Nowości w ocenie PFHBiPM

Lepsza zdrowotność, dostęp do danych i automatyzacja – to główne kierunki rozwoju oceny wartości użytkowej krów mlecznych PFHBiPM. Co nas czeka w najbliższym czasie?

tekst: Elżbieta Matuszewska

W odpowiedzi na zgłaszane potrzeby, zmieniające się warunki rynkowe oraz w trosce o satysfakcję i rozwój hodowców korzystających z oceny PFHBiPM organizacja nieustanie poszerza ofertę, podnosi jakość usług, by wspierać hodowców w osiąganiu konkretnych celów. Poniżej szereg projektów, które rozpoczną się w ostatnim kwartale 2025 r.

Nie lecz w ciemno – skorzystaj z „Somatyki pod kontrolą”

Akcja „Somatyka pod kontrolą” (PFHBiPM & IVAC) to badanie PCR z mleka tankowego znajdującego się w ofercie laboratorium INVAC w promocyjnej cenie – pozwala wykryć patogeny odpowiedzialne za mastitis. Skierowana do wszystkich hodowców objętych oceną użytkowości bydła PFHBiPM akcja planowana jest na październik i listopad 2025 r. Wśród jej głównych celów znajdują się:

• podniesienie świadomości hodowców na temat znaczenia liczby komórek somatycznych (LKS) jako wskaźnika stanu zdrowia wymion;
• promocja profilaktyki i terapii celowanych, ukierunkowanych na redukcję zużycia antybiotyków w hodowli;
• zwiększenie zaangażowania hodowców w proces oceny użytkowości poprzez dostarczenie im specjalistycznej wiedzy i dodatkowych narzędzi analitycznych;
• umożliwienie dostępu do specjalistycznych badań, w tym diagnostyki Real Time PCR mleka zbiorczego, których celem jest identyfikacja patogenów odpowiedzialnych za mastitis.

PCR z mleka tankowego dostarcza niezbędnej wiedzy do zarządzania zdrowiem zwierząt. Test stanowi szybką i dokładną identyfikację źródła problemów zdrowotnych (wykrywa 15 głównych drobnoustrojów będących największym zagrożeniem dla stada), co pozwala na wdrożenie celowanego leczenia i ograniczenie zużycia antybiotyków. Materiał do badań pobierze zootechnik PFHBiPM podczas próbnego doju. Wyniki hodowca otrzyma e-mailem.

Z analizy warto skorzystać w przypadku LKS > 250 tys., nawracających przypadków mastitis, zmian w jakości mleka, przed zasuszeniem lub po wprowadzeniu nowych zwierząt. Hodowca będzie mógł zidentyfikować problem i wraz z lekarzem weterynarii opracować strategię leczenia oraz wdrożyć profilaktykę. Do tego dochodzi analiza rutyny doju, środowiska bytowania zwierząt oraz organizacji stada w ramach doradztwa somatycznego PFHBiPM.

Akcję wesprze publikacja pt. „Somatyka pod kontrolą”, w której napiszemy m.in. o biologii krowy, obszarach problemowych, profilaktyce czy ofercie doradztwa w zakresie LKS. Kluczowe znaczenie będzie mieć też dostęp do bezpłatnych narzędzi, w tym specjalistycznego raportu prezentującego sytuację somatyczną w stadzie oraz raportu wynikowego „RW-8 Somatyka”, który każdy hodowca otrzyma bezpłatnie po próbnym doju w październiku i listopadzie.

eKJK w PFHB24

Od październiku 2025 r. hodowcy otrzymają również dostęp do nowej elektronicznej Karty Jałówki-Krowy (eKJK) w PFHB24. W ten sposób będą mogli korzystać z aktualnych danych bez potrzeby drukowania. Wszystko w jednym miejscu, szybko i mobilnie. Nowa eKJK uwzględnia:

• nowy wygląd i układ – czytelny podział na sekcje i lepszą strukturę;
• wartości hodowlane – polskie indeksy selekcyjne aktualizowane po każdej wycenie (nowość);
• szczegółowe dane rodowodowe – trzypokoleniowy rodowód z oznaczeniem linii męskiej i żeńskiej, kody ksiąg i rasy przodków, a także wiarygodne dane o indeksie selekcyjnym i ekonomicznym;
• wycielenia w formie przejrzystej listy laktacji z datą, rodzajem porodu i numerem cielęcia;
• ocenę typu i budowy – szczegółowe oceny w nowym formacie (rama ciała, siła mleczności, nogi i racice, wymię) oraz ocenę ogólną;
• genotypowanie – informacje o genotypie zwierzęcia oraz wyniki badań w kierunku beta-kazeiny (np. A2A2), (nowość);
• użytkowość – oddzielna sekcja dla użytkowości krowy i matki, zestawienie każdej laktacji w formie tabeli wraz z danymi z próbnych dojów;
• dane z próbnych dojów – aktualne wyniki z ostatnich dojów obejmujące numer laktacji, zawartość tłuszczu, białka, laktozy, mocznika, LKS;
• pokrycia – pełna historia inseminacji z datami, rodzajami, buhajami i numerami zaświadczeń.

eKJK będzie dostępna online w PFHB24, 24 godziny na dobę, gotowa do pobrania jako plik PDF. Będzie zgodna z danymi w systemie FedInfo. Przy wyborze eKJK – a więc rezygnacji z tradycyjnej papierowej KJK – hodowcy dostaną rabat w wysokości 42 groszy za każdą ocenianą sztukę. Więcej o eKJK pisaliśmy w 9/2025 „HiChB”.

