Indeks Ekonomiczny – analiza oceny z kwietnia 2024 r.
Indeks Ekonomiczny jest wskaźnikiem selekcyjnym, za pomocą którego osobniki w stadzie bądź w całej populacji rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej można uszeregować od najlepszego do najsłabszego. Istotą takiego rankingu jest zidentyfikowanie zwierząt pod względem ich wartości hodowlanej wyrażonej w złotówkach. Wyrażenie potencjału genetycznego w jednostkach monetarnych ma ułatwić hodowcy podejmowanie decyzji hodowlanych i skupianie wysiłków w pracy hodowlanej na preferowaniu zwierząt posiadających korzystniejsze możliwości genetyczne do generowania wyższych przychodów, oczywiście przy założeniu, że produkcja jest realizowana w warunkach prawidłowego chowu. Podkreślić trzeba, że nasz Indeks Ekonomiczny odnosi się do polskich realiów i został utworzony w odpowiedzi na zapotrzebowanie hodowców na selekcję tych cech, które oni uznali za istotne. Zmieniające się w ostatnich latach dość dynamicznie warunki ekonomiczne, w których wszyscy funkcjonujemy, powodują konieczność zaktualizowania Indeksu Ekonomicznego, nad czym w Centrum Genetycznym prace już podjęto.
> Opracowała Anna Siekierska, na podstawie danych z Centrum Genetycznego
Nie darmo mówi się, że we współczesnym świecie najgorętszym towarem jest informacja. Hodowcy bydła odwiedzający regularnie stronę cgen.pl
mogą z niej czerpać wiedzę bez ograniczeń. Popularność rankingów udostępnianych przez Centrum Genetyczne Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka wśród hodowców jest już ugruntowana, a kompleksowe informacje w nich zawarte są nie do przecenienia w codziennej pracy ze zwierzętami w stadzie. Weźmy choćby wybór buhaja do krycia samic. Żaden z hodowców poważnie traktujących swoją pracę dziś nie podejmuje już takich decyzji na chybił trafił, w obliczu licznych propozycji firm dysponujących nasieniem buhajów na naszym rynku. W tym obszarze po prostu trzeba dokładnie analizować oferty będące w zasięgu. Najlepiej zdać się na niezależne doradztwo hodowlane oferowane przez Polską Federację i korzystać regularnie z doboru par do kojarzeń wykonywanego przez doradców hodowlanych z użyciem programu komputerowego DoKo, który ma także opcję z wykorzystaniem Indeksu Ekonomicznego. Bardzo przydatnym narzędziem, dostępnym w każdej chwili on-line na wspomnianej stronie, jest porównywarka buhajów, świetnie się sprawdzająca, gdy trzeba dokonać wyboru jednego buhaja spośród kilku.
Hodowcy genotypujący jałówki i krowy – a biorąc pod uwagę, że liczba samic zgenotypowanych w ubiegłym roku w porównaniu do 2022 roku wzrosła o ponad 64%, ich grono stale się powiększa – wszystkie przydatne dane o sztukach ze swojego stada znajdują w zakładce „Podsumowanie genotypowania”.
Analiza, którą przedstawiamy, stanowi przegląd najnowszych wartości Indeksu Ekonomicznego dla buhajów oraz samic rasy PHF obu odmian barwnych, a także stad, w których znajduje się przynajmniej pięć krów z oceną wartości hodowlanych.
