Sygnały Racic – kolejny krok w kierunku długowieczności krów

Koncepcja Sygnałów Krów opiera się na zasadzie obserwowania, wnioskowania i podejmowania adekwatnych działań. Wszystko po to, by zapewnić krowie warunki pozwalające na wydłużenie czasu użytkowania, a hodowcy optymalizację produkcji przy łatwiejszej obsłudze stada i z poszanowaniem dla wykorzystywanych zasobów. Dobre praktyki zalecane przez Cow Signals Training Company dotyczą kluczowych obszarów związanych z utrzymaniem bydła. Trzon stanowią trzy tematy opisane w książkach i kursach: Sygnały Krów, Sygnały Racic, Sygnały Jałówek. Jak widać, kwestie związane ze zdrowiem racic uplasowały się wysoko wśród obszarów przekładających się na wydłużenie życia krowy, a w konsekwencji czasu jej użytkowania.

tekst: dr Katarzyna Rzewuska

Kulawizna generuje ogromne koszty. Szacuje się, że każdy przypadek to strata rzędu 1100 zł (265 euro).

Kulawizny stanowią ogromny problem, choć jego faktyczne rozmiary trudno oszacować. Skala zależy bowiem od tego, jaką krowę nazwiemy kulawą. Zazwyczaj nie są zauważane wczesne symptomy, które już wiążą się z bólem. Powszechność problemów z racicami wynika z faktu, że systemy utrzymania nie są wystarczająco dobre. W konsekwencji narażają krowy na rozwój schorzeń zarówno infekcyjnych, jak i nieinfekcyjnych. W przypadku schorzeń infekcyjnych przyczyn należy upatrywać w niedostatecznej higienie oraz obniżonej odporności. Natomiast w przypadku schorzeń nieinfekcyjnych głównymi czynnikami ryzyka są za długie stanie, złej jakości podłogi oraz niewłaściwe żywienie.

Poszczególne obszary wpływające na zdrowie racic wymagają stałego monitorowania. Podstawę stanowi wykrywanie pierwszych objawów kulawizny. Jest kilka skal oceny mobilności krów (np. 4-stopniowa ROMS, 5-stopniowa Zinpro). Temat ten został rozwinięty w artykule Grzegorza Jeleniewskiego na stronie 22 Ważne jest, by uczyć się rozpoznawania wczesnych oznak kulawizny, a następnie prowadzić regularną ocenę stada i stopniowo zwiększać swoją czułość na symptomy zaburzeń ruchu. Z kolei po zauważeniu kulawej krowy należy podjąć jak najszybciej interwencję. W tym celu konieczne jest posiadanie poskromu i podstawowych umiejętności pozwalających na założenie opatrunku lub podklejenie bloku.

Innym zauważalnym sygnałem, wskazującym, że warto przyjrzeć się danej krowie, jest słabe wypełnienie żwacza. Często wobec krów, które mają problem z dojściem do stołu paszowego, stwierdza się zaburzone pobranie paszy. Z drugiej strony niska ocena wypełnienia żwacza może być początkiem drogi prowadzącej do utraty kondycji, a w konsekwencji pogorszenia amortyzacji racic.

Sygnały Racic opierają się na czterech filarach. Stanowią one czynniki sukcesu pozwalające na zapewnienie zdrowia racic w stadzie.

1. Doskonała jakość racic.
   Odnosi się zarówno do jakości i wytrzymałości rogu oraz struktur wewnętrznych, jak i kształtu racicy. Zależą one od żywienia, predyspozycji genetycznych, przeprowadzanej korekcji czy występowania schorzeń.
2. Ograniczenie obciążenia racic.
   Odnosi się zarówno do czasu stania, jak i ruchów związanych z przenoszeniem ciężaru ciała czy systemu utrzymania, w tym typu podłóg czy jakości przepędów i dystansu koniecznego do przejścia.
3. Minimalizacja presji infekcyjnej.
   Odnosi się zarówno do czystości podłóg, czynników ryzyka przenoszenia patogenów, jak i profilaktyki, takiej jak kąpiele racic.
4. Wczesna interwencja i skuteczne leczenie.
   Odnosi się zarówno do umiejętności rozpoznania wczesnych symptomów zmian, jak i szybkiego reagowania na nie dzięki przystosowanemu zapleczu i harmonogramowi prac oraz odpowiednim procedurom.

