Kukurydziane nowości z HR Smolice

Hodowcy bydła mlecznego z nowymi odmianami kukurydzy wiążą nadzieje na pozyskiwanie wartościowej paszy i opłacalnej produkcji mleka. Prezentujemy najnowszą ofertę krajowego lidera w hodowli i sprzedaży nasion tej rośliny.

tekst i zdjęcia: RYSZARD LESIAKOWSKI

Dni Kukurydzy w Smolicach, odbywające się w ostatnim tygodniu sierpnia, były od wielu lat dużym wydarzeniem. Teraz, z uwagi na pandemię koronawirusa, organizowanie spotkań w większym gronie jest znacznie utrudnione. Dlatego w tym roku Dni Kukurydzy w naszej firmie przyjęły postać konferencji prasowej – powiedział dr Karol Marciniak, prezes Hodowli Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR. Informował, że podstawowym kierunkiem działalności spółki, którą kieruje, są: hodowla nowych odmian roślin rolniczych, produkcja nasion bazowych i kwalifikowanych, promocja i edukacja. Pobocznym kierunkiem działalności jest produkcja mleka.

Historia firmy sięga lat powojennych, kiedy majątek byłych właścicieli ziemskich przejęły Państwowe Nieruchomości Ziemskie i stał się on częścią Państwowych Zakładów Hodowli Roślin – Rejon Zachodni. W 1951 r. zakład wszedł w skład Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Smolice funkcjonowały najpierw jako stacja hodowlano-badawcza, a później jako zakład doświadczalny. W 2000 r. przekształcono go w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, należącą w całości do Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, i w tych uwarunkowaniach prawnych funkcjonuje do dzisiaj. Obecnie Hodowla Roślin Smolice gospodaruje na powierzchni ok. 4800 ha, zatrudnia 265 osób, spośród których hodowlą roślin w dziale naukowym zajmują się 72 osoby. Firma wyspecjalizowała się przede wszystkim w hodowli kukurydzy i obecnie jest krajowym liderem hodowli i sprzedaży nasion tej rośliny. – Nasz udział w rynku nasion kukurydzy wynosi 27–30% – informował prezes.

Początki prac w hodowli kukurydzy sięgają lat 50. ubiegłego wieku. W 1957 r. zarejestrowano mieszańca odmianowego Wiel-Wi, 10 lat później – pierwszego mieszańca podwójnego (DC), a w 1977 r. – pierwszego mieszańca potrójnego (TC). W 1994 do rejestru wpisano pierwszą odmianę pojedynczą kukurydzy (S.C.). Aktualnie spółka ma w ofercie 52 odmiany.

Nie tylko kukurydza
Oprócz sukcesów w hodowli kukurydzy hodowcy ze Smolic mają także duże osiągnięcia w hodowli zbóż. – W 1989 r. zarejestrowano odmianę pszenicy ozimej Almari, której uprawa w pewnym okresie zajmowała ponad 50% zasiewów pszenicy ozimej w Polsce. W 2005 r. do rejestru wpisano pierwszą w Europie odmianę przewódkową żyta (Bojko), a w 2009 r. pierwszą odmianę pszenicy ozimej durum (Komnata) – informował prezes HR Smolice. Spółka oprócz kukurydzy oferuje obecnie odmiany: pszenicy ozimej (3), pszenicy jarej (7), pszenicy twardej (5), pszenicy orkisz (2), żyta ozimego (7), żyta jarego (3), jęczmienia ozimego (3), jęczmienia jarego (11), grochu siewnego (8), łubinu wąskolistnego (17), łubinu żółtego (4), łubinu białego (2), rzepaku ozimego (5), gorczycy białej (2) i jedną odmianę prosa.

Nowe technologie skracają cykl hodowlany
– Od podjęcia prac nad nową odmianą roślin uprawnych zwrot poniesionych nakładów następuje po kilkunastu latach – informował prezes. Spółka dąży do skrócenia cyklu hodowlanego poprzez prowadzenie tzw. szkółek zimowych, m.in. w Meksyku, oraz stosowanie techniki podwojonych haploidów (DH). Ponadto inwestuje w nowe metody hodowlane, w tym m.in. w system genetycznej sterylności (CMS) oraz hodowlę molekularną (MAS). HR Smolice uruchomiła akredytowane laboratorium do oceny nasion oraz wdrożyła europejski system kontroli jakości zaprawiania (ESTA), a wkrótce będzie korzystała z bardzo nowoczesnego sortownika optycznego do selekcji kolb kukurydzy.

Kierunki doskonalenia kukurydzy
– Kukurydza jest zbożem numer jeden na świecie z uwagi na wszechstronność wykorzystania – podkreślił prof. Józef Adamczyk, kierownik działu hodowli kukurydzy w HR Smolice. W przemyśle jest stosowana do produkcji m.in. spirytusu, płyt izolacyjnych, papieru, alkoholu butylowego, farb, kauczuku, skrobi, biogazu. Kukurydza jest także wykorzystywana do celów spożywczych, otrzymuje się z niej m.in. kaszę, płatki, mąkę, olej, syrop, krochmal. Ponadto ma zastosowanie jako pasza, w postaci ziarna, kiszonki, kiszonki CCM, suszu, zielonki czy słomy.

Kierunki współczesnej hodowli kukurydzy wyznaczane są przez kierunki użytkowania. W uprawie na ziarno zwraca się uwagą na następujące cechy: plon, brak wylegania korzeniowego i łodygowego oraz tzw. łamliwości na zielono, zawartość skrobi, twardość bielma (na cele młynarskie), brak mykotoksyn.

