V Forum Genetyczne – Selekcja w małych populacjach bydła mlecznego
Selekcja jest źródłem postępu genetycznego, niezależnie od tego, czy doskonalona populacja jest najpopularniejszą rasą w kraju, jak np. holsztyny w Polsce, czy też liczebność osobników tworzących populację jest mniejsza. W obu przypadkach zachodzą te same mechanizmy dziedziczenia, a zastosowanie narzędzi hodowlanych do doskonalenia cech uważanych za istotne z punktu widzenia programu hodowlanego jest takie samo. Różnica między mniejszymi a większymi populacjami polega głównie na wyzwaniach związanych z praktycznym zastosowaniem określonych narzędzi i na różnicach w celach hodowlanych oraz kosztach prowadzenia selekcji genomowej, które w dużej populacji w przeliczeniu na jedną krowę są niższe. W mniejszych populacjach, w których pula potencjalnych par do rozrodu jest ograniczona, większym wyzwaniem jest zachowanie zmienności genetycznej na możliwie wysokim poziomie. W przypadku ras zachowawczych kluczowe znaczenie będzie miało również utrzymanie czystości rasy. Głównym celem hodowlanym nie zawsze będzie więc osiągnięcie najwyższych wydajności, a większą uwagę często poświęca się ekonomice produkcji, głównie w postaci nakładów potrzebnych na utrzymanie zwierząt. Niezależnie od celu hodowli warto postawić na nowoczesne narzędzia hodowlane, takie jak genotypowanie. Pozwala ono na analizę szczególnych cech genetycznych oraz prowadzenie skutecznej kontroli pochodzenia. Umożliwia to optymalizację doboru par do kojarzeń, a także, przy odpowiednio licznej populacji referencyjnej, na wprowadzenie selekcji genomowej. Nie wszystkie wyzwania mogą być pokonane w pojedynkę, czasem warto sięgać po rozwiązania oparte na współpracy.
dr hab. Marcin Pszczoła
Doświadczenia światowe oferują hodowcom małych populacji pewne rozwiązania, które z powodzeniem mogą znaleźć zastosowanie na gruncie krajowym. Pełne wykorzystanie informacji genomowej w hodowli ras zachowawczych może umożliwić optymalizację doboru par nie tylko pod względem spokrewnienia wynikającego z rodowodów, ale także pod względem faktycznego podobieństwa genetycznego. Genotypy pozwalają też na ścisłą kontrolę zwierząt włączanych do ksiąg hodowlanych danej rasy.
W przypadku małych populacji ras, które nie są unikalne w naszym kraju, a ich dalecy lub bliżsi krewni występują w innych krajach, istnieje możliwość tworzenia wspólnych populacji referencyjnych, co poprawia dokładność genomowych ocen hodowlanych dla zwierząt krajowych. Oczywiście wiąże się to z różnymi konsekwencjami organizacyjnymi dla obecnych programów hodowlanych, które również trzeba wziąć pod uwagę, obok potencjału przyspieszenia postępu hodowlanego.
Te i inne kwestie zostały szeroko omówione na V Forum Genetycznym, zorganizowanym przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka w Instytucie Zootechniki PIB w Balicach z myślą o hodowcach pracujących z małymi populacjami bydła mlecznego. Więcej informacji i szczegółów na ten temat można znaleźć w kolejnych artykułach, napisanych na podstawie wystąpień krajowych i zagranicznych ekspertów, którzy podzielili się swoją wiedzą podczas forum. Zapraszamy do lektury.
