Rozród pod kontrolą w programie SOL

Niedocenianą, a dla niektórych użytkowników nawet nieodkrytą, częścią programu SOL pozostaje zakładka „Analizy”. Po jej rozwinięciu ukażą się wszystkie najważniejsze parametry, których może doglądać hodowca w swoim stadzie. Dzisiaj skupimy się na „Analizach rozrodu” – czym są i jak je czytać.

tekst: Izabela Trochimiuk

Stan rozrodu krów i jałówek

To tabelaryczne i graficzne przedstawienie (za pomocą wykresu) aktualnego stanu rozrodu – oddzielnie dla krów, oddzielnie dla jałówek (przełączać pomiędzy samicami można za pomocą prostokątów znajdujących się nad tabelą – pomarańczowa strzałka). Zarówno tabela, jak i wykres dzielą krowy ze względu na numer laktacji i fazę laktacji (dni), a jałówki – ze względu na wiek. Każda z tych grup jest z kolei podzielona w zależności od liczby przeprowadzonych kryć. Jedno spojrzenie na kolorowe wykresy pozwala na szybkie rozeznanie, jakich krów lub jałówek jest w stadzie najwięcej. Najechanie na słupek na wykresie powoduje wyświetlenie się jego danych, natomiast kliknięcie powoduje wyświetlenie listy zwierząt. W analizie tej dodatkowym narzędziem jest wyszukiwarka (na górze strony), która pozwala wybierać zwierzęta w zależności od ich lokalizacji czy numeru obory Symlek. Kolejnym przydatnym narzędziem jest możliwość wyłączania danych na wykresie za pomocą kliknięcia parametru w legendzie (czerwony prostokąt). Dzięki temu można obejrzeć wyniki tylko dla sztuk z określoną liczbą kryć lub cielnych. Zestawienie można pobrać do pliku w różnych formatach – pomarańczowy przycisk służy do eksportowania tabeli i wykresu łącznie (zielona strzałka, ryc. 1).

Przebieg porodu i żywotność cieląt

Pierwsze, co widać po otwarciu tej analizy, to kolorowy wykres pt. „Przebieg porodu w zależności od buhaja”. Na wykresie widnieje taka liczba buhajów, jaka została wykorzystana w gospodarstwie do krycia samic. Każdemu z buhajów przypisany jest słupek na wykresie, na którym procentowo pokazano wycielenia po nim, w zależności od przebiegu porodu. Wartości procentowe oraz liczba wycieleń wyświetlają się po najechaniu na dany słupek. W legendzie wskazane są kolory opisujące poszczególne rodzaje porodów. Analizę tę można także oglądać według numeru laktacji krów lub miesięcy kalendarzowych – wystarczy wybrać odpowiedni prostokąt nad wykresem (czerwona elipsa).

Poniżej wykresu natomiast znajduje się lista opisująca aktualnie wybrany wykres – jeśli według buhajów, to będą to buhaje, jeśli według numerów laktacji, to będą to numery laktacji itp. Zestawienie to, podobnie jak poprzednie, można pobrać do pliku na urządzenie, na którym aktualnie pracuje użytkownik (czerwona strzałka, ryc. 2).

Analiza ta pokazuje w sposób obrazowy, którymi buhajami warto dalej kryć ze względu na łatwość porodów, a które należy odrzucić. Dlatego tak ważne jest wpisywanie prawdziwych i rzetelnych informacji na temat wycieleń w gospodarstwie.

Aktualna wydajność, LKS i rozród

Wykres pokazuje wydajności lub liczby komórek somatycznych krów (z ostatniego próbnego doju) zestawione z ich aktualnym statusem reprodukcyjnym. LKS lub wydajność można oglądać po zmianie parametru za pomocą prostokąta nad wykresem (czerwona elipsa). Na wykresie odpowiednie kolory kropek wskazują konkretny status krowy. Najechanie na kropkę powoduje wyświetlenie numeru krowy oraz liczby dni po wycieleniu i wartości cechy. Kliknięcie kropki powoduje przeniesienie do karty odpowiedniej krowy, do zakładki „Wydajność”. Na wykresie można wyłączać poszczególne statusy krów poprzez ich kliknięcie pod wykresem w legendzie (czerwony prostokąt). Na dole strony znajduje się lista krów z powyższego wykresu. Zestawienie to można pobrać do pliku (czerwona strzałka, ryc. 3).

