Nowe przepisy o farmakoterapii zwierząt

28 stycznia 2022 r. wejdą w życie przepisy Komisji Europejskiej w sprawie weterynaryjnych produktów leczniczych. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/6 ustanawia przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu, wytwarzania, przywozu, wywozu, dostarczania, dystrybucji, nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, kontroli i stosowania weterynaryjnych produktów leczniczych. Środki przeciwdrobnoustrojowe, czyli antybiotyki, będzie można nadal stosować w leczeniu zwierząt, ale nie w sposób rutynowy.

tekst: Radosław Iwański

Wspomniane rozporządzenie ma określić – uwzględniając zabezpieczenie zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt, bezpieczeństwa żywności i środowiska – aktualny zbiór przepisów dostosowanych do sektora weterynaryjnego. Ma chronić ludzi przed wzrostem ich oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Przeciwdrobnoustrojowe produkty lecznicze nie mogą być stosowane rutynowo ani wykorzystywane w celu zrekompensowania niedostatecznej higieny, niewłaściwej hodowli zwierząt, braku opieki lub nieodpowiedniego zarządzania gospodarstwem rolnym. Poza tym nie będą mogły być stosowane u zwierząt w celu wspierania ich wzrostu lub zwiększania wydajności.

Informacje o ich stosowaniu będą gromadzone w bazach danych krajów członkowskich, co pozwoli na monitorowanie ich zużycia na terytorium każdego z tych państw. Skoro informacje te będą ogólnodostępne, to na ich podstawie konsumenci będą mogli także wyrobić sobie zdanie na temat jakości żywności produkowanej w Unii Europejskiej.

Odkąd weszło w życie rozporządzenie (UE) nr 2019/6, trwają prace nad wdrożeniem nowych przepisów. W sumie zostanie opracowanych siedemnaście aktów wykonawczych oraz dziewięć aktów delegowanych, które Komisja Europejska podzieliła na cztery pakiety. Pierwszy dotyczy pięciu aktów prawnych, które muszą być przyjęte na rok przed stosowaniem rozporządzenia.
– Prace nad opracowaniem oraz wdrożeniem przepisów wykonawczych odbywają się przy udziale i współpracy wielu instytucji. Pracownicy Głównego Inspektoratu Weterynarii aktywnie uczestniczą w pracach nad opracowaniem i wdrożeniem przepisów wykonawczych – informuje dr Bogdan Konopka, Główny Lekarz Weterynarii.

Zakres prac obejmuje również sprzedaż detaliczną produktów leczniczych weterynaryjnych na odległość (przez Internet), dobre praktyki dystrybucyjne tych produktów oraz sposób gromadzenia i przekazywania danych dotyczących wielkości sprzedaży i zużycia antybiotyków.

Ostatnia kwestia najbardziej interesuje hodowców bydła i producentów mleka. Czy oni także, oprócz lekarzy weterynarii, będą musieli prowadzić dokumentację stosowania antybiotyków w swoich gospodarstwach mlecznych i czy te informacje będą między sobą porównywane w systemie informatycznym i przesyłane do unijnego zbioru danych? – Tak daleko bym nie szedł – mówi dr Bogdan Konopka. Główny Lekarz Weterynarii zajmuje się budową krajowej bazy danych, w której każdemu hodowcy przypisany zostanie indywidualny numer, taki sam, jaki nadała mu Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Inspekcja weterynaryjna od dawna przygotowuje się do wejścia w życie nowych przepisów. Buduje system informatyczny, w którym będą gromadzone informacje dotyczące leczenia zwierząt, zwłaszcza te, mówiące o zastosowaniu przez lekarzy weterynarii środków przeciwdrobnoustrojowych.

Już dziś wiadomo – co podkreśla dr Konopka – że do końca bieżącego roku zostaną opracowane elektroniczne narzędzia, które ułatwią sprawozdawczość lekarzom weterynarii i hodowcom zwierząt. Będą to elektroniczna recepta oraz elektroniczna książka leczenia zwierząt.

Nieprawdą jest – a takie informacje są dziś przekazywane przez różne źródła – że antybiotyki w ogóle nie będą mogły być stosowane w leczeniu zwierząt. Niestety, niektóre firmy, szukając sposobu na funkcjonowanie i zarabianie pieniędzy, oferują, ich zdaniem, bardzo skuteczne środki, które zastąpią antybiotyki. Rozporządzenie unijne nie zakazuje stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w chowie bydła – co wyraźnie podkreśla Główny Lekarz Weterynarii – ale mówi o ich racjonalnym wykorzystaniu. Nakłada na lekarzy weterynarii i hodowców obowiązek prowadzenia dokumentacji stosowanych przez nich produktów leczniczych. 

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/6
z dnia 11 grudnia 2018 r. Art. 108. Prowadzenie dokumentacji przez właścicieli i posiadaczy zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność.

1. Właściciele lub, jeśli zwierzęta nie są trzymane przez właścicieli, posiadacze zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność, prowadzą dokumentację stosowanych przez nich produktów leczniczych i w stosownych przypadkach przechowują kopie recept weterynaryjnych.
2. Dokumentacja, o której mowa w ust. 1, obejmuje następujące dane:
   a) datę pierwszego podania produktu leczniczego zwierzętom;
   b) nazwę produktu leczniczego;
   c) ilość podanego produktu leczniczego;
   d) imię i nazwisko lub firmę oraz stały adres lub siedzibę statutową dostawcy;
   e) dowód nabycia stosowanych przez nich produktów leczniczych;
   f) identyfikację zwierzęcia lub grupy zwierząt poddawanych leczeniu;
   g) w stosownych przypadkach imię i nazwisko oraz dane kontaktowe lekarza weterynarii wystawiającego receptę;
   h) okres karencji, nawet jeśli jest to okres zerowy;
   i) czas trwania leczenia.
3. Jeżeli informacje, które należy zawrzeć w dokumentacji zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu, są już zawarte na kopii recepty weterynaryjnej, w dokumentacji prowadzonej w gospodarstwie lub, w przypadku zwierząt z rodziny koniowatych, w unikalnym dożywotnim dokumencie identyfikacyjnym, o którym mowa w art. 8 ust. 4, nie muszą być one dokumentowane oddzielnie.
4. Państwa członkowskie mogą określić dodatkowe wymogi dotyczące prowadzenia dokumentacji przez właścicieli i posiadaczy zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność.
5. Informacje zawarte w tej dokumentacji są dostępne do celów inspekcji prowadzonych przez właściwe organy przez co najmniej pięć lat.

POSŁUCHAJ PODCASTU o nowych przepisach z dr. Bogdanem Konopką