Analiza wyników grudniowej oceny wartości hodowlanej buhajów rasy HF biorących udział w polskich programach selekcji buhajów

Trzecia ocena wartości hodowlanej buhajów w 2019 r. została opublikowana w grudniu ubiegłego roku przez Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy w Balicach.

tekst: dr Tomasz Krychowski, dr Agnieszka Nowosielska, PFHBiPM

Analizę wartości hodowlanej buhajów rozpoczęliśmy w 2014 r. i nieprzerwanie wykonujemy po każdej publikacji oceny, czyli trzy razy do roku. Rozpoczynając pięć lat temu publikowanie analiz na łamach czasopisma „Hodowla i Chów Bydła”, naszym celem było pokazanie przewagi w wartości genetycznej buhajów ocenionych genomowo nad buhajami ocenionymi konwencjonalnie. Mamy nadzieję, że chociaż w minimalnym procencie przyczyniliśmy się do popularyzacji genomowej oceny wartości hodowlanej w Polsce. Dziś wszyscy jesteśmy przekonani o tym, jak duży postęp wnosi ta nowa technologia, co przekłada się na wyższą produkcję mleka, a także poprawę cech funkcjonalnych. Córki buhajów genomowych już produkują mleko w polskich oborach, a ich synowie są użytkowani w kojarzeniach, dzięki czemu każdy hodowca może poznać ich realną wartość.

Aktualnie celem naszych analiz jest pokazanie postępu genetycznego w populacji samców, a tym samym skuteczności wykonywanej pracy hodowlanej, zwłaszcza ich selekcji. Analizujemy buhaje inseminacyjne biorące udział w programach hodowlanych, zarejestrowane w systemie teleinformatycznym Symlek i wpisane do polskich ksiąg hodowlanych. Bierzemy pod uwagę tylko pięć najmłodszych roczników buhajów ocenionych genomowo, urodzonych w latach 2015–2019 w liczbie 394 sztuk, i pięć najmłodszych roczników buhajów ocenionych konwencjonalnie, urodzonych w latach
2011–2015 w liczbie 491 sztuk. W sumie analizowana grupa obejmuje 885 buhajów i jest znacznie mniejsza od grupy 1065 buhajów analizowanych po poprzedniej ocenie (-16,9%). Spadek ten jest związany z mniejszą liczbą buhajów ocenionych genomowo (-22,1%) i jeżeli potwierdzi się w następnych sezonach, nie będzie to dobra tendencja.

Buhaje uczestniczące w ocenie wartości hodowlanej należą głównie do czterech firm inseminacyjnych realizujących programy hodowlane w Polsce. Natomiast 89 buhajów w chwili publikacji oceny było tzw. inną własnością, głównie hodowców, i zostało poddanych genomowej ocenie wartości hodowlanej na potrzeby realizacji tych programów.

W niektórych porównaniach po raz pierwszy wykorzystamy nowy Indeks Ekonomiczny (IE), który został opracowany i opublikowany przez Centrum Genetyczne PFHBiPM, co pozwoli pokazać w złotówkach, o ile większy zysk przynoszą buhaje genomowe w porównaniu do konwencjonalnych, czy te pochodzące z importu w stosunku do krajowych.

Objaśnienie skrótów użytych na wykresach i w tabelach
PF – indeks selekcyjny Produkcja i Funkcjonalność
IE – Indeks Ekonomiczny
PPR – podindeks produkcyjny
PPO – podindeks pokrojowy
PPL – podindeks płodności
KS – WH dla zawartości komórek somatycznych
DLUG – WH dla długowieczności

ANALIZA CAŁEJ POPULACJI BUHAJÓW
Potwierdza się przewaga wartości hodowlanej młodych buhajów genomowych

Średnia wartość hodowlana 885 sztuk analizowanych buhajów po ocenie grudniowej 2019 r. wynosi 125 jednostek indeksu selekcyjnego PF i jest o trzy jednostki wyższa w porównaniu do średniej wartości hodowlanej całej populacji buhajów analizowanych po ocenie sierpniowej (wyk. 1). Średnia wartość hodowlana wyrażona Indeksem Ekonomicznym wynosi 1030 zł.