Wskaźniki rozrodu

W tym zestawieniu prezentowane są wskaźniki istotne z punktu widzenia zarządzania rozrodem w stadzie:

• okres międzywycieleniowy (dni) – czyli liczba dni między poszczególnymi porodami; parametr ten dotyczy jedynie krów starszych, które rozpoczęły przynajmniej drugą laktację, natomiast pierwiastki są pomijane;
• pierwsza ruja – ile dni po wycieleniu zarejestrowano pierwszą ruję;
• pierwsze krycie – ile dni po wycieleniu zarejestrowano pierwsze krycie;
• okres międzyrujowy (dni) – liczba dni między kolejnymi rujami;
• okres międzyciążowy (dni) – liczba dni od wycielenia do skutecznego zacielenia; wskaźnik ten informuje o czasie, w którym krowa zachodzi w ciążę;
• okres usługi (dni) – to czas od pierwszego zabiegu unasieniania do dnia zacielenia; nazwa wywodzi się z faktu, że w tym czasie krowa jest „klientką” usług inseminacyjnych; celem hodowcy powinno być maksymalne skrócenie okresu usługi; w najlepszym możliwym przypadku (gdy krowa zaciela się za pierwszym razem) okres usługi trwa „0” dni, bo dzień inseminacji jest równocześnie dniem zacielenia;
• indeks zacielania – stosunek liczby kryć u zacielonych samic do liczby tych samic;
• indeks inseminacyjny – stosunek liczby wykonanych kryć ogółem do zacieleń; dotyczy to zarówno krów, które wciąż są w stadzie, jak i tych, które już ubyły;
• skuteczność pierwszego zabiegu (%) – jaki procent krów w stadzie zacielił się po pierwszym zabiegu;
• wskaźnik niepowtarzalności (%) – procentowy udział krów, które w ciągu 60 dni po pierwszym unasienieniu nie powtórzyły rui, a co za tym idzie – są cielne.

Dla wszystkich wskaźników (z wyjątkiem ostatnich trzech) można – po kliknięciu wiersza ze wskaźnikiem lub szarego przycisku (czerwona strzałka) – obejrzeć wykresy prezentujące rozkład danego wskaźnika (ile samic miało wartość wskaźnika w poszczególnych zakresach jego wartości). Pod tabelą znajduje się lista krów, których wyniki posłużyły do obliczenia wartości wskaźnika. Dla przykładu, jeżeli klikamy w wiersz „Okres międzyciążowy”, to na liście pod spodem wyświetlają się krowy, które zostały wzięte pod uwagę przy obliczaniu tego wskaźnika, oraz ich indywidualne okresy międzyciążowe. Wszystkie dane można pobrać do pliku na urządzenie – oddzielnie wskaźniki (niebieska strzałka) i oddzielnie listy (przycisk do pobrania list znajduje się niżej na stronie).

Nad zestawieniem jest wyszukiwarka (zielona strzałka) umożliwiająca ustawienie warunków – można wybrać, czy analiza ma dotyczyć krów, czy jałówek, określić przedział czasowy, numer laktacji oraz lokalizację zwierząt. Dodatkowo można uwzględnić zwierzęta ubyłe z gospodarstwa (ryc. 4).

Zarządzanie rozrodem

Utrzymanie rozrodu stada na odpowiednim poziomie to droga do sukcesu ekonomicznego. Błędy popełniane w zarządzaniu rozrodem to nie tylko straty związane ze zwiększonym zużyciem nasienia, zwiększeniem kosztów weterynaryjnych, mniejszą liczbą urodzonych cieląt w roku, ale przede wszystkim straty związane z niższą produkcją mleka powodowaną nadmiernie długimi laktacjami. Dlatego tak ważne jest bieżące obserwowanie stanu rozrodu. Analizy dostępne w programie SOL można wykorzystać do tego celu. Zwróćmy przy tym uwagę, że pokazują one prawdziwy stan rozrodu w stadzie tylko wtedy, gdy użytkownik programu na bieżąco wpisuje do niego dane dotyczące wycieleń, pokryć i zacieleń samic! 