Kryptosporidioza. Czym jest, jak jej zapobiegać i leczyć.

Biegunka u cieląt jest objawem chorobowym często towarzyszącym zakażeniom bakteryjnym, wirusowym i pasożytniczym przewodu pokarmowego, a do jej wystąpienia przyczynia się także wiele czynników związanych z zarządzaniem w gospodarstwie, takich jak żywienie, warunki utrzymania i  stres.

Autor: Mateusz Uciński

Niestety, w wielu gospodarstwach, biegunki są poważnym problemem i prowadzić mogę do wymiernych strat ekonomicznych. Warunkiem ich ograniczenia są przede wszystkim wczesne rozpoznanie przyczyny choroby, rozpoczęcie odpowiedniej terapii i prawidłowe dalsze postępowanie z chorym zwierzęciem. Niebagatelne znaczenie ma również opracowanie programu profilaktycznego w stadzie, w co powinien zaangażować się lekarz weterynarii.

Zaznaczyć tutaj trzeba, że przyczyną nawet ponad 50% przypadków biegunek u młodych cieląt jest pasożyt Cryptosporidium parvum należący do grupy pierwotniaków jednokomórkowych. Namnaża się on wewnątrz komórek nabłonka jelita zarażonego cielęcia, powodując ich uszkodzenie i w konsekwencji wystąpienie objawów klinicznych prowadzących w ok. 25% przypadków do padnięcia zwierzęcia.

Kryptosporydioza najczęściej atakuje cielęta w wieku od 5 do 20 dni i objawia się wodnistą biegunką, czasem z domieszką krwi lub śluzu. Chore cielęta wykazują bolesne parcie na stolec, stają się apatyczne, następuje szybkie odwodnienie i kwasica metaboliczna. Tutaj trzeba ostrzec, że zarażone zwierzęta wydalają do środowiska dziesiątki milionów oocyst (forma rozwojowa pasożyta), które są źródłem zarażenia dla innych zwierząt i człowieka. Oocysty są bardzo oporne na działanie czynników środowiskowych i większość środków dezynfekcyjnych. Mogą w warunkach sprzyjających przebywać w oborze nawet do 1 roku.

Jak zatem działać, aby się uchronić przed taką sytuacją w utrzymywanym stadzie. Z pomocą przychodzi nam wspomniana wcześniej profilaktyka.  W kwestiach ustrzeżenia się przed kryptosporydiozą zaleca się najczęściej:

• umieszczenie nowo narodzonego cielęcia w indywidualnym, czystym i zdezynfekowanym boksie, a najlepiej w budce;
• ograniczenie kontaktu cielęcia z odchodami matki i innych zwierząt;
• pojenie siarą dobrej jakości. Pierwsze pojenie tuż po porodzie. W pierwszej dobie po urodzeniu cielę powinno wypić siarę w objętości stanowiącej 10% jego masy ciała;
• indywidulane karmienie smoczkiem lub sondą;
• karmienie cieląt chorych na końcu, w przypadku karmienia grupy cieląt;
• unikanie narażania cieląt na czynniki stresowe, takie jak np. transport;
• izolacja cieląt chorych od zdrowych;
• bieżąca dezynfekcja sprzętu i odzieży używanych przez osoby mające kontakt ze zwierzętami!

Uwaga! Kryptosporydioza to choroba zakaźna także dla ludzi, a dzieci i osoby starsze są szczególnie podatne na zarażenie pasożytem

Zwalczanie tego schorzenia opiera się głównie na profilaktycznym podawaniu preparatów posiadających w swoim składzie halofuginon, jedyną obecnie zarejestrowaną w Polsce substancję czynną skuteczną przeciw Cryptosporidium parvum. Co istotne, halofuginon nie jest antybiotykiem, dzięki czemu nie dochodzi do powstawania oporności, jak to ma miejsce w przypadku podawania leków tego typu.  Halofuginonu nie wolno podawać cielętom słabym i cielętom z biegunką trwającą ponad 24 godziny. Nie stosujemy go również na „pusty żołądek”. Zalecane jest podawanie leku o ustalonych porach w trakcie lub tuż po karmieniu. Bardzo ważna jest konsultacja dawki z lekarzem weterynarii, gdyż niższa dawka spowoduje brak efektów profilaktyczno-leczniczych – ciele zachoruje na kryptosporydiozę, lub trwająca już biegunka nie ustąpi. Z kolei zbyt wysoka dawka grozi wystąpieniem objawów zatrucia. Optymalna dawka oprócz zatrzymania biegunki spowoduje, że organizm będzie zdolny do wytworzenia własnej odporności, co uchroni ciele przed ponownym zarażeniem.