Twoje stado w nowym ujęciu

Najnowszy raport hodowlany RW Indeksy już do dyspozycji hodowców.

tekst: Małgorzata Grabowska, Dział Hodowli PFHBiPM

Zarządzanie stadem bydła mlecznego wymaga szybkich i dokładnych informacji na jego temat. Dlatego tak ważne są generowane i udostępniane przez Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka różnego rodzaju raporty. Już od stycznia tego roku oferujemy hodowcom do użytku najnowszy raport hodowlany RW Indeksy. Prezentuje on dane o wartościach hodowlanych samic rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Zawiera zarówno podsumowanie aktualnego poziomu hodowlanego stada, jak i wykaz wszystkich samic posiadających wartości hodowlane wraz z dokładnymi danymi o każdej z nich. Jest to zatem narzędzie informacyjno-sprawozdawcze, którego zadaniem jest pomoc w sprawnym zarządzaniu stadem i przede wszystkim w skutecznej selekcji samic. Dzięki zawartej w nim informacji o Indeksie Ekonomicznym poszczególnych sztuk i średnich całego stada pomaga ukierunkować pracę na wzrost efektywności ekonomicznej prowadzonej działalności.

Podstawowe założenia
Raport generowany jest dla stad, w których znajduje się minimum jedna sztuka posiadająca co najmniej jedną spośród prezentowanych wartości hodowlanych. Przedstawia dane dotyczące zwierząt rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmian czarno-białej (HO) i czerwono‑białej (RW). Aktualizowany będzie trzy razy w roku, po każdym oficjalnym sezonie oceny wartości hodowlanej, i udostępniany hodowcom w każdym pełnym miesiącu od publikacji oceny.

Aby lepiej zrozumieć, które zwierzęta znajdą się w tym raporcie, a które nie i dlaczego, spójrzmy na rysunek 1. Przedstawia on podział samic na odpowiednie grupy w zależności od rodzaju oceny, jaką posiadają. Jakich grup zatem możemy się spodziewać? Pierwszą z nich tworzą samice posiadające oficjalną ocenę wartości hodowlanych i obliczony na tej podstawie Indeks Ekonomiczny (niebieskie samice). Jeśli chodzi o jałówki, do grupy tej trafią tylko zgenotypowane sztuki. Kolejną grupę stanowią samice posiadające wyłącznie wartości rodowodowe (żółte samice). Są to przede wszystkim jałówki, które nie zostały zgenotypowane i nie została oszacowana dla nich oficjalna wartość hodowlana, a także pierwiastki, które jeszcze nie uzyskały oceny własnej. Ze względu na różne typy oceny zostały one przedstawione w różnych częściach raportu. W stadzie mogą występować także sztuki, które z różnych przyczyn nie posiadają ani oceny rodowodowej, ani oficjalnej (szare samice), a także samice innych ras (zielone samice). W nagłówku raportu znajduje się informacja o liczbie krów i jałówek, aktualizowana na podstawie stanu z ostatniego próbnego doju na dzień wykonania raportu. Jest to liczba samic rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej, a zatem samice niebieskie, żółte i szare.

Przyjrzyjmy się bliżej…, czyli co dokładnie zawiera raport
Raport składa się z dwóch głównych części. Część pierwszą stanowi tabela znajdująca się na pierwszej stronie. Prezentuje ona statystyki dla poszczególnych grup zwierząt – osobno dla krów i jałówek oraz dla całego stada. Górna część tabeli zawiera informacje o sztukach z oficjalną oceną wartości hodowlanych, natomiast część dolna dotyczy grup zwierząt z ocenami na podstawie rodowodu (samice do wstępnej selekcji). Tabela 1 prezentuje sumaryczną liczbę samic posiadających obliczone indeksy i podindeksy. W przypadku krów wartości te mogą różnić się dla poszczególnych parametrów, gdyż nie dla każdej sztuki możliwe jest obliczenie wszystkich składowych indeksu PF, a także Indeksu Ekonomicznego. Inaczej jest w przypadku jałówek, gdzie liczba sztuk posiadających obliczone poszczególne indeksy bądź podindeksy jest zawsze taka sama. Statystyki zawierają także średnie dla danych parametrów, minimalne i maksymalne wartości uzyskane w stadzie oraz granice, które oddzielają 20% najlepszych i 20% najsłabszych zwierząt. Najlepsze 20% ≥ to wartość graniczna, wskazująca najniższą wartość z najlepszych 20% sztuk. Natomiast najsłabsze 20% ≤ to wartość najwyższa wśród 20% najsłabszych sztuk. To pozwala łatwo i szybko wytypować wszystkie interesujące nas w danym momencie sztuki – najlepsze i najsłabsze.

W tabeli zamieszczona jest także informacja o kompletności ocen, która określa, do jakiej części stada krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odnoszą się prezentowane średnie. Kompletność ocen krów to wartość wskazująca, jaki procent tej grupy zwierząt rasy polskiej holsztyńsko‑fryzyjskiej posiada oficjalną wartość hodowlaną. Z kolei kompletność ocen jałówek to procent sztuk, które zostały zgenotypowane, a kompletność ocen rodowodowych jałówek (kplR % jałówek) – procent sztuk, które mogą zostać zgenotypowane i dla których możliwe jest oszacowanie oficjalnej wartości hodowlanej.

