Rejestrowanie pokryć w PFHBiPM niesie
wiele korzyści
Rejestracja wszystkich pokryć leży przede wszystkim w dobrze rozumianym interesie każdego hodowcy, którego stado jest objęte oceną wartości użytkowej bydła.
tekst: Dział Oceny PFHBiPM
Głównym powodem jest fakt, że tylko w przypadku dokonania prawidłowej rejestracji możliwe jest bezproblemowe uznanie pochodzenia cielęcia po danym rozpłodniku. W przeciwnym wypadku urodzone cielę nie będzie miało pochodzenia ze strony ojca. Takie cielę automatycznie traci na wartości – nie będzie mogło być uznane za zwierzę hodowlane. Uzupełnienie tego braku co prawda jest możliwe poprzez potwierdzenie ojcostwa testem genetycznym, ale to oznacza konieczność poniesienia dodatkowego kosztu.
Kolejna bezpośrednia korzyść z systematycznej rejestracji zabiegów inseminacji i kryć naturalnych to ich wykorzystanie do oceny stanu rozrodu w stadzie. Hodowca dowiaduje się dzięki temu na przykład, jaka jest skuteczność inseminacji w jego stadzie, ile zużywa słomek z nasieniem na jedno zacielenie, ile dni po wycieleniu rozpoczynają się krycia i jak długi jest czas od rozpoczęcia krycia do uzyskania skutecznego zacielenia. Znajomość średniej wartości tych wskaźników daje hodowcy szansę na wczesne wykrycie błędów popełnianych w rozrodzie, a w rezultacie wskazuje, gdzie mu „uciekają pieniądze”.
W szerszej skali, dzięki gromadzeniu informacji o inseminacjach i pokryciach, możliwa jest ocena wartości hodowlanej pod względem cech płodności, zarówno samców, jak i samic. Pozwala to hodowcom optymalnie wybierać zwierzęta do rozrodu. Jeśli do systemu informatycznego nie spływają wszystkie dane dotyczące rejestracji pokryć/inseminacji, to ocena wartości hodowlanej jest oparta na niepełnych danych. To obniża wiarygodność uzyskiwanych ocen, a w rezultacie także efektywność genetycznego doskonalenia stad pod względem cech płodności.
Inseminacje
Kto ma obowiązek rejestrowania inseminacji w systemie Symlek?
Zgodnie z Ustawą o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z dnia 10 grudnia 2020 r. obowiązek rejestrowania inseminacji w systemie informatycznym Federacji ma osoba, która wykonuje taki zabieg w stadzie bydła objętym oceną wartości użytkowej. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to inseminator, który wykonuje zabiegi usługowo, czy pracownik danego gospodarstwa lub jego właściciel.
Inseminator może rejestrować zabiegi inseminacji osobiście lub upoważnić do tego inny podmiot, np. firmę inseminacyjną. Powierzenie rejestracji innej osobie lub firmie nie zdejmuje jednak odpowiedzialności z inseminatora.
Co mogę zrobić, aby dopilnować kwestii rejestracji zabiegów inseminacyjnych?
W dalszej części opracowania wskazujemy istniejące możliwości w zależności od tego, kto wykonuje zabiegi inseminacji w danym stadzie.
Gdy informacja o zabiegu nie pojawia się w RW lub SOL, koniecznie interweniuj u inseminatora. Jeśli będzie trzeba, uświadom mu, że niedopełnienie obowiązku rejestracji jest naruszeniem Ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (art. 30 ust. 1 pkt 4).
Korzystam z usług inseminatora spoza gospodarstwa
Jeśli korzystasz z usług zewnętrznego inseminatora, przede wszystkim pamiętaj o uzyskaniu zaświadczenia o wykonaniu zabiegu. Inseminator jest prawnie zobowiązany do wypisania takiego zaświadczenia i pozostawienia oryginału w Twoim gospodarstwie. Upewnij się, czy wszystkie pola są prawidłowo wypełnione, a samo zaświadczenie zostało opatrzone podpisem inseminatora.
Bezwzględnie wymagaj od inseminatora spełnienia obowiązku wystawienia zaświadczenia! Jest ono jedynym dowodem świadczącym o przeprowadzeniu zabiegu. Tylko na jego podstawie możliwe jest dokonanie reklamacji, jeśli zabieg inseminacyjny nie zostanie na czas zarejestrowany lub gdy do systemu informatycznego zostaną wprowadzone niewłaściwe dane.
Koniecznie sprawdź, czy informacja o zabiegu została prawidłowo zarejestrowana w systemie informatycznym PFHBiPM. Pamiętaj, że czas od daty zabiegu do daty rejestracji w systemie nie może przekroczyć 180 dni. Wspomnianego sprawdzenia dokonaj zatem odpowiednio wcześniej, abyś miał czas na monitowanie inseminatora, jeśli to się okaże konieczne.
