Harem dla każdego
W wielu gospodarstwach jednym ze sposobów prowadzenia rozrodu w stadzie, obok inseminacji i indywidualnych kryć naturalnych, jest harem. Żeby cielę uzyskane w wyniku krycia haremowego miało uznanego ojca, informacja o kryciu haremowym jego matki musi być wcześniej zarejestrowana w systemie informatycznym. Co zatem trzeba zrobić, aby zarejestrować krycie haremowe w programie SOL i przekazać je do bazy danych PFHBiPM?
tekst: AGNIESZKA ANTCZAK, PFHBiPM
„Idea” haremu
Sama „idea” haremu jest każdemu hodowcy dobrze znana. Harem to wydzielone miejsce (budynek lub kojec w jego obrębie), gdzie buhaj przebywa wraz z samicami, mając do nich swobodny dostęp. Samo pokrycie konkretnej samicy nie jest w haremie rejestrowane, nie znamy zatem jego daty. Znamy jedynie datę umieszczenia samicy w haremie i datę usunięcia jej z haremu. W rezultacie rejestracja krycia haremowego wymaga podania trzech informacji: nazwy buhaja, który krył w haremie, gdzie przebywała samica, daty rozpoczęcia krycia (czyli przybycia samicy do haremu) oraz daty zakończenia krycia (usunięcia samicy z haremu). Daty te można zarejestrować równocześnie, ale zwykle najpierw podajemy datę rozpoczęcia krycia haremowego, a dopiero po pewnym czasie (gdy samica zostanie usunięta z haremu) datę zakończenia tego krycia. Przypadek z rozdzielną rejestracją daty rozpoczęcia i daty zakończenia krycia haremowego jest bardziej „naturalny”. Zwykle bowiem dobrze wiemy, kiedy umieszczamy samicę w haremie i wtedy możemy (i powinniśmy) zapisać tę datę. Natomiast decyzję o usunięciu samicy z haremu podejmujemy wiele tygodni później, np. po potwierdzeniu jej zacielenia. Dopiero wtedy możemy jej wpisać datę zakończenia krycia haremowego.
Rejestracji krycia haremowego, podobnie jak innych rodzajów krycia naturalnego, dokonuje się przez podanie odpowiedniej informacji zootechnikowi oceny, który z kolei przekazuje ją do systemu informatycznego Federacji. Dobra wiadomość dla użytkowników SOL jest taka, że jeśli sami zarejestrują krycie haremowe w programie, to odpowiednia informacja zostanie przekazana zootechnikowi oceny automatycznie, a on już będzie wiedział, co z nią zrobić.
Jak zatem „ogarnąć” rejestrowanie w SOL kryć haremowych, żeby oszczędzić sobie pracy, a nie zapomnieć o zapisaniu istotnych informacji? Można to zrobić na dwa sposoby.
Wpisujemy krycie haremowe „z palca”
Pierwszy sposób polega na tym, że sami wpisujemy odpowiednie dane. Odbywa się to analogicznie jak rejestrowanie inseminacji czy krycia nadzorowanego. Możemy to zrobić bezpośrednio w karcie samicy. W tym celu przechodzimy do zakładki „Rozród” i klikamy „Nowe pokrycie/ruja”. Po otwarciu formatki, wybieramy „Rodzaj zdarzenia” – „Krycie haremowe”. Uzupełniamy buhaja i datę wprowadzenia samicy do haremu („Data otwarcia”). Zwykle w tym czasie nie znamy jeszcze daty zakończenia krycia haremowego tej samicy, zatem pole „Data zamknięcia” możemy pozostawić niewypełnione.
Po paru tygodniach (a czasem miesiącach) pobyt samicy w haremie się kończy. Najczęstszym (i pożądanym przez hodowcę) powodem zakończenia krycia haremowego jest potwierdzenie cielności samicy. Jeśli dla samicy z rozpoczętym kryciem haremowym zarejestrujemy cielność, to program „sam z siebie” wpisze jej datę zakończenia krycia haremowego. W takim przypadku hodowca nie musi sam uzupełniać daty zakończenia tego krycia. Może się jednak zdarzyć, że samica opuszcza harem bez potwierdzenia cielności lub (co na jedno wychodzi) harem zostaje zlikwidowany, zanim jej cielność została potwierdzona. W takich przypadkach hodowca musi sam wpisać datę zakończenia krycia haremowego. W tym celu ponownie otwieramy zakładkę „Rozród” w karcie jałówki/krowy, klikamy niebieski kwadracik z lewej strony wiersza z opisem krycia haremowego, które się właśnie skończyło. Korzystając z opcji „Zmień pokrycie/ruję”, wchodzimy do formatki „Wprowadź dane pokrycia” i wpisujemy datę zakończenia krycia haremowego.
