Obory coraz bardziej nowoczesne

Polscy hodowcy bydła mlecznego systematycznie inwestują w swoje warsztaty pracy. Często budynki sprzed dwóch dekad wyposażają w najnowocześniejsze technologie oraz wznoszą nowe obiekty nie tylko dla zwierząt produkcyjnych – przedstawiamy przykład z Opolskiego.

TEKST I ZDJĘCIA: RYSZARD LESIAKOWSKI

W 2012 roku zdecydowałem się na montaż robota udojowego w oborze, którą użytkowałem od 14 lat. Jest to budynek wzniesiony według projektu wolnostanowiskowych obór budowanych w latach 90. ubiegłego wieku w okolicach Turośli. W tym czasie realizowano polsko-holenderski program rozwoju gospodarstw mleczarskich na Podlasiu – relacjonuje Arnold Hurek z Krośnicy w powiecie strzeleckim utrzymujący 70 krów o średniej rocznej wydajności rzędu 10,4 tys. litrów mleka. Hodowca użytkowaną obecnie oborę zasiedlił w 1998 roku, powstała na bazie projektu tzw. obór turoślańskich. – W oryginalnym projekcie były to budynki przeznaczone na 48 krów, z posadzką ażurową i kanałami na gnojowicę. Stół paszowy był nieprzejazdowy, z jednej jego strony znajdowała się hala udojowa, porodówka, kojce dla cieląt. Projekt ten dostosowałem do moich potrzeb, bryła pozostała, ale zmieniłem zagospodarowanie wnętrza – wspomina hodowca. Informuje, że jedna ze ścian szczytowych wybudowanej obory została dostawiona do istniejącego budynku, w którym rozmówca zlokalizował halę udojową typu „rybia ość” (2×4). Podobnie jak w oryginalnym projekcie, stół paszowy pozostał nieprzejazdowy, z tą różnicą, że w miejscu dojarni znajduje się 6 boksów dla krów. – W moim budynku zrezygnowałem z posadzek ażurowych na korytarzach spacerowych, ponieważ wysoki poziom wód gruntowych uniemożliwił wykonanie kanałów na gnojowicę. Po zmianach pierwotnego projektu obory mogę w niej utrzymywać 70 krów – informuje rolnik. Podkreśla, że od wybudowania obiektu minęło 20 lat, i dzisiaj obowiązują inne standardy w projektowaniu budynków dla krów mlecznych. Przede wszystkim są one znacznie wyższe, a podłużne ściany otwarte, z zamontowanymi kurtynami.

Robot udojowy: duży  komfort pracy
Po kilkunastu latach użytkowania obory hodowca z Krośnicy zdecydował się na jej modernizację, zwłaszcza że była możliwość unijnego dofinansowania. – Złożony wniosek o unijne wsparcie dotyczył doposażenia hali udojowej w moduł automatycznego zdejmowania kubków udojowych, zakupu nowego schładzalnika na mleko i stacji paszowej. Zasadniczym celem modernizacji było zwiększenie komfortu pracy. Jednak doszedłem do wniosku, że większy efekt w tym zakresie uzyskam dzięki robotowi udojowemu – relacjonuje Arnold Hurek. Informuje, że pomysł ten zrodził się na lokalnych targach Opolagra, na których firma Lely prezentowała robota udojowego.

Hodowca zamontował urządzenie do doju automatycznego w miejscu dotychczasowej hali udojowej. Wymagało to podwyższenia stropu w części pomieszczenia oraz wykonania nadproża, tak aby możliwe było wyburzenie ściany na długość robota udojowego. – Nie były to bardzo skomplikowane prace pod względem technicznym. Ponadto zdecydowałem się na wykonanie przed wejściem robota udojowego posadzki ażurowej na powierzchni ok. 24 m², pod którą znajduje się kanał na gnojowicę o głębokości 1,5 m. Dzięki temu lepsza jest higiena zwierząt wchodzących do boksu udojowego, a ja nie muszę poświęcać dużo czasu na czyszczenie posadzki przed robotem – opowiada rolnik.

Hodowca informuje, że automatyczny dój krów zmienił charakter pracy w oborze. Za największą zaletę uznaje brak konieczności dojenia krów o ściśle wyznaczonych godzinach. Umożliwia to elastyczne planowanie pracy w gospodarstwie, co jest szczególnie ważne w okresie letnim. – Robot doi średnio dziennie ok. 2100 l mleka, krowy wchodzą do boksu udojowego 3 razy dziennie. W dojarni z pewnością tak często krów bym nie doił – mówi Arnold Hurek. Informuje, że koszty serwisowania urządzenia są akceptowalne. – Hala udojowa też musi być serwisowana i wymaga codziennie zaangażowania właściciela stada lub pracownika, co także jest kosztem – przekonuje hodowca. Nadmienia, że wszystkie prace w oborze zostały zmechanizowane, nieczystości z korytarzy spacerowych są wypychane na płytę obornikową za pomocą ładowarki, żywienie krów ułatwia wóz paszowy. – Choć od wzniesienia budynku minęło 20 lat, można w nim nadal efektywnie produkować mleko – podkreśla rozmówca.