Nowa oferta dla posiadaczy robotów

Pod oceną wartości użytkowej PFHBiPM znajduje się 716 hodowców pozyskujących mleko dzięki 1260 jednostkom robotów udojowych od 73 673 krów (rys. 1). Zwierzęta te stanowią 9,34% wszystkich krów pod oceną PFHBiPM. Najwięcej hodowców z automatycznym systemem doju, tj. 41%, znajduje się w woj. wielkopolskim (szczegółowo o robotach udojowych pisaliśmy w 7/2025 „HiChB”).

Liczba właścicieli robotów udojowych systematycznie rośnie. Urządzenia generują wiele danych, które w połączeniu z informacjami uzyskanymi z oceny wartości użytkowej mogą przynieść hodowcy znaczące i wymierne korzyści. Biorąc to pod uwagę, Dział Oceny PFHBiPM przygotował szczególną ofertę.

Mowa o programie doradczym dla właścicieli robotów udojowych lub hodowców, którzy dopiero planują jego montaż. Jest on podzielony na trzy segmenty:
1) Przedrobot – pierwsze kroki, który obejmują trzy wizyty specjalistów PFHBiPM. Będą oni pomagać hodowcy lepiej zaplanować organizację obory i doju, co pozwoli uniknąć kosztownych błędów związanych z dobrostanem, żywieniem i pracą hodowlaną.
• Wizyta nr 1 – planowanie budynku i infrastruktury – w ramach wizyty doradcy ogólnego. Udzieli on wskazówek związanych z zapewnienia płynności pracy – niezależnie od producentów robotów udojowych – oraz pomoże w doborze najlepszych rozwiązań w konkretnych warunkach.
• Wizyta nr 2 – żywienie – wizyta doradcy żywieniowego, którego zadaniem będzie przygotowanie stada, systemu żywienia i całej infrastruktury do nowego systemu doju.
• Wizyta nr 3 – praca hodowlana – obejmuje wizytę doradcy ds. hodowli, który ukierunkuje selekcję zwierząt pod kątem przystosowania krów do wymagań automatycznego systemu doju. Dla wykorzystania pełnego potencjału robota krowy muszą posiadać odpowiednie cechy funkcjonalne.
2) Startrobot – to wsparcie wdrożeniowe dla właścicieli robotów udojowych, obejmujące wykonanie pierwszego próbnego doju zaraz po zmianie systemu doju na automatyczny w ramach usługi bezpłatnej. Główne zadania segmentu:
• potwierdzenie oczekiwanych korzyści i prawidłowości wykonania próbnego doju w systemie automatycznym;
• wsparcie wprowadzanej nowej technologii i doradztwo eksperckie.
Należy zwrócić uwagę, że przy zmianie systemu doju w metodach „co 4 tygodnie” hodowcy często wybierają okres wstawiony – świadomie rezygnując z dostępu do danych. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest wykonywania 12 próbnych dojów w ramach współpracy z PFHBiPM.
3) Smartrobot (Żywienie & Zdrowie) – wsparcie dla właścicieli robotów udojowych, które obejmuje:
• doradztwo żywieniowe – żywienie to kluczowy element opłacalności produkcji. Niezależni doradcy żywieniowi PFHBiPM podpowiedzą, jak dostosować organizację żywienia i dawkę pokarmową zwierząt do nowych warunków doju;
• doradztwo somatyczne – to nie tylko reagowanie na problemy, ale też profilaktyka i aktywne zarządzanie zdrowiem wymion. Prawidłowo prowadzony program somatyczny prowadzi do obniżenia kosztów leczenia, poprawy jakości mleka i zwiększenia opłacalności produkcji mleka.

Jak już wspomniano, połączenie danych uzyskiwanych z robotów i oceny wartości użytkowej krów mlecznych PFHBiPM stwarza ogromne możliwości, które bez wątpienia przyczynią się do redukcji kosztów produkcji mleka. Korzystanie z programu to jednoczesne uruchomienie dwóch abonamentów: żywieniowego i somatycznego z elementami dobrostanu (płatność zgodnie z cennikiem dostępnym na stronie pfhb.pl).

System rabatowania dla właścicieli robotów

Hodowcy bydła mlecznego, którzy doją krowy w systemie automatycznym, mogą otrzymać rabat w wysokości 20% na główną usługę oceny wartości użytkowej bydła PFHBiPM w zamian za udostępnienie danych z robotów. Pozwoli to na prowadzenie szeroko zakrojonych badań i projektów, a także na poprawienie jakości zbieranych danych. Co ważne, taka współpraca przyczyni się do opracowania nowych cech w ocenie wartości hodowlanej. Uwaga: oferta jest także kierowana do właścicieli zautomatyzowanych hal udojowych oraz hodowców prowadzących ocenę metodą B. Opcja ta będzie udostępniona na początku 2026 r. 