Pobór tkanek od zwierząt powie prawdę o Twoim stadzie
W hodowli zwierząt gospodarskich pobieranie próbek tkanek polega na na pozyskaniu od zwierzęcia niewielkiej ilości materiału do celów diagnostycznych. Proces ten jest również znany pod pojęciem „biopsja tkanek”.
tekst: lek. wet. Malwina Jażdż, specjalista chorób przeżuwaczy, MSD Animal Health
Wycinek najczęściej pobiera się z małżowiny usznej. Taki zabieg wykonuje lekarz weterynarii lub jego technicznie przeszkolony współpracownik. W zależności od zastosowanej metody i sprzętu materiał może również pobrać hodowca lub wykwalifikowany pracownik gospodarstwa.
Możliwości przy pobieraniu tkanek do badań
Każda próbka tkanki jest pobierana i przechowywana w czystych warunkach i sparowana z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia, od którego została pozyskana. Następnie jest wysyłana do laboratorium i analizowana zgodnie z celami programu testowania, takimi jak badania genetyczne (genotypowanie), śledzenie DNA czy programy nadzoru i zwalczania chorób zakaźnych (BVD-MD). Pobieranie próbek tkanek może być stosowane w przypadku prawie każdego gatunku zwierząt gospodarskich, w tym bydła, trzody, owiec, kóz i drobiu, a także gatunków wodnych, takich jak ryby i krewetki.
Jaka jest wartość pobierania próbek tkanek?
Pobieranie próbek tkanek od zwierząt to łatwa i pewna metoda biopsji. Po pobraniu materiału do badań i wysłaniu go do laboratorium można wykonać szereg analiz. Między innymi przeprowadzić testy na pochodzenie danego osobnika, badanie cech dziedzicznych czy testy pod kątem defektów genetycznych. Ponadto pobrany materiał można zarchiwizować na potrzeby kolejnych analiz. Umożliwia to selekcję genetyczną (znaną również jako genomika/genotypowanie). Obejmuje ona identyfikację sekwencji DNA lub markerów molekularnych powiązanych z określonymi cechami zwierząt.
Selekcja genetyczna jest środkiem do wspierania programów hodowlanych. Dostarcza bowiem hodowcom dokładniejszych i szybszych informacji niż samo fenotypowanie (selekcja oparta na cechach widocznych). Może być też stosowana w regionalnych lub krajowych programach zwalczania chorób dziedzicznych i kontrolowania epidemii chorób, a także w programach śledzenia żywności.
Pewna metoda pobierania próbek od zwierząt i przesyłania materiału do badań
Próbki włosów są zwykle ściągane z ogona i mogą być skażone obornikiem. Z kolei pobieranie krwi do badań jest dość trudne – wymaga interwencji lekarza weterynarii, a w czasie wykonywania czynności może dojść do przypadkowego skażenia próbki. Z kolei pobór tkanek z ucha jest łatwy, a sama próbka jest w mniejszym stopniu narażona na skażenie, np. obornikiem lub innym zanieczyszczeniem. Pobranie wycinka tkanki nie wymaga też większego przeszkolenia lub doświadczenia. Warto przy tym pamiętać, aby wykorzystywać do tego celu bardzo dobre przyrządy i odpowiednio zachowywać się względem zwierząt, żeby zminimalizować stres związany z pobraniem.
Wysokiej jakości materiał genetyczny
Pozyskanie czystego materiału do badań laboratoryjnych jest nieocenione. Umożliwia bowiem uzyskanie rzetelnych, niezafałszowanych wyników. Pobranie tkanek z ucha zapewnia czystą, bogatą w DNA próbkę, wolną od większości zanieczyszczeń, w tym substancji obcych, np. odchodów innych zwierząt. Tym samym otrzymujemy najlepszy materiał genetyczny potrzebny do testów DNA. Warto też wziąć pod uwagę, że próbki włosów czasami nie zawierają mieszków włosowych, które, jako źródło DNA, są wymagane do badania tego typu próbki.
Identyfikacja zwierząt podczas badań
W zamkniętym systemie, który wykorzystuje kod kreskowy lub inne drukowane etykiety, próbka może być dopasowana i zapisana z numerem identyfikacyjnym właściwego zwierzęcia bezpośrednio w momencie jej pobierania. Eliminuje to konieczność wypełniania dokumentacji papierowej i gwarantuje, że próbka pozostaje powiązana z właściwym zwierzęciem podczas całego procesu testowania, raportowania i archiwizacji.
Wartościowy materiał genetyczny do testów DNA
Próbki tkanek można pobrać w dowolnym momencie – już od 1. dnia życia zwierzęcia – i przeanalizować w ciągu kilku dni lub tygodni, w zależności od wymaganej analizy. Dzięki uzyskanym informacjom możliwe jest szybkie podjęcie decyzji związanych z hodowlą. Hodowca jest w stanie wykorzystać te informacje do podejmowania proaktywnych działań dotyczących selekcji zwierząt i hodowli selektywnej. Może to mieć udział w optymalizacji takich czynników, jak zdrowie zwierząt, cechy użytkowe i funkcjonalne. Uzyskane informacje są bardzo dokładne i pozyskiwane stosunkowo szybko, co umożliwia ich analizę na długo przed osiągnięciem przez zwierzę dojrzałości i rozpoczęciem jego reprodukcji.
Wspieranie programu zwalczania i kontroli chorób zwierząt hodowlanych
Testy genetyczne próbek tkanek mogą być wykorzystywane do badania zwierząt pod kątem niepożądanych genów, powodujących choroby genetyczne, zwiększoną podatność na określone choroby (np. trzęsawkę owiec) oraz wady fizyczne.
Pobieranie próbek tkanek to szybki, łatwy i niezawodny sposób skutecznego diagnozowania zakaźnych chorób zwierząt gospodarskich, takich jak BVD-MD u bydła. Jest możliwe na wczesnym etapie życia zwierzęcia – zaraz po narodzinach. Pozwala to wykryć osobniki trwale zakażone (osobniki PI) i wybrakować je ze stada, zanim zarażą inne sztuki. Zostało to wykorzystane m.in. w programie kontroli BVD „Wolne od BVD”, proponowanym przez MSD Animal Health.
Pomoc w identyfikowalności żywności
Dzięki pobieraniu próbek tkanek DNA markery molekularne mogą być wykorzystywane do testowania i śledzenia produktów spożywczych w całym łańcuchu dostaw żywności – od gospodarstwa po talerz konsumenta. Producenci mogą również używać tego narzędzia do potwierdzania jakości swojego produktu.