Sygnały Racic wiążą się ściśle z Sygnałami Żywienia oraz Sygnałami Rozrodu, chociażby dlatego, że obniżenie pobrania paszy przekłada się na ograniczenie dostępności energii, a następnie prowadzi do pogorszenia wyników rozrodu.

Każdy z czynników sukcesu odnosi się do innego wymiaru dotyczącego utrzymania i zarządzania stadem, a więc przekłada się na profilaktykę względem innych schorzeń. Znając częstotliwość występowania poszczególnych chorób, możemy wnioskować, jakie aspekty wymagają sprawdzenia i wprowadzenia korekty. Przykładowo występowanie DD wskazuje na konieczność przyjrzenia się kwestiom higieny, dezynfekcji i szybkości interwencji. Warto w tym przypadku przeprowadzić ocenę higieny kończyn, która wskazuje na czystość posadzek. Ocena ta stanowi także wskazówkę odnośnie do częstotliwości kąpieli racic. Z kolei choroba linii białej (WL) sugeruje skoncentrowanie się raczej na źródłach przeciążenia racic i sprawdzeniu takich aspektów, jak wygoda legowisk, czas przeznaczony na dój czy sposób obsługi zwierząt.

Przyjrzyjmy się dla przykładu jednemu z aspektów, a mianowicie czasowi leżenia. Jest on skorelowany z ograniczeniem występowania schorzeń racic, ponieważ zapewnia odpoczynek racicom oraz umożliwia ich obeschnięcie. Jednocześnie sprzyja wzmożonemu przepływowi krwi przez wymię, co przekłada się na uzyskiwanie większej wydajności. W tym przypadku jeden czynnik wpływa bezpośrednio zarówno na zdrowie, jak i na produkcyjność. Dlatego właśnie czas leżenia jest tak istotnym wskaźnikiem i tak duży nacisk kładzie się na dążenie do zapewnienia minimum dwunastu godzin odpoczynku. Pragnąc sprostać tym zaleceniom, należy zadbać o wygodę legowisk. Aby ją ocenić, warto uważnie przyjrzeć się stawom skokowym, na których odciska się piętno niewygodnych legowisk. Z kolei jeśli chodzi o organizację pracy, pod lupę należy wziąć czas przeznaczany na dój. Warto tu uwzględnić zarówno odległość, jaką muszą przejść zwierzęta, by dostać się do hali, jak i wielkość grup, która wpływa na czas oczekiwania na dój. Innym aspektem związanym z wielkością grup jest kwestia obsady w przeliczeniu na liczbę legowisk. Ich dostępność przekłada się na czas leżenia, zwłaszcza przy uwzględnieniu hierarchii stada, gorszej pozycji krów kulawych czy pierwiastek. Kolejnym czynnikiem ograniczającym czas leżenia, rzadko kojarzonym ze schorzeniami racic, jest stres cieplny. Krowy w celu efektywniejszego schłodzenia organizmu stają przednimi nogami na legowisku, dodatkowo obciążając tylne kończyny. Dlatego odpowiednia wentylacja jest istotna dla zdrowia racic zarówno ze względu na ograniczanie wilgotności i stężenia amoniaku w oborze, jak i na niwelowanie wpływu wysokich temperatur. 

Jeżeli temat Cię zainteresował i chciałbyś się dowiedzieć, jak stosować Sygnały Racic w swoim stadzie, zapraszam na prowadzone przeze mnie licencjonowane warsztaty.