Buhaje genomowe w ocenie 2019/3 mają średnią wartość hodowlaną równą 135 jednostek PF i IE na poziomie 1375 zł, a buhaje konwencjonalne – 117 jednostek PF i IE na poziomie 753 zł, co daje przewagę na korzyść buhajów genomowych – 18 jednostek PF i 622 zł IE. Oznacza to, że córki buhajów genomowych będą dawały zysk z jednej laktacji średnio o 311 zł większy niż córki buhajów konwencjonalnych. Powinno to zachęcić hodowców do jeszcze większego korzystania w inseminacji z młodych rozpłodników.

Buhaj znajdujący się na pierwszym miejscu w rankingu jest młodym rozpłodnikiem ocenionym na podstawie genomu i ma indeks PF na poziomie 160 jednostek i IE – 2500 zł, a pierwszy buhaj z oceną konwencjonalną zajmuje dziewiątą pozycję z indeksem PF równym 154 jednostki i IE – 2414 zł.

Buhaje genomowe w porównaniu do konwencjonalnych mają średnio wyższy indeks selekcyjny PF, a także wyższe jego składowe – produkcję: +12 jednostek, pokrój: +14 jednostek, komórki somatyczne: +8 jednostek, długowieczność: +13 jednostek (wyk. 2). W tej ocenie buhaje ocenione na podstawie genomu również dla cech płodności mają średnią wartość hodowlaną o jedną jednostkę wyższą niż buhaje ocenione konwencjonalnie. Przy okazji przypominamy, że bardzo istotne jest, aby wszystkie informacje o kryciach samicy były przez hodowców zgłaszane i rejestrowane w systemie teleinformatycznym Symlek. Informacja ta wraca do hodowców w postaci oceny wartości hodowlanej samic i samców. Jeśli nie jest rzetelna już u źródła, odpłaci się nam niewiarygodną, wtórną informacją o wartościach naszych zwierząt, a przecież na tym bazujemy, wykonując pracę hodowlaną. Ta sama reguła dotyczy wszystkich innych informacji potrzebnych do szacowania wartości hodowlanych.

Analiza buhajów według roku urodzenia
Postęp, jaki niosą buhaje ocenione tylko na podstawie użytkowości córek, jest wolniejszy w porównaniu do młodych buhajów ocenionych na podstawie genomu, co doskonale widać, gdy analizuje się ich wartość genetyczną w zależności od roku urodzenia buhajów (tab. 1).

Roczniki buhajów 2011–2015 mają wartość hodowlaną odpowiednio 114–128 jednostek indeksu PF i 651–1166 zł IE, co daje roczny postęp hodowlany na poziomie 3,5 jednostki indeksu PF i 129 zł IE.

Postęp ten jest dużo większy między rocznikami buhajów ocenionymi na podstawie genomu – roczniki 2015–2019. Między buhajami urodzonymi w 2015 a 2019 różnica w wartości hodowlanej wynosi 22 jednostki indeksu PF i 811 zł IE, co stanowi postęp roczny na poziomie 5,5 jednostki indeksu PF i 203 zł IE.

Również poszczególne składowe indeksu PF (PPR, PPO, PPL, KS, DLUG) dla poszczególnych roczników buhajów ocenionych genomowo znacznie poprawiły się na przestrzeni tych kilku lat. Pomiędzy buhajami urodzonymi w 2015 r. a najmłodszymi, urodzonymi w 2019 r., różnice wynoszą od +4 do +19 jednostek, w zależności od cechy.

Analiza buhajów według właściciela
Analizowane buhaje należą głównie do czterech spółek inseminacyjnych: SHiUZ w Bydgoszczy, MCB w Krasnem, MCHiRZ w Łowiczu i WCHiRZ w Poznaniu. Ponadto duża liczba rozpłodników ocenionych genomowo w chwili publikacji oceny wartości hodowlanej była własnością hodowców, a buhaje zostały poddane genomowaniu na potrzeby realizacji programów selekcji realizowanych przez spółki inseminacyjne (wyk. 3).

Buhaje pochodzące z WCHiRZ w Poznaniu w aktualnej ocenie charakteryzują się najwyższą wartością hodowlaną, która wynosi średnio 129 jednostek PF i 1199 zł IE dla całej subpopulacji buhajów oraz 139 jednostek indeksu PF i 1535 zł IE w przypadku buhajów ocenionych na podstawie genomu. Średnia wartość hodowlana buhajów ocenionych konwencjonalnie jest na podobnym poziomie we wszystkich czterech spółkach inseminacyjnych.