Buhaje odmiany czarno‑białej dostępne na krajowym rynku
Po wycenie z kwietnia 2024 roku grupa buhajów dostępnych na naszym rynku, posiadających opublikowany na dzień wykonania analizy (tj. 24 kwietnia 2024 roku) Indeks Ekonomiczny, jest o 20 sztuk większa niż w analizie z grudnia 2023 i wynosi 1757 sztuk. Średnia wartość IE analizowanej grupy wzrosła o 11 zł – do wartości 1920 zł. Indeks Ekonomiczny najlepszego w tym zestawieniu buhaja wzrósł o 74 zł, co jest informacją pozytywną, ale złą wiadomością jest powiększenie się różnicy między buhajem z najwyższym i najniższym IE o 41 zł – do wartości 3887 zł. Chociaż sytuacja w tym względzie nie ma ugruntowanego trendu, zmieniając się z sezonu na sezon, notowaliśmy już sezony, w których określona w złotówkach przepaść między topowym i najsłabszym buhajem dostępnym na rynku się zmniejszała, jednak sezon kwietniowy jest kolejnym, w którym nie ma poprawy.
Na wykresie kolorem zielonym są oznaczone buhaje należące do 20% najlepszych dostępnych na rynku rozpłodników odmiany HO.
Buhaje odmiany czarno‑białej – top 100 oceny
W kwietniu średnia wartość Indeksu Ekonomicznego 100 najlepszych buhajów w rankingu odmiany HO jest wyższa o 44 zł niż w poprzednim sezonie.
Pozycję lidera rankingu utrzymał młody amerykański buhaj Peak Tusti, którego IE wzrósł w obecnym sezonie o 69 zł i wynosi 3543 zł, ale jego nasienia w Polsce nadal nie można kupić. 99 buhajów odmiany HO z top 100 rankingu ma w kwietniu ocenę genomową, a tylko 1 jest oceniony na własnych córkach. Podobnie jak w poprzednim sezonie, najlepsze buhaje notowane w czołówce rankingu wszystkich ocenionych rozpłodników urodziły się w dziesięciu krajach, są to: Belgia, Kanada, Dania, Hiszpania, Włochy, Niderlandy, Polska oraz Niemcy, Stany Zjednoczone i Francja – z tych trzech państw w tym sezonie pochodzi w sumie najwięcej buhajów z listy top 100.
Buhaje odmiany czerwono‑białej dostępne na krajowym rynku
W sezonie kwietniowym nie zmieniła się liczba buhajów odmiany RW dostępnych na rynku, więc ponownie analizie poddano 300 rozpłodników. Niestety, średnia wartość IE analizowanej grupy spadła o 41 zł i wynosi aktualnie 1612 zł. Stojący na czele rankingu buhaj dysponuje IE zaledwie o 29 zł wyższym niż lider odmiany RW w poprzednim sezonie. Nastąpił też wzrost różnicy między pierwszym a najsłabszym dostępnym buhajem o 16 zł, wynoszącej w kwietniu 3472 zł, co jest zjawiskiem zdecydowanie niekorzystnym.
Buhaje odmiany czerwono‑białej – top 100 oceny
W sezonie oceny 2024.1 buhaje odmiany RW w rankingu top 100 uzyskały średnią wartość Indeksu Ekonomicznego wyższą o 51 zł niż w sezonie 2023.3.
Na czele zestawienia najlepiej ocenionych buhajów pozostał niemiecki młody rozpłodnik Ryan Red, którego IE wyszacowano na 3292 zł (wzrost o 29 zł). W tym sezonie wśród buhajów na pierwszych 100 pozycjach w rankingu odmiany RW zanotowano 97 młodych rozpłodników z oceną genomową oraz 3 buhaje z oceną konwencjonalną na córkach.
Lista krajów, z których pochodzą najlepsze buhaje odmiany RW wycenione w kwietniu, jest nieco krótsza niż w przypadku buhajów odmiany HO i zawiera 7 krajów, są to: Czechy, Dania, Francja, Polska, Wielka Brytania oraz Niderlandy i Niemcy, będące miejscem urodzenia przeważającej większości buhajów z czołówki rankingu.