O tym, czy zabieg inseminacji został zarejestrowany, można się dowiedzieć z Raportu Wynikowego PRÓBA (RW-2), który dociera do każdego ocenianego stada po próbnym doju. Informację o ostatnim zarejestrowanym pokryciu krowy znajdziesz w piątej kolumnie tego raportu, zatytułowanej „Rozród”.
Jeśli korzystasz z oferowanego przez PFHBiPM programu do zarządzania stadem SOL, informacja o zarejestrowanej inseminacji pojawi się automatycznie w tym programie, w elektronicznej Karcie Jałówki-Krowy. Jeśli jej tam nie ma, to znaczy, że inseminator nie dopełnił swojego obowiązku.
Sam inseminuję w swoim gospodarstwie (lub robi to mój pracownik)
Jeśli zajmujesz się inseminacją samodzielnie lub robi to Twój pracownik, to w celu wywiązania się z obowiązku rejestracji zabiegów skorzystaj z jednego z trzech niżej opisanych sposobów.
Rejestruj zabiegi, korzystając z programu SOL
Program SOL jest udostępniany bez dodatkowych opłat wszystkim hodowcom, których stada są objęte oceną użytkowości. Warunkiem uzyskania dostępu do programu jest wystąpienie z odpowiednim wnioskiem, dostępnym na stronie internetowej www.stadoonline.pl
Jeśli masz dostęp do programu SOL, możesz samodzielnie rejestrować zabiegi inseminacyjne w systemie informatycznym PFHBiPM, korzystając z modułu INSEMINATOR. Moduł ten jest integralną częścią wspomnianego programu. Oznacza to, że nie ma możliwości korzystania z modułu INSEMINATOR poza programem SOL.
Żeby włączyć moduł INSEMINATOR, musisz wypełnić i przesłać do PFHBiPM „Deklarację do Modułu Inseminator”, postępując zgodnie ze wskazówkami, które znajdziesz na stronie www.stadoonline.pl. W odpowiedzi na przesłany wniosek otrzymasz numer inseminatora oraz numer identyfikacyjny i login, umożliwiające uruchomienie modułu.
Dysponując numerem identyfikacyjnym i loginem (otrzymanymi z PFHBiPM) możesz zalogować się do programu SOL, wybrać w menu głównym zakładkę „Gospodarstwo”, a następnie „Moduły programu”. Kliknij niebieski przycisk „Dodaj moduł” i wybierz „Moduł Inseminator”. Pojawi się okienko, do którego należy wpisać wspomniany numer i login. Gotowe – moduł INSEMINATOR został uruchomiony!
Teraz w programie SOL należy nadać numer inseminatora odpowiedniemu pracownikowi (lub sobie). W zakładce „Gospodarstwo” wybierz „Użytkownicy i pracownicy”, a następnie przy osobie, która zajmie się inseminacją, kliknij niebieski kwadracik z lewej strony i wybierz „Edycja użytkownika/pracownika”. Na dole otwartej w ten sposób formatki znajduje się okienko do wprowadzenia numeru inseminatora.
Ostatnia czynność, jaką trzeba wykonać uruchamiając moduł INSEMINATOR, to poinformowanie programu, w jaki sposób ma numerować zaświadczenia o wykonaniu zabiegu. W zakładce „Inseminator” wybierz opcję „Seria zaświadczeń dla firmy”. Podaj dowolną dwuliterową nazwę serii. Mogą to być na przykład pierwsze dwie litery nazwiska inseminatora. Podaj także numer, od którego ma się zaczynać numeracja zaświadczeń. Numer ten powinien zawierać siedem cyfr – np. 0000001.
Od tej chwili masz z głowy rejestrowanie zabiegów inseminacyjnych w systemie Symlek. Wystarczy, że wpiszesz zabieg do programu SOL. Codziennie (o północy) informacja o wykonanych zabiegach jest automatycznie przesyłana do systemu informatycznego PFHBiPM. Rano pojawi się w SOL-u potwierdzenie dokonanej rejestracji lub informacja o tym, że rejestracja się nie powiodła. W drugim przypadku dostaniesz także objaśnienie co do rodzaju błędu, który uniemożliwił wspomnianą rejestrację.
Samo wprowadzanie danych o zabiegu inseminacji do programu jest bardzo wygodne. Po wpisaniu kilku kolejnych cyfr z kolczyka lub liter z nazwy krowy, jałówki czy buhaja program podpowiada Ci właściwą sztukę. Sam nadaje kolejne numery zaświadczenia, kartoteki i numer gospodarstwa. Pozwala to uniknąć błędów związanych z przepisywaniem długich ciągów cyfr. Program zapamiętuje też informacje o wykonanych inseminacjach i umożliwia drukowanie odpowiednich świadectw. Dane, których wymaga przy rejestrowaniu inseminacji, są zawsze zgodne z obowiązującymi przepisami, a jednocześnie na bieżąco sprawdzane i jeśli popełnisz błąd, program go wskaże.
