Kryptosporidioza. Czym jest, jak jej zapobiegać i leczyć.

Biegunka u cieląt jest objawem chorobowym często towarzyszącym zakażeniom bakteryjnym, wirusowym i pasożytniczym przewodu pokarmowego, a do jej wystąpienia przyczynia się także wiele czynników związanych z zarządzaniem w gospodarstwie, takich jak żywienie, warunki utrzymania i  stres.

Autor: Mateusz Uciński

Niestety, w wielu gospodarstwach, biegunki są poważnym problemem i prowadzić mogę do wymiernych strat ekonomicznych. Warunkiem ich ograniczenia są przede wszystkim wczesne rozpoznanie przyczyny choroby, rozpoczęcie odpowiedniej terapii i prawidłowe dalsze postępowanie z chorym zwierzęciem. Niebagatelne znaczenie ma również opracowanie programu profilaktycznego w stadzie, w co powinien zaangażować się lekarz weterynarii.

Zaznaczyć tutaj trzeba, że przyczyną nawet ponad 50% przypadków biegunek u młodych cieląt jest pasożyt Cryptosporidium parvum należący do grupy pierwotniaków jednokomórkowych. Namnaża się on wewnątrz komórek nabłonka jelita zarażonego cielęcia, powodując ich uszkodzenie i w konsekwencji wystąpienie objawów klinicznych prowadzących w ok. 25% przypadków do padnięcia zwierzęcia.

Kryptosporydioza najczęściej atakuje cielęta w wieku od 5 do 20 dni i objawia się wodnistą biegunką, czasem z domieszką krwi lub śluzu. Chore cielęta wykazują bolesne parcie na stolec, stają się apatyczne, następuje szybkie odwodnienie i kwasica metaboliczna. Tutaj trzeba ostrzec, że zarażone zwierzęta wydalają do środowiska dziesiątki milionów oocyst (forma rozwojowa pasożyta), które są źródłem zarażenia dla innych zwierząt i człowieka. Oocysty są bardzo oporne na działanie czynników środowiskowych i większość środków dezynfekcyjnych. Mogą w warunkach sprzyjających przebywać w oborze nawet do 1 roku.

Jak zatem działać, aby się uchronić przed taką sytuacją w utrzymywanym stadzie. Z pomocą przychodzi nam wspomniana wcześniej profilaktyka.  W kwestiach ustrzeżenia się przed kryptosporydiozą zaleca się najczęściej:

  • umieszczenie nowo narodzonego cielęcia w indywidualnym, czystym i zdezynfekowanym boksie, a najlepiej w budce;
  • ograniczenie kontaktu cielęcia z odchodami matki i innych zwierząt;
  • pojenie siarą dobrej jakości. Pierwsze pojenie tuż po porodzie. W pierwszej dobie po urodzeniu cielę powinno wypić siarę w objętości stanowiącej 10% jego masy ciała;
  • indywidulane karmienie smoczkiem lub sondą;
  • karmienie cieląt chorych na końcu, w przypadku karmienia grupy cieląt;
  • unikanie narażania cieląt na czynniki stresowe, takie jak np. transport;
  • izolacja cieląt chorych od zdrowych;
  • bieżąca dezynfekcja sprzętu i odzieży używanych przez osoby mające kontakt ze zwierzętami!

Uwaga! Kryptosporydioza to choroba zakaźna także dla ludzi, a dzieci i osoby starsze są szczególnie podatne na zarażenie pasożytem

Zwalczanie tego schorzenia opiera się głównie na profilaktycznym podawaniu preparatów posiadających w swoim składzie halofuginon, jedyną obecnie zarejestrowaną w Polsce substancję czynną skuteczną przeciw Cryptosporidium parvum. Co istotne, halofuginon nie jest antybiotykiem, dzięki czemu nie dochodzi do powstawania oporności, jak to ma miejsce w przypadku podawania leków tego typu.  Halofuginonu nie wolno podawać cielętom słabym i cielętom z biegunką trwającą ponad 24 godziny. Nie stosujemy go również na „pusty żołądek”. Zalecane jest podawanie leku o ustalonych porach w trakcie lub tuż po karmieniu. Bardzo ważna jest konsultacja dawki z lekarzem weterynarii, gdyż niższa dawka spowoduje brak efektów profilaktyczno-leczniczych – ciele zachoruje na kryptosporydiozę, lub trwająca już biegunka nie ustąpi. Z kolei zbyt wysoka dawka grozi wystąpieniem objawów zatrucia. Optymalna dawka oprócz zatrzymania biegunki spowoduje, że organizm będzie zdolny do wytworzenia własnej odporności, co uchroni ciele przed ponownym zarażeniem.

Zbliżające się wydarzenia