Rok 2020: Preferencje hodowlane i rozród w stadach bydła mlecznego
Na preferencje hodowców w chowie i hodowli konkretnej rasy wpływa wiele czynników, które prowadzą do wyboru jednych, a odrzucenia innych ras zwierząt. Poza wydajnością mleczną istotnych jest wiele innych parametrów, takich jak: zdolność zwierząt do adaptacji w realnych warunkach środowiskowych i żywieniowych, czas użytkowania, długowieczność i tempo brakowania krów, właściwości zdrowotne i technologiczne mleka oraz płodność i łatwość wycieleń.
Autor: Mateusz Uciński
W Polsce do najważniejszych ras bydła mlecznego należą wysokowydajna rasa polska holsztyńsko-fryzyjska dwóch odmian barwnych oraz simentalska. Pozostałe rasy stanowią już mniejszy odsetek całej populacji bydła mlecznego w ocenie użytkowości.
Struktura rasowa krów mlecznych będących pod oceną od dłuższego czasu kształtuje się bez poważniejszych zmian. Jak wspomniano wcześniej, prym wiedzie rasa holsztyńsko-fryzyjska odmiany czarno-białej (HO – 84,91%), a za nią podążają mieszańce międzyrasowe, bez dolewu ras mięsnych (MS – 7,72%), rasa holsztyńsko-fryzyjska odmiany czerwono-białej (RW – 3,77%) i rasa simentalska (SM – 1,26%). Stawkę zamykają pozostałe rasy stanowiące 2,34%.
Wracając na chwilę do rasy holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej, która dominuje w strukturze rasowej krów mlecznych w Polsce, trzeba zauważyć, że jest to rasa o typowo mlecznym kierunku użytkowania, z genetycznie zaprogramowaną wysoką produkcją mleka. Przeciętna wydajność mleczna tych krów wynosi 9076 kg mleka, przy zawartości suchej masy (tłuszcz + białko) równej 676 kg. Zauważyć należy, że obie te wartości znacząco wzrosły w stosunku do roku 2019.
Ze względu na silny związek pomiędzy cyklem produkcyjnym a reprodukcyjnym u krów mlecznych dbałość o właściwe wskaźniki rozrodu istotnie wpływa na ekonomikę hodowli i produkcję mleka. Realnym wsparciem w prawidłowym zarządzaniu rozrodem są usługi PFHBiPM, czyli stały monitoring wszystkich elementów odpowiadających za reprodukcję w stadzie. Jednym z najważniejszych parametrów świadczących o efektywności rozrodu krów jest okres międzywycieleniowy i ocena jego długości jako miary efektywności zarządzania rozrodem i poziomu produkcji mlecznej. Natomiast wiek pierwszego wycielenia jest ważnym wyznacznikiem optymalizacji produkcji mleka.
Przeglądając wybrane parametry płodnościowe w rodzimych stadach ocenianych w 2020 r., widzimy, że średni wiek pierwszego wycielenia wynosił 804 dni, czyli skrócił się w stosunku do roku 2019 (812 dni). Podobnie jest w przypadku przeciętnego okresu międzywycieleniowego, wynoszącego w ubiegłym roku 430 dni, zatem o 3 dni krótszego według analogicznych danych z 2019 r. Średnia długość okresu międzyciążowego w 2020 r. wynosi 146 dni i jest o 3 dni krótsza niż ta w 2019 r. Przeciętna długość ciąży to standardowe 279 dni, podczas gdy średni okres zasuszenia trwał w ubiegłym roku 58 dni.
Z powyższych danych wynika, że praca hodowlana nad ulepszeniem parametrów rozrodu w rodzimych stadach bydła mlecznego daje coraz lepsze rezultaty, jednak cały czas jest jeszcze dużo do zrobienia, zwłaszcza w kontekście długości okresu międzywycieleniowego, gdyż biorąc pod uwagę, jak sobie radzą europejscy sąsiedzi, nasi hodowcy wraz z kolegami z Hiszpanii, Węgier, Serbii i Chorwacji muszą jeszcze nad tym parametrem popracować. Wsparciem w optymalizacji zarządzania rozrodem są testy cielności PAG z próbek mleka, które PFHBiPM włączyła do swoich usług w 2019. Główną korzyścią wynikającą ze stosowania testów PAG jest możliwość identyfikacji niecielnych krów już od 28 dni po pokryciu, co skraca okres międzywycieleniowy w stadzie.