Krowy odmiany czarno‑białej objęte oceną wartości hodowlanych
W dniu 8 kwietnia 2024 roku, kiedy wykonano analizę, stan krów odmiany HO posiadających oszacowania wartości hodowlanych o blisko 43% odrobił stratę, jaka wystąpiła w zimowym sezonie 2023 roku, i wynosił 322 651 sztuk (przyrost o 6870 krów). Druga optymistyczna wiadomość jest taka, że wraz ze wzrostem liczby analizowanych krów w kwietniu odnotowano również wzrost średniej wartości IE o 50 zł – do poziomu 841 zł. Jednakże analiza wykazała także niekorzystny fakt, jakim jest wzrost o 93 zł różnicy wartości IE między krową z najwyższym indeksem a krową z najniższym indeksem w porównaniu z sezonem grudniowym. Krowy zajmujące skrajne pozycje w rankingu według Indeksu Ekonomicznego – najwyższą i najniższą – dzieli ogromna kwota 4858 zł. Krowa odmiany HO stojąca na szczycie zestawienia w kwietniu br. ma IE wyższy o 65 zł w porównaniu z krową zajmującą pozycję liderki w grudniu 2023 roku. Natomiast u ostatniej krowy w uszeregowaniu oszacowano IE niższy o 28 zł w porównaniu z najsłabiej ocenioną krową w grudniu ub. roku. Szczegóły przedstawia wykres.
Aby krowa była notowana w pierwszej setce kwietniowego rankingu, jej Indeks Ekonomiczny musi wynosić co najmniej 2845 zł (więcej o 55 zł niż w poprzednim sezonie).
Indywidualne wartości IE krów i jałówek posiadających oszacowane wartości hodowlane są zawarte w raporcie wynikowym RW Indeksy i warto być z nimi na bieżąco.
Krowy odmiany czerwono‑białej objęte oceną wartości hodowlanych
Wprawdzie liczba krów odmiany czerwono-białej mających wycenę wartości hodowlanych na dzień analizy w dniu 8 kwietnia 2024 roku wzrosła zaledwie o 116 krów, do poziomu 9848 sztuk, ale w przypadku tej niedużej części populacji rasy PHF każdy przyrost jest powodem do zadowolenia. Tym bardziej że za wzrostem ilości poszedł też wzrost jakości potencjału genetycznego krów odmiany RW wyrażony za pomocą Indeksu Ekonomicznego o kolejne 67 zł. Średnia wartość IE wyniosła w kwietniu 544 zł. Analogicznie trend wzrostowy IE występuje w przypadku najlepszych 100 krów. Aby trafić do tego zbioru, krowa musi mieć oszacowany IE o wartości powyżej 1947 zł, czyli wyższy o 123 zł niż w poprzednim sezonie.
Godne zauważenia jest to, że znajdująca się w kwietniu na pierwszym miejscu rankingu krowa pierwiastka Kalina 13 PL005466630105, wyhodowana w OHZ Przerzeczyn Zdrój sp. z o.o., osiągnęła IE aż o 365 zł wyższy niż liderka zestawienia z poprzedniego sezonu. Graniczne wartości wyznaczające procentowe przedziały liczby krów podwyższyły się odpowiednio o 84 zł, 70 zł i 55 zł w zakresie obejmującym pierwsze 60% krów posiadających oszacowany IE, co należy uznać za pozytywne zjawisko. U krowy zamykającej zestawienie, posiadającej wprawdzie nadal IE o ujemnej wartości, nie zanotowano dalszego spadku tego wskaźnika selekcyjnego.
Charakterystyka stad krów rasy PHF
Podawane w tej części analizy informacje dotyczą obiektów, w których w dniu 8 kwietnia 2024 roku znajdowało się co najmniej 5 żyjących krów z oszacowaną w aktualnym sezonie wartością hodowlaną, nie uwzględniając indeksu rodowodowego. Sygnalizowana w poprzednich sezonach tendencja spadku liczby analizowanych stad, w kwietniu występuje nadal. Od grudnia 2023 roku do kwietnia 2024 roku liczba ta spadła o 147 stad, a w obliczeniach zawarto dane pochodzące z 10 103 stad, w których znajdowało się 326 221 krów z oceną wartości hodowlanych. Odnotować należy, że w sezonie 2024.1 zaobserwowano przyrost liczby krów biorących udział w analizie o 7369 sztuk.