Analiza buhajów według kraju pochodzenia
Buhaje biorące udział w polskich programach hodowlanych dla rasy HF pochodzą z siedmiu krajów (wyk. 4).

W subpopulacji 885 buhajów, tak samo jak w poprzedniej ocenie, 72% stanowią buhaje urodzone w Polsce. Buhaje urodzone we Francji stanowią 16%, w Niemczech – 6%, w Holandii – 3%, w Danii – 2%. W tej grupie znajdują się również jeden buhaj pochodzący z Włoch i jeden z Hiszpanii.

ANALIZA TOP 100 BUHAJÓW Z NAJWYŻSZĄ OCENĄ WARTOŚCI HODOWLANEJ
W subpopulacji 100 najlepiej wycenionych buhajów znajduje się 98 rozpłodników ocenionych genomowo i dwa rozpłodniki ocenione na podstawie córek. Ich wartość hodowlana mieści się w przedziale 144–160 jednostek PF i 1470–2500 zł IE, a średnia wartość hodowlana wynosi 149 jednostek indeksu PF i 1850 zł IE.

W top 100 jest:
jeden buhaj z indeksem PF ≥ 160 jednostek, i jest to pierwszy buhaj z tak wysoką wartością hodowlaną, jego IE wynosi 2500 zł;
36 buhajów z indeksem PF ≥ 150 jednostek;
89 buhajów z indeksem PF ≥145 jednostek.

Analiza po raz kolejny potwierdza dużą przewagę genetyczną młodych buhajów ocenionych na podstawie genomu nad buhajami ocenionymi na córkach. Po czterech latach oczekiwania na wytestowanie buhajów ocenionych metodą konwencjonalną tylko nieliczne będą miały wyniki porównywalne z młodymi generacjami buhajów ocenionych nową technologią genomową. W tej ocenie tylko dwa buhaje ocenione konwencjonalnie znajdują się w subpopulacji 100 najlepszych rozpłodników.

Duża różnorodność genetyczna buhajów
Buhaje z rankingu top 100 indeksu selekcyjnego PF pochodzą aż od 63 ojców i tylko 20 ojców ma co najmniej dwóch synów (tab. 2). Bardzo dobrze wycenili się synowie buhaja Cyrano, który na liście top 100 ma aż dziewięciu synów z bardzo dobrą średnią wartością hodowlaną równą 146 jednostek indeksu selekcyjnego PF i 1877 zł IE. Cyrano to buhaj z oceną genomową, urodzony w grudniu 2015 r. Aktualnie w systemie Symlek już zostało zarejestrowanych aż 492 jego synów. Należy zwrócić uwagę, że jest to buhaj z bardzo wysokim inbredem – 11,75%, a średni oczekiwany inbred jego potomstwa to aż 5,58%. Na szczególną uwagę zasługuje stawka czterech synów buhajów Keith i Adorable ze średnią wartością hodowlaną równą 153 jednostki indeksu PF oraz 1937 zł IE dla dwóch synów buhaja Keith i 1798 zł dla dwóch synów buhaja Adorable.

Zastosowanie genomiki w hodowli bydła radykalnie zmieniło wykorzystanie przyszłych ojców buhajów, gdyż wykorzystuje się dużą gamę buhajów, ale każdy z nich inseminuje małą ilość ich potencjalnych matek.

Analiza top 100 buhajów według właściciela i kraju pochodzenia
Najwięcej buhajów na liście top 100 ma WCHiRZ w Poznaniu – 46 sztuk ze średnim indeksem PF równym 149 jednostek (poprzednio 45 z indeksem PF = 147) i 1912 zł IE.
SHiUZ w Bydgoszczy ma 28 buhajów ze średnim indeksem PF równym 148 jednostek (poprzednio 30 z PF = 147) i 1760 zł IE.
MCHiRZ w Łowiczu ma 17 buhajów ze średnim indeksem PF równym 149 jednostek (poprzednio 18 z PF = 147) i 1882 zł IE.
MCB w Krasnem ma trzy buhaje z indeksem PF równym 147 jednostek (poprzednio również 3 z PF = 143) i 1772 zł IE.
Sześć buhajów ze średnim indeksem PF równym 149 jednostek i 1752 zł IE należy do innych właścicieli niż spółki inseminacyjne (tab. 3).

