a także na organizację pracy w gospodarstwach.

Dyskusje nad projektem będą kontynuowane, a ostateczny kształt przepisów może ulec zmianie. Warto jednak monitorować postępy legislacyjne i być przygotowanym na potencjalne nowe wymogi.

Druk nr 804

Projekt ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich ma na celu rozszerzenie systemu dopłat do składek ubezpieczeń rolniczych oraz wprowadzenie zmian w dotychczasowych regulacjach. Reprezentantem stanowiska rządu w tej sprawie jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Najważniejsze informacje dotyczące projektu obejmują:

1. Rozszerzenie zakresu dopłat:

• Nowe dopłaty do ubezpieczeń dla takich upraw, jak: słonecznik, facelia, len, konopie włókniste, bobowate drobnonasienne, gorczyca oraz rośliny zielarskie.
• Precyzyjne wskazanie upraw gryki i soi jako objętych dopłatami w ramach już istniejących regulacji.

1. Zmiana terminologii i doprecyzowanie zapisów:

• Termin „rośliny strączkowe” zmieniono na „bobowate grubonasienne (rośliny strączkowe)” w celu ujednolicenia nazewnictwa.
• Nowe regulacje dla sadów, drzew i krzewów owocowych oraz truskawek zwiększają dostępność ubezpieczeń i limitują wysokość franczyzy.

1. Podniesienie limitów ubezpieczeń:
   Zwiększono limity taryfowe dla określonych upraw do poziomu 20–25% sumy ubezpieczenia, co ma poprawić dostępność ubezpieczeń.
2. Korzyści z proponowanych zmian:

• Promowanie bioróżnorodności i ekologii poprzez wsparcie dla upraw roślin włóknistych i zielarskich.
• Zwiększenie konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych na rynku UE.

1. Proces legislacyjny i implementacja:

• Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2025 roku.
• Projekt uzyskał notyfikację Komisji Europejskiej i zgodność z prawem UE.
• W 2025 roku obowiązywać będą przejściowe wysokości dopłat do ubezpieczeń dla nowych upraw, określone na poziomie 65% składki do 1 ha.

1. Cele strategiczne:

• Rozwój rynku polskiego białka roślinnego, wsparcie dla owadów zapylających oraz alternatywa dla importowanych pasz.
• Zwiększenie odporności rolników na skutki zjawisk losowych, takich jak huragany, grad czy susza.

Druk nr 842

Kolejny projekt ustawy pod reprezentacją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 9 maja 2023 roku o Funduszu Ochrony Rolnictwa przewiduje istotne modyfikacje w funkcjonowaniu Funduszu Ochrony Rolnictwa (FOR), mające na celu usprawnienie procedur, ograniczenie obciążeń administracyjnych oraz poszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do uzyskania rekompensat. Kluczowe zmiany obejmują:

1. Wydawanie decyzji o rekompensatach:
   Od 1 lipca 2024 roku decyzje będą mogły być wydawane zgodnie z przepisami UE dotyczącymi pomocy de minimis, chyba że KE zatwierdzi przedłużenie kryzysowych ram pomocy państwa związanych z wojną na Ukrainie.
2. Uproszczenie składania deklaracji i wpłat:

• Deklaracje składane raz w roku do 14 lutego roku następującego po roku rozliczeniowym.
• Zwolnienie z obowiązku składania deklaracji, jeśli naliczone wpłaty nie przekraczają pięciokrotności kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.
• Obniżenie progu zwolnienia z wpłat do pięciokrotności kosztów upomnienia.

1. Zmiany w sankcjach i obowiązkach:

• Ograniczenie kar za brak deklaracji do wysokości naliczonych wpłat, nie więcej niż 10 000 zł.
• Zrezygnowanie z nakładania kar za niezłożenie deklaracji kwartalnych.

1. Rozszerzenie uprawnionych do rekompensat:
   Dodanie grup i organizacji producentów rolnych, spółdzielni oraz zrzeszeń jako podmiotów uprawnionych do rekompensat w przypadku niewypłacalności podmiotu skupującego.
2. Zmiana definicji niewypłacalności:
   Precyzyjne określenie, że podmiot skupujący uznaje się za niewypłacalny po wykreśleniu go z ewidencji działalności gospodarczej.
3. Przepisy przejściowe:

• Deklaracje i wpłaty za okresy przed wejściem w życie nowelizacji będą rozliczane według dotychczasowych zasad.
• Środki niewykorzystane w 2024 roku będą przeznaczone na rekompensaty wypłacane w roku 2025.

Projekt ustawy przewiduje jej wejście w życie od 1 stycznia 2025 roku. Zakłada się, że wpłynie ona pozytywnie na działalność rolników, mikroprzedsiębiorców i MŚP w sektorze rolnym.
Druk nr 836
Projekt ustawy wprowadza powszechny obowiązek oznakowania i rejestracji psów oraz kotów w celu ograniczenia ich bezdomności i poprawy dobrostanu. Zakłada również dobrowolną, bezpłatną sterylizację lub kastrację tych zwierząt, co ma być ujęte w gminnych programach opieki nad zwierzętami. Osobą wyznaczoną do reprezentacji wnioskodawców jest pani poseł Ewa Szymanowska.