Nadal, co ważne, rośnie średnia wartość Indeksu Ekonomicznego analizowanych stad. Z sezonu na sezon indeks ten wzrósł o prawie taką samą kwotę, tj. o 48 zł (w grudniu, dla porównania, średnio o 47 zł). W aktualnym sezonie średni IE dla stada rasy PHF wynosi 619 zł. Koresponduje to, oczywiście, ze wzrostami indywidualnych wartości hodowlanych poszczególnych krów odmian HO i RW, opisanych w poprzednich akapitach. Racjonalna i konsekwentna praca hodowlana prowadzona przez hodowców w ich stadach, skupianie się na optymalnym wykorzystaniu krów z wysokim potencjałem genetycznym oraz wczesnym identyfikowaniu za pomocą genotypowania najlepiej rokujących jałówek, które powinny zastąpić najsłabsze krowy, stanowi podstawę do potencjalnego generowania zysków z hodowli bydła mlecznego. Średnia wartość IE najwyżej w rankingu notowanego stada wzrosła w wycenie kwietniowej o 37 zł, natomiast najsłabsze stado dźwignęło się statystycznie o 27 zł w porównaniu z grudniem, co sprawiło, że różnica między IE najlepszego i najsłabszego stada wprawdzie wzrosła do wartości 2462 zł, ale tylko o 10 zł.
Jałówki z oceną genomową odmiany HO z top 100 wg Indeksu Ekonomicznego
Średni gIE najlepszych 100 jałówek odmiany HO w sezonie kwietniowym wzrósł, ale już nie tak dynamicznie jak w poprzednim, bo o 24 zł (w poprzednim sezonie o 98 zł), i wynosi obecnie 3176 zł. gIE stojącej na czele rankingu jałówki wynosi 3465 zł i jest o 19 zł niższy w porównaniu z gIE najlepszej jałówki w grudniu. Jałówka stojąca na setnej pozycji w zestawieniu ma indeks gIE oszacowany na wartość 3056 zł.
Liderką aktualnego rankingu jest jałówka PL005544460983, urodzona na początku grudnia 2023 roku w wyniku embriotransferu w OHZ Dębołęka sp. z o.o. Co ciekawe, w pierwszej dziesiątce rankingu uplasowało się pięć półsióstr pochodzących po tym samym ojcu – niemieckim buhaju Precision, urodzonych w różnych oborach zlokalizowanych w trzech województwach, a w top 100 znajdziemy łącznie 20 córek tego rozpłodnika.
Ojcowie jałówek
z najwyższym IndeksiE Ekonomicznym
Jałówki w rankingu top 100 odmiany HO w sezonie 2024.1 są córkami 34 rozpłodników pochodzących z 4 krajów. Podobnie jak to było w sezonie grudniowym, w rankingu sporządzonym na podstawie aktualnej wyceny w pierwszej setce dominują córki niemieckich buhajów: 57 jałówek po 14 buhajach z Niemiec. W porównaniu z sezonem 2023.3 w top 100 znajduje się o 9 jałówek mniej po ojcach ze Stanów Zjednoczonych: 26 córek 11 rozpłodników z USA, ale to nadal daje im drugie miejsce pod względem liczby jałówek na topie. Po 4 buhajach z Francji pochodzi 11 jałówek, a 5 rozpłodników z Kanady jest ojcami 6 jałówek.
Pod względem liczby córek (20 sztuk) w rankingu top 100 palmę pierwszeństwa dzierży wspomniany już buhaj Precision, a drugie miejsce zajmuje także niemiecki rozpłodnik Springsteen. 16 rozpłodników ma w pierwszej setce tylko jedną córkę.
