Wrzód podeszwy

Kod: SU
Nazwa angielska: Sole ulcer
Inne nazwy: zespół Rusterholza, wrzód Rusterholza, owrzodzenie podeszwy

Tekst i zdjęcie: Krzysztof Bączkiewicz

Objawy
Punktowa zmiana zlokalizowana najczęściej w środkowej lub tylnej części podeszwy racicy (p. zdjęcie). Rozwinięcie się wrzodu na jednej kończynie najczęściej objawia się kulawizną. Często występuje na obydwu zewnętrznych palcach tylnych kończyn, wtedy objawy są mniej wyraźne, przynajmniej w okresie, kiedy stopień zaawansowania schorzenia jest zbliżony. Krowy w takim przypadku wyciągają nogi do tyłu podczas stania, przestępują z nogi na nogę lub potrząsają nimi, aby odciążyć bolesne okolice. Nieleczony wrzód podeszwy może prowadzić do zakażenia głębszych partii palca, co często kończy się jego amputacją lub brakowaniem zwierzęcia.

Przyczyny
Wrzód podeszwy powstaje w wyniku punktowego uszkodzenia warstwy twórczej wewnątrz puszki rogowej, co zatrzymuje wytwarzanie rogu w danym miejscu. Skóra właściwa punktowo wciska się w róg racicowy od wewnątrz (tzw. wypadnięcie podeszwy). Zmiana stopniowo poszerza się w kierunku spodu podeszwy, w zaawansowanym stadium staje się otwartą raną. Ze względu na stopniowy rozwój schorzenia od wewnątrz jego wykrycie na bardzo wczesnym etapie rozwoju jest praktycznie niemożliwe.

Bezpośrednią przyczyną schorzenia jest zapadanie się i ucisk kości racicowej na wewnętrzną stronę podeszwy, jednak czynniki powodujące to zjawisko są różne. Dużą rolę odgrywają zarówno czynniki metaboliczne, jak i mechaniczne. Wśród nich należy uwzględnić:
• ujemny bilans energetyczny – prowadzi do zmniejszenia grubości poduszki tłuszczowej i pogorszenia amortyzacji wewnątrz racicy;
• przerost racicy – zbyt mała częstotliwość korekcji racic – przeciążenie tylnej części podeszwy;
• nieprawidłowa korekcja racic – złe skątowanie lub pozostawienie zbyt cienkiej podeszwy;
• subkliniczna kwasica żwacza prowadząca do zaburzeń w odżywianiu racicy i osłabienia rogu;
• rozluźnienie tkanek łącznych w okresie okołoporodowym – osłabienie stabilności wewnętrznych struktur racicy;
• ochwat – prowadzi do załamania osi racicy, co sprzyja zapadaniu się kości racicowej i generuje znaczne przeciążenia w tylnej części racicy;
• uszkodzenia mechaniczne podeszwy racicy przez ciała obce;
• duże dystanse pokonywane przez zwierzęta;
• nierówne podłoże, po którym przemieszczają się zwierzęta.

Profilaktyka
• Zbilansowane żywienie, dostosowane do poziomu produkcji i fazy laktacji – niedopuszczanie do wystąpienia subklinicznej kwasicy.
• Regularna profesjonalna korekcja racic.
• Właściwie zbudowane i utrzymane przepędy.
• Ograniczenie dystansów koniecznych do pokonania przez krowę.
• Zapewnienie komfortowych warunków środowiskowych w okresie okołoporodowym.

Leczenie
Terapia wrzodów podeszwy polega na odciążeniu chorego palca. Zaleca się odpowiednie cięcie w celu przeniesienia ciężaru ciała na zdrowy palec. W przypadku braku takiej możliwości optymalnym rozwiązaniem jest założenie bloku na maksymalnie 4 tygodnie. Leczenie obejmuje również oczyszczenie wrzodu i założenie aseptycznego opatrunku. Należy unikać stosowania środków o działaniu żrącym. 

„ICAR Atlas Zdrowia Racic” jest narzędziem stworzonym w celu standaryzacji nazewnictwa i rozpoznawania poszczególnych objawów chorobowych racic na całym świecie. Stanowi również podstawę rejestracji prowadzonej przez korektorów biorących udział w projekcie „CGen korekcja”. Więcej informacji na temat projektu oraz atlasu dostępnych jest na stronie www.cgen.pl/korekcja.