Zwróćmy uwagę, że taki sposób rejestrowania kryć haremowych wymaga sporo pracy i uwagi samego użytkownika programu. To on musi pamiętać o zarejestrowaniu rozpoczęcia krycia haremowego i o jego zakończeniu. A pamięć ludzka jest zawodna. W rezultacie o tym, że zapomnieliśmy zarejestrować krycie haremowe, przypominamy sobie czasem dopiero wtedy, gdy dostajemy informację, że urodzone w jego wyniku cielę nie ma pochodzenia po ojcu.
Zamiast wpisywać krycia haremowe „z palca”, użytkownik aplikacji SOL może się posłużyć innym narzędziem, bliższym samej „idei” haremu. Zamiast osobiście wpisywać krycia haremowe, informujemy program, że w danym miejscu gospodarstwa (w SOL nazywamy to „lokalizacją”) funkcjonuje harem. A program sam zajmie się resztą. Jak to działa?
Tworzymy harem w SOL
Opis (definicja) haremu, jaki musimy podać programowi, ściśle odzwierciedla sposób funkcjonowania haremu w rzeczywistości. Harem to buhaj, który chodzi z krowami (lub jałówkami) w określonym miejscu danego gospodarstwa (kojcu lub budynku). „Stałą” częścią haremu jest buhaj i miejsce („lokalizacja”). Samice przybywają do haremu i ubywają z niego, ale harem jako taki może funkcjonować w tym samym miejscu przez długi czas.
Żeby poinformować program o rozpoczęciu funkcjonowania haremu, klikamy opcję „Rozród” w menu głównym programu, po czym wybieramy opcję „Harem”. Ukazuje się lista haremów funkcjonujących w danym gospodarstwie (o ile takie są). Następnie korzystamy z przycisku „Nowy harem”. Wybieramy buhaja, który kryje w tym haremie i określamy datę, od której harem zaczął działać („Data od”). Musimy też koniecznie wskazać miejsce (lokalizację), gdzie ten harem funkcjonuje. Zaznaczamy w tym celu jeden lub więcej spośród kwadracików dostępnych obok nazw lokalizacji. Klikamy „Zapisz” i od tego momentu program wie, że w danej lokalizacji funkcjonuje harem.
Wskazanie lokalizacji haremu jest bardzo istotne! Program przyjmuje, że buhaj ma dostęp do wszystkich samic, które się tam znajdują (lub znajdą w przyszłości). W rezultacie wpisze każdej takiej samicy krycie haremowe. Zwróćmy uwagę, że abyśmy mogli przypisać daną lokalizację do haremu, musi być ona wcześniej utworzona (przy pomocy opcji „Struktura gospodarstwa” w menu „Gospodarstwo”). Nie ma przy tym znaczenia, jak ta lokalizacja została przez nas nazwana. Zwłaszcza samo przypisanie jakiejś lokalizacji nazwy „Harem” nic dla programu nie znaczy. Miejsce, gdzie funkcjonuje harem, może się równie dobrze nazywać „Wiata” albo „Kojec nr 4”. SOL dowiaduje się, że w danym miejscu jest harem dopiero po poprawnym wykonaniu opisanej procedury.
Jak działa harem w SOL?
Można krótko stwierdzić, że harem działa w SOL dokładnie tak, jak w życiu. Jeśli stworzymy harem w miejscu (lokalizacji), gdzie w tym momencie już są jakieś samice, to program przyjmuje, że znalazły się one w haremie. Wpisuje im wszystkim krycie haremowe, za datę jego rozpoczęcia przyjmując datę otwarcia haremu. Jeśli później przemieścimy jakąkolwiek samicę do miejsca, gdzie funkcjonuje harem, program automatycznie uzna, że została ona włączona do haremu i wpisze jej krycie haremowe. Datą rozpoczęcia tego krycia będzie data przemieszczenia samicy. Jeśli zabierzemy samicę z lokalizacji, gdzie funkcjonuje harem (przemieszczając ją do innej lokalizacji), program wpisze jej datę zakończenia krycia haremowego. Kiedy hodowca zarejestruje cielność samicy, która jest w haremie, program wpisze jej datę zakończenia krycia haremowego (równą dacie badania na cielność, pomniejszonej o jeden dzień). Może się też zdarzyć, że samica się ocieli podczas pobytu w haremie. W takim przypadku program wpisze jej datę zakończenia krycia haremowego równą dacie ocielenia pomniejszonej o jeden (o ile ta data nie została zarejestrowana wcześniej, np. wskutek potwierdzenia cielności tej samicy). Jak widać, harem w SOL „ogarnia” bardzo różne sytuacje spotykane w praktyce. Można go zastosować nawet do stada, w którym stosowane jest wyłącznie krycie haremowe, a buhaj chodzi z krowami przez cały czas.