Hodowcy i województwa
z najlepszymi jałówkami
Trzydziestu hodowców jest właścicielami topowych jałówek. 65% jałówek w top 100 należy do ośmiu hodowców, co przedstawia poniższa tabela.
Jałówki z gIE odmiany HO zajmujące 100 pierwszych pozycji w rankingu urodziły się w stadach znajdujących się w 13 województwach kraju. Pod względem liczby topowych jałówek w aktualnej wycenie niezmiennie od kilku sezonów dwa pierwsze miejsca przypadają województwom: wielkopolskiemu – 35 sztuk, kujawsko-pomorskiemu – 23 sztuki. Trzecie miejsce z 15 sztukami zajęło województwo zachodniopomorskie.
Jałówki z oceną genomową odmiany RW
z top 100 wg Indeksu Ekonomicznego
W sezonie 2024.1 w pierwszej setce otwierającej ranking genomowo ocenionych jałówek odmiany RW obserwujemy wzrost średniej wartości gIE, o 58 zł – do poziomu 2442 zł. Jałówka otwierająca ranking ma IE oszacowany na poziomie 3013 zł, tj. o 200 zł więcej niż liderka w sezonie grudniowym. Natomiast u zamykającej top 100 cieliczki oszacowano Indeks Ekonomiczny o wartości 2268 zł, czyli o 40 zł wyższy niż u jałówki stojącej na tej pozycji w poprzednim sezonie. Różnica między tymi dwoma samicami pogłębiła się w aktualnym sezonie do 745 zł, więcej o 157 zł niż w sezonie grudniowym, co nie jest zjawiskiem korzystnym. Rolę liderki rankingu przejęła pięciomiesięczna jałówka Arka ET PL005475909858 (o. Glamour) z SK Prudnik sp. z o.o.
Ojcowie jałówek
z najwyższym IndeksiE Ekonomicznym
Ojcami jałówek w rankingu top 100 odmiany czerwono-białej są 24 buhaje pochodzące z pięciu krajów. Podobnie jak to było w poprzednich sezonach, również w wycenie kwietniowej najwięcej, bo 50% w top 100, jest córek dziesięciu niderlandzkich rozpłodników. Ta liczba spadła o 15 jałówek w porównaniu z sezonem grudniowym. Drugą pod względem liczebności grupę, większą o 9 sztuk niż w poprzednim sezonie, stanowią jałówki po niemieckich buhajach: jest ich 35 po 11 ojcach. Rozpłodnik urodzony w Czeskiej Republice, ten sam co w poprzednim sezonie, umieścił w top 100 odmiany RW 12 swoich córek. Najwyższą średnią wartość IE, wynoszącą 2494 zł (52 zł powyżej średniej IE grupy top 100), odnotowano u ośmiu córek buhaja Mask Red z Niderlandów. Freestyle, rozpłodnik z tego samego kraju, nadal jest tym buhajem, którego najwięcej córek – 17 sztuk – występuje wśród jałówek w pierwszej setce zestawienia top 100 odmiany RW.
Hodowcy i województwa
z najlepszymi jałówkami
Wśród 18 hodowców, których jałówki plasują się na pierwszych 100 pozycjach rankingu odmiany RW, najwięcej topowych sztuk pochodzi z: OHZ Przerzeczyn Zdrój sp. z o.o. z województwa dolnośląskiego (27 jałówek) oraz z OHZ „Głogówek” sp. z o.o. (27 jałówek) i SK Prudnik sp. z o.o. (24 jałówki) z województwa opolskiego. O 6 sztuk w porównaniu z grudniem 2023 roku spadła liczba jałówek z województwa podlaskiego, ale 7 jałówek występujących w top 100, utrzymywanych w stadach na Podlasiu, pozwoliło utrzymać trzecie miejsce tego województwa w rankingu najlepszych jałówek odmiany RW.