Funkcjonalny jałownik
Arnold Hurek nie tylko zadbał o komfort pracy w oborze i zapewnienie dobrostanu krowom, ale także dużą troską otoczył młodzież hodowlaną. W 2014 roku wybudował funkcjonalny jałownik, zapewniający zwierzętom bardzo dobry komfort. Jest to dwuspadowa wiata z trzech stron zabudowana pełnymi ścianami. Jedna ze ścian podłużnych o wysokości 4 m jest typu otwartego, tj. posiada murek o wys. 0,7 m, ponad nim znajduje się część niezabudowana, którą w wietrzne dni można zasłonić kurtyną. Budynek o wymiarach 16×36 m ma stalową konstrukcję bezsłupową, co umożliwiło swobodne zagospodarowanie wnętrza. Wysokość obory w kalenicy wynosi 6 m, pokrycie dachowe stanowi płyta warstwowa z 5-centymetrowym ociepleniem. Przejazdowy stół paszowy o szerokości 4,8 m umożliwia wygodne zadawanie paszy. Szeroki korytarz gnojowy, tj. 3,5 m, z pełną posadzką umożliwia zwierzętom swobodne pobieranie paszy. Część legowiskowa dla jałówek ścielona słomą jest podzielona na grupowe kojce, których długość odpowiada rozstawowi ram nośnych, tj. co 6 m. Jeden kojec ma wymiary 7,7×6 m. Dzięki dużej kubaturze, sprawnej wentylacji kalenicowej i izolacji termicznej dachu w budynku panuje bardzo dobry mikroklimat, nie wyczuwa się zapachu amoniaku. Rozmówca zapewnia, że zimą po wewnętrznej stronie pokrycia dachowego nie skrapla się para wodna. Kurtyną, zamontowaną w podłużnej ścianie, steruje ręcznie, zależnie od warunków atmosferycznych.
Hodowca zastosował w swoim jałowniku ciekawe rozwiązanie szczeliny kalenicowej. Jedna połać pokrycia dachowego jest wysunięta wzdłuż kalenicy o 1 m. Znajdująca się pod nią druga połać jest krótsza o 30 cm, w ten sposób powstała szczelina wywiewna. – W tej drugiej, krótszej połaci dachu, na długości 1 m zamiast płyty warstwowej zamontowałem przezroczyste płyty poliwęglanowe, co zapewnia dostęp naturalnego światła do wnętrza obory – wyjaśnia hodowca.

Ściółka samooczyszczająca się
Obsługa zwierząt w jałowniku nie zajmuje dużo czasu, najbardziej uciążliwe prace są zmechanizowane. Usuwanie nieczystości sprowadza się do regularnego czyszczenia korytarza gnojowego za pomocą ładowarki, tę czynność hodowca wykonuje co drugi dzień. Obornika z części ścielonej nie trzeba usuwać, ponieważ sam zsuwa się na korytarz paszowy. – Posadzka na legowisku ma 8-procentowy spadek – różnica na długości 1 m wynosi 8 cm. Obornik fermentuje od spodu i uzyskuje taką konsystencję, że samoistnie wysuwa się spod wierzchniej warstwy słomy. Część legowiskową tylko dościelam słomą dwa razy w tygodniu za pomocą ścielarki. Ścielenie jałownika zajmuje ok. 20 minut – wyjaśnia rozmówca. Zapewnia, że ten system ścielenia bardzo dobrze się sprawdza w jego jałowniku. Utrzymywana jest w nim żeńska młodzież w wieku od 3 miesięcy do wycielenia oraz krowy zasuszone. W budynku jest sześć grupowych kojców, dwa z nich, dla najstarszych jałówek, wyposażone są w zatrzaskową drabinę paszową, która jest pomocna podczas wykonywania zabiegu unasieniania oraz kontroli cielności. Zwierzęta mogą korzystać z trzech izolowanych poideł z zamontowanymi grzałkami elektrycznymi. Rolnik informuje, że 4 lata temu na budowę jałownika wydał ok. 250 tys. zł. Może pomieścić ok. 70 sztuk, co oznacza, że jedno stanowisko kosztowało ok. 3,6 tys. zł. – Ten wydatek jest inwestycją w przyszłość mojego stada, bez dobrze odchowanych jałówek nie ma dobrych krów – konkluduje hodowca z Krośnicy. Nadmienia, że korzysta z postępu hodowlanego, jaki można uzyskać dzięki stosowaniu nasienia młodych buhajów z genomową oceną wartości hodowlanej. Jest przekonany, że pokolenia młodych buhajów przyspieszają postęp hodowlany w stadzie. Z pewnością u podstaw rentownej produkcji mleka leży troska o dobrostan krów i jałówek oraz prowadzenie pracy hodowlanej. 