Analizując subpopulację top 100 według właściciela i kraju pochodzenia buhajów, należy stwierdzić, że:
W grupie 17 buhajów z MCHiRZ w Łowiczu osobniki urodzone w Polsce stanowią 53%, a w Niemczech – 47%.
W grupie 28 buhajów ze SHiUZ w Bydgoszczy osobniki urodzone w Polsce stanowią 36%, we Francji – 46%, w Niemczech – 18%.
W grupie 46 buhajów z WCHiRZ w Poznaniu osobniki urodzone w Polsce stanowią 30%, w Niemczech – 28%, w Holandii – 20%, we Francji – 11%, w Danii – 7%, we Włoszech i w Hiszpanii – po 2%.
W grupie trzech buhajów z MCB w Krasnem dwa pochodzą z Niemiec i jeden z Holandii.

W sumie na liście top 100 najlepiej wycenionych buhajów, które są wpisane do polskich ksiąg hodowlanych, zwierzęta urodzone w Polsce stanowią tylko 39%. Buhaje z Niemiec to 28% listy top 100, z Francji – 18%, z Holandii – 10%, z Danii – 3%, z Włoch i Hiszpanii – po 1%. W poprzednim sezonie oceny w top 100 było jeszcze mniej polskich buhajów, bo tylko 36%.

Niestety coraz częściej spółki inseminacyjne sięgają po rozpłodniki pochodzące z innych krajów. A przecież mają doskonałe narzędzie do pracy hodowlanej w postaci możliwości genotypowania dużej liczby zwierząt w celu poszukiwania wybitnych genetycznie osobników. Genetyka wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, które przynoszą zwrot poniesionych kosztów za kilka lub nawet kilkanaście lat. Buhaje pochodzące z importu powinny stanowić niewielki procent ogólnej liczby buhajów w naszych krajowych programach selekcyjnych i posiadać wartość hodowlaną zdecydowanie większą niż osobniki pochodzące z polskiej hodowli.

Porównując średni IE buhajów z importu (1884 zł), należy zauważyć, że jest on większy tylko o 86 zł od średniego IE buhajów urodzonych w Polsce, których IE wynosi 1798 zł. Warto to porównać z różnicą pomiędzy wartością hodowlaną buhajów genomowych i konwencjonalnych, która wynosi aż 622 zł! [opisane wyżej].

ANALIZA TOP 10 BUHAJÓW Z NAJWYŻSZĄ OCENĄ WARTOŚCI HODOWLANEJ
Średnia wartość indeksu selekcyjnego PF buhajów z rankingu top 10 wynosi 156 jednostek (2019/2 – 154) i 2140 zł IE (tab. 5). Wszystkie rozpłodniki zostały zakupione z importu. Na liście top 10 każdy buhaj pochodzi po innym ojcu (tab. 4).

Garick (PF = 137) jest młodym, bo urodzonym w styczniu 2016 r., ocenionym genomowo amerykańskim buhajem i ma już syna Garetta o najwyższym indeksie PF równym 160 jednostek oraz najwyższym indeksie ekonomicznym równym 2500 zł, który urodził się w kwietniu 2018 r. Jest to doskonały przykład, jak szybko zmieniają się aktualnie pokolenia nowych buhajów i jak ogromne jest przyspieszenie postępu hodowlanego. Dlatego należy pamiętać, aby nie kupować dużych ilości nasienia buhajów, bo za kilka miesięcy buhaje te będą zepchnięte w dół listy rankingowej przez inne, dużo lepsze osobniki. Pozorna oszczędność może się okazać dużą stratą!

Zmiany na liście Top 10 buhajów
Indeks selekcyjny, którym w naszym kraju jest PF (produkcja i funkcjonalność), służy między innymi do uszeregowania buhajów na listach rankingowych, co pozwala hodowcy na wybór najlepszych zwierząt na ojców następnego pokolenia. Przeanalizujmy zatem stawki 10 najlepszych buhajów na listach rankingowych z trzech ostatnich sezonów ocen wartości hodowlanej (tab. 5).

W top 10 oceny 2019/3 dziewięć buhajów ocenionych jest genomowo i jeden konwencjonalnie (Part). Jest to holenderski buhaj, urodzony w 2014 r., który oprócz wysokiego indeksu PF posiada bardzo wysoki IE (2414 zł), co plasuje go na drugiej pozycji rankingu według IE. Warto również zwrócić uwagę na jego bardzo wysoką wartość hodowlaną dla długowieczności – 166.