Reasumując, kiedy stworzymy harem w programie SOL, możemy zapomnieć o rejestrowaniu kryć haremowych – program wykona tę pracę za nas. Jedyne, o czym musimy go informować, to przemieszczenia samic do i z miejsca, gdzie harem funkcjonuje. Przemieszczenia te niczym się nie różnią od innych przemieszczeń odbywających się w obrębie gospodarstwa. Wykonujemy je przy pomocy opcji „Przemieszczenie wewnętrzne”. Nie musimy w żaden specjalny sposób informować programu, że chodzi nam o przemieszczenie do lub z haremu. Program po prostu „wie”, że tam jest harem i odpowiednio reaguje.
Zamykamy harem
Wszystko co dobre kiedyś się kończy. Dotyczy to także haremu w aplikacji SOL. Konieczność „zamknięcia” haremu funkcjonującego w programie może wynikać z różnych przyczyn. Harem może zostać rzeczywiście zlikwidowany – np. buhaj został sprzedany. Z puntu widzenia programu z likwidacją haremu mamy tu do czynienia w innych, mniej oczywistych przypadkach. Jak wcześniej wspomniano, w programie SOL harem to „suma” buhaja i lokalizacji. Kiedy uruchomimy harem, nie mamy już możliwości zmiany żadnego z tych dwóch elementów. Jeśli zatem buhaja i jego samice przeniesiemy do innego kojca, to musimy zamknąć harem w starej lokalizacji, a otworzyć nowy w nowej lokalizacji. Podobnie, jeśli „podmienimy” buhaja kryjącego w haremie, to musimy zamknąć harem ze „starym” buhajem i otworzyć nowy z nowym buhajem.
Żeby zamknąć harem, należy kliknąć wspomnianą opcję „Harem” w menu głównym, następnie znaleźć na liście haremów ten, który chcemy zamknąć i kliknąć niebieski kwadracik przy jego nazwie. Wybieramy opcję „Edytuj harem”, wpisujemy datę zamknięcia haremu („Data do”) i klikamy „Zapisz”. Harem zostaje zamknięty. Wszystkim samicom, które w dniu zamknięcia haremu znajdowały się w nim, program wpisuje datę zakończenia krycia haremowego, równą podanej wcześniej dacie zamknięcia tego haremu.
Parę uwag na koniec
Mam nadzieję, że udało mi się przekonać Czytelników co do zalet wykorzystania opcji „Harem” w celu „ogarnięcia” kwestii kryć haremowych w programie SOL. Funkcjonowanie haremu w programie ściśle odpowiada jego funkcjonowaniu w rzeczywistości, a program sam czuwa nad tym, aby rejestrować krycia haremowe i przekazywać informacje o nich zootechnikowi oceny. Zdecydowanie polecamy wykorzystanie tej opcji w gospodarstwach, które stosują krycie haremowe. Wspomniane na początku wpisywanie kryć haremowych „z palca” radzimy ograniczyć do niezbędnych przypadków. Dotyczy to głównie sytuacji, w których wprowadzamy informacje o kryciach haremowych mających miejsce w przeszłości.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na dwie sprawy. Po pierwsze, żeby SOL sam rejestrował krycia haremowe, musi być „powiadomiony”, w opisany wcześniej sposób, o funkcjonowaniu haremu. Sam fakt, że w tej samej lokalizacji znajduje się buhaj i grupa samic, nic dla programu nie znaczy.
Druga istotna kwestia to fakt, że program SOL nigdy „sam z siebie” nie uznaje żadnej samicy za cielną. Dotyczy to także krycia haremowego. Zarejestrowanie zakończenia krycia haremowego danej samicy nie oznacza, że program uzna ją za cielną. Cielność trzeba jej wpisać, korzystając z odpowiedniej funkcji programu. W przypadku krycia haremowego podczas rejestrowania cielności musimy podać przypuszczalny „wiek” ciąży. Program sam go nie wyliczy na podstawie daty krycia, ponieważ nie wiadomo, w którym dniu krycia haremowego nastąpiło skuteczne pokrycie.
