Pasza treściwa a optymalny wzrost – jak dawkować?
W erze nieustannego rozwoju genetycznego zwierząt i rosnących wymagań dotyczących wydajności mlecznej właściwe wychowanie jałówek remontowych jest częstym tematem rozmów wśród hodowców.
tekst: Izabela Sitek; zdjęcie: Marcin Wąż
Jak się okazuje, pierwsze 60–65 dni życia są kluczowe. Okres ten w znacznym stopniu wpływa na przyszłą produkcję mleka. W tym czasie najintensywniej rozwijają się najważniejsze układy: pokarmowy i odpornościowy, a także gruczoł mlekowy, który jest kluczowy dla przyszłej wydajności mlecznej. Dzienne przyrosty cieląt w tym okresie powinny wynosić co najmniej 650 g. Każde dodatkowe 100 g przyrostu przekłada się na ok. 400 l mleka więcej w pierwszej laktacji. Biegunki i wzdęcia powodują nie tylko bezpośrednie straty wynikające z możliwych padnięć cieląt lub wyższych kosztów leczenia. Liczne badania pokazują, że każdy dzień choroby prowadzi do zmniejszenia produkcji mleka – nawet o 126 l w pierwszej laktacji. Im większe spożycie pasz stałych w dniu odsadzenia, tym wyższa produkcja mleka w pierwszej laktacji. Dodatkowy kilogram spożytych pasz stałych przekłada się na aż 287 kg więcej mleka w pierwszej laktacji. W przypadku pierwszego okresu odchowu mówimy o maksymalizacji pobrania pasz stałych. Cielęta w momencie odsadzenia od mleka powinny pobierać minimum 1 kg pasz stałych na dobę. Dlatego należy pamiętać o zapewnieniu im nieograniczonego dostępu do paszy treściwej, która powinna być codziennie wymieniana, co dodatkowo zachęci je do zainteresowania się paszą – otrzymamy wtedy obiektywną informację na temat pobrania mieszanki treściwej przez najmłodsze zwierzęta w naszym gospodarstwie. Niezmiennie ważne jest dla prawidłowego rozwoju mikroflory, aby cały czas była dostępna czysta, świeża woda w systemie do woli. Zaleca się, aby na każdy 1 kg pobranego startera cielę miało możliwość pobrania ok. 4 l wody.
W drugim etapie odchowu jałówek, od około czwartego miesiąca życia, należy szczególnie dbać o dokładne zbilansowanie dawek pod względem zawartości białka i energii. Od momentu osiągnięcia masy ciała 90 kg, czyli od początku czwartego miesiąca życia, następuje bardzo intensywny rozwój tkanki gruczołowej, który trwa do dziewiątego miesiąca. Zapewnienie prawidłowego rozwoju tej tkanki ma kluczowe znaczenie dla przyszłej wydajności mleka. Należy uważać na nadmiar pasz energetycznych. Jałówki karmione nadmierną ilością pasz o wysokiej zawartości energii, takich jak kiszonka z kukurydzy i śruta zbożowa, nie osiągają wysokiej wydajności mlecznej w przyszłości. Zbyt obfite karmienie paszami energetycznymi prowadzi do nadmiernego rozwoju tkanki tłuszczowej kosztem tkanki gruczołowej, co skutkuje nadmiernym otłuszczeniem wymienia. Jałówki, które są w zbyt dobrej kondycji, mogą mieć w przyszłości problemy z reprodukcją, a porody mogą być utrudnione. Ze względu na zbyt wysoki BCS będą one również narażone na szereg chorób metabolicznych już w pierwszej laktacji. Jałówki do momentu zacielenia mają bardzo wysokie zapotrzebowanie na białko ogólne. Dawki dla jałówek w tym okresie żywienia powinny być koniecznie uzupełnione odpowiednią ilością poekstrakcyjnej śruty rzepakowej oraz premiksu mineralno-witaminowego. W praktyce w dawkach dla jałówek do momentu zacielenia spotyka się dzienną porcję ok. 0,5–2 kg paszy treściwej na sztukę. W tym przypadku, tak samo jak w przypadku bilansowania dawek dla krów w laktacji, ważne jest określenie wartości pokarmowej pasz objętościowych, które skarmiamy dla jałowizny. Rasa, wiek, waga i jakość pasz objętościowych będą determinowały ilość pasz białkowych oraz ewentualnego dodatku zboża do dawki.
Jałówki cielne mają zbliżone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe do krów zasuszonych, dlatego ich dawki najczęściej wyglądają bardzo podobnie, lub stanowią jedną grupę technologiczną w gospodarstwie. W zależności od kondycji zwierząt oraz jakości skarmianych pasz objętościowych ilość paszy treściwej w tym etapie odchowu jest najczęściej znikoma. Dopiero na trzy tygodnie przed wycieleniem powinny one zacząć dostawać te pasze treściwe i objętościowe, które są skarmiane w laktacji.