W hodowli kukurydzy na kiszonkę przeznaczoną dla przeżuwaczy ważne są następujące parametry:
• plon ogólny suchej masy i jego struktura, wysoki udział kolb oraz wysoka zawartość skrobi;
• strawność kiszonki z uwzględnieniem strawności ścian komórkowych łodyg i liści;
• długo utrzymująca się zieloność liści i łodyg (ang. stay green) – ułatwia sporządzanie kiszonek;
• tolerancja na patogeny grzybowe (głownia i fuzariozy kolb) – jest to cecha odmianowa, w przeciętnych warunkach klimatycznych odmiany tolerancyjne nie są porażone patogenami grzybowymi.

Prace hodowlane kukurydzy wykorzystywanej po zakiszeniu jako substrat w biogazowniach zmierzają do maksymalizacji plonu ogólnego biomasy oraz uzyskania zawartości suchej masy w świeżej biomasie na poziomie co najmniej 28%.

W opinii prof. Józefa Adamczyka niezależnie od kierunku użytkowania zebranego plonu nowe odmiany powinny mieć stale poprawianą tolerancję na stresy abiotyczne (wysokie i niskie temperatury, niedobór lub nadmiar opadów) i biotyczne (choroby i szkodniki). Jako przykład stresu abiotycznego naukowiec ze Smolic podał temperaturę z 15 maja 2020 r., która spadła do -2,7°C. Przykładem stresu biotycznego jest m.in. porażenie liści kukurydzy przez grupę chorób nazywanych drobną plamistością liści. Na drodze selekcji można wyłonić odmiany tolerujące różne sytuacje stresowe.

Nowe odmiany kukurydzy ze Smolic
Paweł Żmijewski z HR Smolice przedstawił trzy odmiany kukurydzy, które wzbogacą ofertę na kolejny sezon:
• SM Vistula: odmiana mieszańcowa trójliniowa, wczesna (FAO 210), ziarnowa – o najwyższym plonie ziarna w grupie wczesnej w doświadczeniach rejestrowych w 2019 r. (11,3 t/ha); ziarno o niskiej wilgotności (21%), średnia z lat 2018–2019; charakteryzuje się wysoką sztywnością łodyg i bardzo dobrą odpornością na wyleganie; bardzo dobrze znosi słabe stanowiska; gwarancja zbioru suchego ziarna niezależnie od pogody i niższych kosztów suszenia; krótki okres wegetacji umożliwia opóźnienie zasiewów lub wcześniejszy zbiór, pozwalający na siew zbóż ozimych; wysoka zdrowotność roślin, wysoki udział ziarna w kolbach.
• SM Polonia: odmiana mieszańcowa trójliniowa, wczesna (FAO 200), ziarnowa – najniższa wilgotność ziarna w dwuletnich badaniach rejestrowych; jedna z najwcześniejszych odmian ziarnowych na rynku; najwyższa odporność na wyleganie wśród rejestrowanych odmian; najwyższy plon ziarna wśród odmian o FAO 200–210, wyższy niż większości z grupy wczesnej; bardzo wysoki udział ziarna w masie kolb; bardzo dobry wczesny wigor; gwarancja zbioru suchego ziarna niezależnie od pogody i niższych kosztów suszenia; krótki okres wegetacji umożliwia opóźnienie zasiewów lub wcześniejszy zbiór, pozwalający na siew zbóż ozimych; wysoka zdrowotność roślin, wysoki udział ziarna w kolbach.
• SM Grot: odmiana mieszańcowa trójliniowa, wczesna (FAO 220), kiszonkowa – najwyższy plon świeżej masy roślin COBORU 2019; zdrowa odmiana o niższym od wzorca porażeniu głownią; dobra strawność roślin o wysokiej zawartości energii; znakomite połączenie wczesności z wysokim potencjałem plonowania; bardzo dobry wczesny wigor; rewelacyjna odporność na wyleganie korzeniowe i łodygowe.

Gratką dla uczestników konferencji w Smolicach była prezentacja wspomnianych wyżej nowych odmian kukurydzy na polu demonstracyjnym, przeprowadzona przez prof. Józefa Adamczyka. Wysiano na nim łącznie 50 odmian kukurydzy, a wśród nich 17 odmian potencjalnie kandydujących do rejestracji, jeżeli potwierdzą się dobre wyniki w drugim roku doświadczeń, tj. w 2020. – Jeszcze więcej odmian kukurydzy w trakcie rejestracji mamy za granicą, jest to efekt współpracy z naszymi partnerami, m.in. z Niemiec i Francji – relacjonował hodowca z HR Smolice.

Ciekawość uczestników konferencji wzbudziły tunele foliowe, w których rosła kukurydza. – Dwanaście dużych namiotów foliowych, znajdujących się obok pola demonstracyjnego, jest najnowszą inwestycją spółki w usprawnienie procesu hodowli kukurydzy. Służą one do rozmnażania linii wsobnych, czyli komponentów nazywanych przez COBORU pierwotnymi składnikami mieszańca kukurydzy. Do rozmnażania linii wsobnych potrzebne są izolowane pola, co przy obecnym dużym nasileniu upraw kukurydzy przez rolników jest dużym problem, dlatego zdecydowaliśmy się na namioty. Wyposażone są one w pełną automatykę nawadniania i regulacji temperatury oraz wietrzenia – wyjaśnił prof. Józef Adamczyk.

Dni Kukurydzy organizowane przez Hodowlę Roślin w Smolicach są doskonałą okazją poznania technik i priorytetów w hodowli tej rośliny. Bezcenna jest także możliwość wymiany doświadczeń w zakresie technologii uprawy i zbioru kukurydzy. 