Informacje o zabiegach inseminacyjnych wpisywane do programu SOL są przekazywane do systemu informatycznego PFHBiPM tylko wtedy, gdy moduł INSEMINATOR jest włączony.
Gdy moduł ten jest wyłączony, to informacje o inseminacjach mogą nadal być wpisywane w programie, ale nie zostaną z niego wysłane do systemu informatycznego.
To, czy moduł INSEMINATOR jest włączony, można sprawdzić w menu głównym programu SOL, w zakładce „Gospodarstwo‑Moduły programu”.
Rejestruj zabiegi bezpośrednio w systemie informatycznym PFHBiPM
W tym celu musisz wystąpić do PFHBiPM o uzyskanie bezpośredniego dostępu do systemu informatycznego Symlek. Odpowiedni wniosek (Zgłoszenie Podmiotu Przekazującego Informacje o Zabiegach Unasieniania w Stadach Objętych OWUB) można pobrać ze strony internetowej Federacji www.phfb.pl. Należy go wypełnić i przesłać na adres: PFHBiPM, ul. Żurawia 21, 00-515 Warszawa.
W odpowiedzi na wniosek otrzymasz numer identyfikacyjny oraz hasło uprawniające do rejestracji zabiegów inseminacyjnych. Wprowadzenie informacji o zabiegach odbywa się wyłącznie przez Internet. Z systemem informatycznym Symlek można połączyć się poprzez stronę internetową www.phfb.pl, wybierając zakładkę „Symlek”.
Aplikacja udostępniona przez PFHBiPM pozwala nie tylko wprowadzać informacje o wykonanych zabiegach, ale także przeglądać zabiegi wcześniej wprowadzone. Sygnalizuje ponadto sytuacje, gdy wprowadzone informacje zawierają błędy uniemożliwiające prawidłowe zarejestrowanie zabiegu w systemie informatycznym PFHBiPM.
Rejestruj zabiegi za pośrednictwem firmy inseminacyjnej
Jeśli nie chcesz samodzielnie rejestrować zabiegów inseminacyjnych, możesz współpracować w tym zakresie z firmą inseminacyjną. Zwykle firmy te proponują nabywcom oferowanego przez nie nasienia pomoc we wprowadzaniu i rejestracji zabiegów inseminacyjnych. Udostępniają w tym celu aplikacje komputerowe (także mobilne) lub przyjmują papierowe kopie zaświadczeń wystawionych przez klienta. Szczegóły możliwej współpracy poznasz, kontaktując się z wybraną firmą inseminacyjną.
Pamiętaj! Jeśli w celu rejestracji zabiegu przesyłasz do firmy papierowe kopie zaświadczeń, to nie masz możliwości bezpośredniego sprawdzenia, czy zabiegi te zostały rzeczywiście zarejestrowane. Pozostaje Ci kontrolowanie stanu rejestracji zabiegów w sposób wcześniej opisany, za pośrednictwem Raportu Wynikowego PRÓBA lub programu SOL.
Firma inseminacyjna może przyjąć na siebie obowiązek rejestrowania zabiegów wykonanych przez inseminatora niebędącego jej pracownikiem, ale nie musi tego robić.
Warunki świadczenia takiej usługi są ustalane przez poszczególne firmy.
Pokrycia naturalne
Hodowca, którego stado jest objęte oceną wartości użytkowej, jest zobowiązany przekazywać PFHBiPM wszystkie informacje o wykonanych w tym stadzie kryciach naturalnych. Dane te hodowcy mogą zgłaszać do systemu informatycznego PFHBiPM wyłącznie za pośrednictwem zootechnika oceny podczas próbnego doju. Odpowiednie informacje są rejestrowane w Wykazie Zdarzeń, który zootechnik przekazuje do systemu informatycznego wraz z wynikami próbnego doju.
Możesz usprawnić ten proces, korzystając z programu SOL. Jeśli zarejestrujesz pokrycie naturalne w programie, informacja ta automatycznie zostanie zapisana w dokumencie Wykaz Zdarzeń. Podczas próbnego doju zootechnik oceny pobierze te informacje i przekaże do systemu informatycznego Federacji. W ten sposób nie zapomnisz o żadnym pokryciu, zaoszczędzisz czas i przyspieszysz pracę zootechnika oceny. Gdy tylko krycie zostanie zarejestrowane w systemie, informacja o tym fakcie pojawi się w programie SOL.
Jeśli nie korzystasz z programu, to informacje o zarejestrowaniu krycia naturalnego możesz sprawdzić w Raporcie Wynikowym PRÓBA (tak jak to opisano wcześniej dla inseminacji).
Jeśli informacja o zarejestrowaniu krycia naturalnego nie pojawia się w Raporcie Wynikowym, żądaj od zootechnika oceny wyjaśnienia tej sytuacji. Jeśli wpisałeś krycie naturalne w SOL-u, ale nie widać, żeby było zarejestrowane, skontaktuj się z SOL‑asystentem.