Kluczowe elementy projektu:

1. Oznakowanie i rejestracja:

• Wprowadzenie obowiązku oznakowania i rejestracji w jednolitym systemie ewidencyjnym.
• Zakaz obrotu zwierzętami nieoznakowanymi i niezarejestrowanymi.
• Wykorzystanie istniejących prywatnych rejestrów, takich jak SAFE-ANIMAL i bazy Polskiego Towarzystwa Rejestracji i Identyfikacji Zwierząt, dla stworzenia systemu krajowego.
• Sankcje administracyjne za nieprzestrzeganie obowiązku.

1. Sterylizacja i kastracja:

• Dobrowolne i bezpłatne zabiegi dla właścicieli zwierząt.
• Obowiązek uwzględnienia programów sterylizacji i kastracji w działaniach gmin.
• Definicja legalna zabiegów w ustawie.

1. Cele ustawy:

• Ograniczenie bezdomności zwierząt i liczby zwierząt w schroniskach.
• Zapobieganie niekontrolowanemu rozmnażaniu zwierząt.
• Wzmocnienie ochrony zwierząt i przeciwdziałanie przestępstwom znęcania się nad nimi.
• Ograniczenie kosztów publicznych ponoszonych na opiekę nad bezdomnymi zwierzętami.

1. Stan obecny vs propozycje:

• Obecnie brak obowiązkowej rejestracji i oznakowania; dostępne bazy danych mają charakter dobrowolny.
• Nieuregulowana kwestia sterylizacji i kastracji, poza programami w schroniskach.
  Projekt ustawy odpowiada na postulaty organizacji prozwierzęcych i ze strony społecznej, łącząc polskie prawo z europejskimi standardami w zakresie dobrostanu zwierząt.

Druk nr 835

Kolejny już z niezliczonych projektów ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt pod reprezentacją posła Jarosława Sachajki.

1. Cel i potrzeba wydania ustawy:

• Wprowadzenie zakazu hodowli zwierząt futerkowych z wyjątkiem królików.
• Ochrona interesów ekonomicznych rolników i zapewnienie stabilności gospodarczej sektora rolniczego.
• Odpowiedź na społeczne oczekiwania związane z presją organizacji antyhodowlanych.
• Zapewnienie samoregulacji w branży hodowlanej z perspektywą stabilności na najbliższe 15 lat.
  Jak określono w uzasadnieniu, ustawa ma na celu osiągnięcie kompromisu między interesami hodowców a oczekiwaniami społeczeństwa.

1. Rzeczywisty stan branży hodowli zwierząt futerkowych:

• Polska jest jednym z europejskich liderów w produkcji skór zwierząt futerkowych.
• Branża futrzarska generuje wysokie dochody z eksportu i przyczynia się do redukcji odpadów z innych sektorów, np. drobiarskiego i rybnego.
• W 2023 roku eksport skór osiągnął wartość 1167 mln zł.
• Branża wpływa na zatrudnienie oraz wspiera sektory budowlane, transportowe i weterynaryjne.

1. Różnice między obecnym a proponowanym stanem prawnym:

• Obecnie: hodowla zwierząt futerkowych jest dozwolona przy spełnieniu określonych wymogów.
• Proponowane zmiany:
  – 15-letni okres przejściowy, po którym wprowadzony zostanie całkowity zakaz hodowli zwierząt futerkowych, z wyjątkiem królików.
  – Zakaz budowy nowych ferm i rozbudowy istniejących.
  – Obowiązywanie dotychczasowych przepisów w okresie przejściowym.

1. Argumenty za długim okresem vacatio legis:

• Pozwoli hodowcom spłacić zaciągnięte zobowiązania i zaplanować przyszłe działania.
• Umożliwi przekwalifikowanie pracowników związanych z branżą.
• Zminimalizuje ryzyko destabilizacji gospodarczej i społecznej.
• Zapewni łagodniejsze przejście dla regionów silnie związanych z hodowlą zwierząt futerkowych.

1. Założenia dotyczące aktów wykonawczych:

• Projekt nie wymaga wprowadzenia nowych ani modyfikacji istniejących aktów wykonawczych.

1. Konsultacje społeczne:

• Projekt ustawy został przygotowany w porozumieniu z organizacjami rolniczymi i związkami zawodowymi.
• Wypracowany kompromis uwzględnia interesy rolników i społeczne oczekiwania wynikające z działań organizacji antyhodowlanych.
• Prace nad ustawą są przykładem dialogu społecznego.

Podsumowanie

Projekt ustawy zakłada stopniowe wygaszanie hodowli zwierząt futerkowych, dając branży 15 lat na adaptację. Jak argumentuje wnioskodawca, ma to na celu zrównoważenie interesów ekonomicznych rolników z oczekiwaniami społecznymi i ochroną zwierząt. Współpraca z zainteresowanymi stronami wskazuje na dążenie do wprowadzenia zmian w sposób odpowiedzialny i sprawiedliwy. 