Liderem aktualnego rankingu jest wspomniany wcześniej młody buhaj pochodzący z Niemiec o imieniu Garett, należący do MCHiRZ w Łowiczu. Jest to druga ocena tego buhaja. Na pierwszym miejscu był on również w poprzednim sezonie, 2019/2, z indeksem PF równym 158 jednostek. Jest to buhaj kompleksowy, który przekazuje córkom wysoką produkcję, długowieczność i pokrój.

W sezonie 2019/1 liderem top listy był również niemiecki buhaj, Miller, należący do WCHiRZ w Poznaniu, który w obecnym rankingu plasuje się na 27. miejscu. Jego indeks selekcyjny PF wynosi 151 jednostek, natomiast IE – 1846 zł.

Przeanalizujmy, co się stało z pozostałymi buhajami z listy top 10 oceny 2019/2. Buhaj Goal z drugiej pozycji przesunął się na piątą, a jego indeks PF pozostał bez zmian i wynosi 156 jednostek PF, natomiast IE – 2026 zł. Buhaj Nuble Hero z trzeciego miejsca przesunął się w górę listy, na drugą pozycję, z indeksem PF wynoszącym 156 jednostek i IE – 1912 zł. Natomiast buhaj Marca uplasował się na ósmym miejscu (PF = 154, IE = 1900 zł). Lucky ET w poprzednim sezonie znajdował się na piątej pozycji, a aktualnie jest na szóstej (PF = 155, IE = 1996 zł). Denmark przesunął się również o jedną pozycję w dół, na siódme miejsce (PF = 155, IE = 2255 zł). Buhaj Youngster obniżył swoją lokatę o dziesięć pozycji i uplasował się na siedemnastym miejscu listy rankingowej (PF = 153, IE = 2136 zł). Proton z ósmej lokaty przesunął się w dół listy, także o dziesięć miejsc, na osiemnastą pozycję (PF = 153, IE = 2054 zł). Buhaj Moon był dziewiąty, a obecnie jest dziesiąty (PF = 154, IE = 2031 zł). Wunder z dziesiątej lokaty uplasował się na dwudziestej, z PF równym 153 jednostki i IE – 2085 zł. Z top 10 rankingu oceny 2019/2 tylko trzy buhaje nie powtórzyły swojej mocnej pozycji w aktualnym rankingu top 10 indeksu selekcyjnego PF.

Należy zauważyć, że od momentu, gdy zostały połączone bazy genetyczne z EuroGenomics, ocena wartości hodowlanej buhajów jest dużo stabilniejsza, co jest spowodowane jej większą precyzją. Nie obserwujemy drastycznych spadków z sezonu na sezon pozycji buhajów w rankingach. Spadek lokaty na liście jest normalnym zjawiskiem, ponieważ oznacza to, że buhaje są spychane w dół przez nowe, lepsze osobniki, co jest dowodem postępu genetycznego. Jednak wahania te z sezonu na sezon nie powinny być zbyt duże, zwłaszcza jeśli ocena buhaja została dokonana z wysoką precyzją. Stabilne oceny wartości hodowlanej to łatwiejsza praca selekcyjna, która przynosi spodziewane efekty.
W ocenie 2019/1 do WCHiRZ w Poznaniu należało aż osiem buhajów, a właścicielem pozostałych dwóch był SHiUZ w Bydgoszczy. W poprzedniej ocenie do WCHiRZ w Poznaniu należało pięć buhajów, natomiast trzy były własnością MCHiRZ w Łowiczu, dwa – SHiUZ w Bydgoszczy. W aktualnej ocenie siedem buhajów należy do WCHiRZ w Poznaniu, dwa – do MCHiRZ w Łowiczu, jeden – do SHiUZ w Bydgoszczy (wyk. 5).

W aktualnej ocenie żaden buhaj na liście top 10 nie pochodzi z polskiej hodowli. Co oznacza, że rodzime spółki inseminacyjne zakupiły je za granicą w ramach programu selekcji buhajów. Cztery rozpłodniki zostały zaimportowane z Niemiec, po dwa z Francji i Holandii oraz po jednym z Hiszpanii i Danii.