W części zawierającej dane o zwierzętach posiadających tylko indeksy rodowodowe, czyli do wstępnej selekcji samic, wypełniane są tak naprawdę dwie kolumny – wartości dla IE i dla indeksu PF, czyli dla dwóch oficjalnych indeksów selekcyjnych w naszym kraju.

Pierwsza część raportu – tabela znajdująca się na pierwszej stronie – obrazuje poziom hodowlany stada. Jej zrozumienie jest kluczowe, aby szybko ocenić stado i wskazać zarówno jego silne strony, jak i istniejące w nim problemy.

Drugą część raportu stanowi tabela 2 z wykazami zwierząt z analogicznym w stosunku do pierwszej strony raportu podziałem na dwie części. Jedna z nich prezentuje dane samic posiadających oficjalne wartości hodowlane (niebieskie krowy i jałówki). Są to zatem wartości konwencjonalne, genomowe oraz wartości zmieszane (ocena K, G lub Z). Druga część to wykaz zawierający indeksy rodowodowe (żółte krowy i jałówki) do preselekcji samic (ocena R). Znajdziemy w nim szczegółowe dane dotyczące poszczególnych sztuk wykorzystanych do obliczania statystyk na pierwszej stronie raportu.

Zarówno w wykazie zawierającym sztuki z oficjalną oceną, jak i w tym, który uwzględnia sztuki z wartościami rodowodowymi znajdują się informacje o Indeksie Ekonomicznym. Wartości tego indeksu prezentowane są zawsze wraz z ich dokładnością. Dzięki temu łatwiej jest zrozumieć zmiany w rankingach zwierząt z niską dokładnością oceny wartości hodowlanej. Poza informacją o IE w raporcie znajdują się dane o wartościach indeksu PF oraz jego składowych. Zarówno dla IE, jak i indeksu PF znajdziemy adnotacje odnośnie do pozycji rankingowej danej sztuki w stadzie.

Oprócz wartości indeksów i podindeksów w wykazach podana jest także informacja o inbredzie i kompletności rodowodu każdej sztuki. Kompletność rodowodu analizowana jest do piątego pokolenia i mówi nam o tym, jaka liczba przodków zwierzęcia jest znana. Jej niskie wartości wskazują na liczne braki w rodowodzie, co utrudnia dokładne oszacowanie współczynnika inbredu. Analogicznie – im wyższa kompletność rodowodu, tym większa dokładność oszacowania inbredu, ponieważ informacje użyte do obliczenia współczynnika inbredu były pełniejsze. W kolumnie tej prezentowana jest również informacja o tym, czy dana sztuka miała dodatkowo zweryfikowane pochodzenie testem DNA (odpowiednio: o- potwierdzone po ojcu, m- potwierdzone po matce, r- potwierdzone po parze). W wykazie znajdziemy także dane o procencie rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej, sekcji księgi hodowlanej, do której samica została wpisana, oraz informacje o ojcu – numer i nazwa buhaja.

Odbiorca raportu z pewnością od razu zauważy graficzne wyróżnienie prezentowanych wartości. Przy co najmniej pięciu sztukach rasy PHF w stadzie komórkom został nadany czerwony lub zielony kolor tła. Na czerwono zaznaczone są wartości najniższe (20% najsłabszych sztuk), a na zielono – najwyższe usunąć (20% najlepszych sztuk). Wizualne wskazanie najlepszych i najsłabszych sztuk w stadzie ułatwia podejmowanie decyzji dotyczących remontu stada, selekcji jałówek czy zakupu materiału hodowlanego.

Pierwsza strona raportu, oprócz tabeli ze statystykami, przedstawia aktualny zakres średnich wartości Indeksu Ekonomicznego w stadach krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Wykres prezentuje pięć równolicznych klas stad, którym nadane zostały odpowiednie kolory. 20% najsłabszych stad charakteryzuje się wartościami IE z zakresu oznaczonego kolorem czerwonym, natomiast 20% najlepszych – wartościami IE z zakresu oznaczonego kolorem ciemnozielonym. Analizujący raport dzięki temu może się zorientować, gdzie znajduje się jego stado w porównaniu z innymi stadami. Jest to kolejny – oprócz Średniej stad PHF, podawanej w tabeli pierwszej – bezpośredni punkt odniesienia do porównań zamieszczony w tym raporcie. Po każdym sezonie oceny wykresy charakteryzujące krowy HO i RW znajdują się na stronie: www.cgen.pl/indeks-ekonomiczny/aktualne-wyniki

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z najnowszym raportem hodowlanym RW Indeksy i analizowania danych w nim zawartych. Już w kolejnym numerze HiChB podpowiemy, jak praktycznie je wykorzystać w pracy hodowlanej. Szczegółowe informacje na temat raportu RW Indeksy zostaną umieszczone także na stronie internetowej PFHBiPM. 