ANALIZA BUHAJÓW POCHODZĄCYCH Z POLSKIEJ HODOWLI
Analiza ta dotyczy tylko buhajów, których wartość hodowlana została oceniona na podstawie genomu, i urodzonych w okresie
2015–2019, gdyż ta najmłodsza generacja zwierząt jest miarą postępu genetycznego w ostatnich latach, a także obrazuje kierunek pracy hodowlanej spółek inseminacyjnych. W każdym kraju część rozpłodników wykorzystywanych w unasienianiu samic może pochodzić z importu, jednak ważne jest, aby ten udział nie był zbyt duży, ponieważ programy oceny i selekcji buhajów powinny bazować głównie na polskiej bazie selekcyjnej, która jest coraz większa, i promować rodzimą hodowlę bydła. Sięganie po obcą genetykę powinno dotyczyć wartościowych zwierząt, unikatowych linii genetycznych i być wzbogaceniem polskiej hodowli.

Udział buhajów urodzonych w Polsce w całkowitej liczbie buhajów ocenionych genomowo w poszczególnych spółkach mieści się w przedziale od 84% w MCB w Krasnem do 59% w WCHIRZ w Poznaniu i w SHiUZ w Bydgoszczy (wyk. 6). Analiza ta coraz wyraźniej pokazuje różnice w systemie wyboru buhajów między spółkami, które w swoich programach bazują głównie na polskiej hodowli, tak jak MCB w Krasnem i MCHiRZ w Łowiczu, w stosunku do tych importujących młode buhaje zgenomowane za granicą i w Polsce.

W tabeli nr 6 przedstawiamy listę 10 najlepszych buhajów urodzonych w Polsce. Ich średnia wartość hodowlana wynosi 151 jednostek PF (+3 w porównaniu do sezonu 2019/2) i 1820 zł IE, z wartościami w przedziale pomiędzy 153 a 148 jednostek PF i 2219 i 1487 zł IE.

W czołówce listy są buhaje KZ Kerav ET, Proton i Hotstat, których indeks selekcyjny PF wynosi 153 jednostki, co powoduje, że te wartościowe rozpłodniki znajdują się również wysoko na liście rankingowej wszystkich buhajów ocenionych w Polsce. Należą do 5% najlepszych rozpłodników.

Niezmiennie zachęcamy hodowców do jak najszerszego użytkowania nasienia polskich buhajów i aktywnego udziału w programach oceny i selekcji buhajów krajowych spółek inseminacyjnych poprzez genomowanie jałówek, płukanie matek buhajów i planowane kojarzenia z ojcami buhajów.

Podsumowanie
W tym artykule po raz trzeci przedstawiliśmy nową analizę oceny wartości hodowlanej buhajów 2019/3, która bierze pod uwagę pięć najmłodszych generacji buhajów ocenionych na podstawie genomu i ocenionych tradycyjnie na córkach. Po raz pierwszy do porównań użyliśmy Indeksu Ekonomicznego (IE) opracowanego przez CGen PFHBiPM.

Średnia wartość hodowlana wszystkich ocenionych buhajów w sezonie 2019/3 jest większa o trzy jednostki w porównaniu do sezonu 2019/2 i wynosi 125 jednostek indeksu PF i 1030 zł IE.

Liczba ocenionych buhajów znacznie spadła w porównaniu do sezonu 2019/2 (-16,9%) – jeżeli się potwierdzi w następnych ocenach, będzie to niepokojącym zjawiskiem.

Buhaje ocenione na podstawie genomu mają średnio wyższą wartość hodowlaną wyrażoną indeksem selekcyjnym PF o 18 jednostek oraz 622 zł IE w stosunku do buhajów ocenionych konwencjonalnie.

Buhaje urodzone w latach 2015–2019 mają wyraźnie wyższą wartość hodowlaną w porównaniu do buhajów urodzonych w latach wcześniejszych, co potwierdza znaczne przyspieszenie postępu genetycznego (roczny postęp genetyczny: 5,5 jednostki PF i 203 zł IE).

Na liście top 100 najlepiej wycenionych buhajów, które są wpisane do polskich ksiąg hodowlanych, zwierzęta urodzone w Polsce stanowią tylko 39%. Ich wartość hodowlana mało różni się od wartości hodowlanej buhajów zaimportowanych przez cztery polskie firmy inseminacyjne (średnio 86 zł IE).

Polskie podmioty realizujące programy hodowlane powinny jak najwięcej inwestować w rozwój polskiej genetyki, podobnie jak to robią spółdzielnie inseminacyjne w krajach takich jak Niemcy, Francja, Holandia czy Dania, żeby otrzymać materiał hodowlany o wyższej wartości genetycznej 