Zdrowie i choroba w programie SOL

ZDROWIE – to pierwszy spośród dodatkowych modułów programu SOL, który będzie udostępniony użytkownikom. Funkcje zebrane w tym module pozwalają na szybką i wygodną rejestrację obserwacji i zdarzeń odnoszących się do zdrowia zwierząt. Dzięki zastosowanej technologii można to zrobić nawet za pomocą smartfona – urządzenia, które w dzisiejszych czasach niemal każdy ma zawsze przy sobie.

Tekst: Magdalena Bujnik, Wydział Badań i Rozwoju PFHBiPM, zdjęcia: Mateusz Uciński

Moduł „Zdrowie” można polecić każdemu hodowcy, który zdrowie swoich zwierząt traktuje priorytetowo. Podstawowymi jego elementami są funkcje umożliwiające rejestrowanie czterech zasadniczych typów danych weterynaryjnych:
• stwierdzone objawy chorobowe;
• postawione diagnozy (tj. rozpoznane choroby lub zaburzenia zdrowotne);
• wykonane zabiegi lecznicze i profilaktyczne;
• zalecone terapie (czyli szeregi zabiegów, które należy wykonać w określonej kolejności, zachowując między nimi odpowiednie odstępy czasu).
Każdy z wymienionych elementów można rejestrować niezależnie, i program w żaden sposób nie wymusza uzupełniania wszystkich informacji. To użytkownik decyduje, co jest warte zapisania i jak szczegółowo chce to opisać.

Po pierwsze, rejestruj zdarzenia!
Często nawet nieznaczna zmiana zachowania zwierzęcia może świadczyć o rozwijającej się w jego organizmie chorobie. Rejestrowanie występujących chorób umożliwia analizowanie przyczyn, które są ich powodem, a zapisywanie zabiegów, jakie wykonujemy na zwierzętach, pozwala na ocenę ich skuteczności. Dlatego warto odnotowywać zdarzenia weterynaryjne.

Priorytetowym celem, przyświecającym tworzeniu modułu „Zdrowie”, były łatwość i wygoda rejestracji czynności i obserwacji, poczynionych przez samego hodowcę lub współpracującego z nim lekarza weterynarii. Zależało nam, aby użytkownik nie musiał pracowicie przepisywać do programu notatek wykonanych wcześniej na kartce papieru i wsadzonej w kieszeń. Cały program SOL można obsługiwać za pomocą urządzeń mobilnych, ale w przypadku modułu „Zdrowie” jest to wyjątkowo wygodne. Zastosowane w wielu miejscach elementy graficzne (w postaci „kafelków” z odpowiednimi napisami) umożliwiają bezproblemową (bo „bezklawiaturową”) rejestrację zaobserwowanych zdarzeń, bezpośrednio w programie. Można to zrobić na ekranie tabletu lub smartfona, stojąc przy zwierzęciu, którego dotyczy zapisywana informacja! Jedyne, co trzeba zrobić, to kliknąć kafelek odpowiadający zdarzeniu, które użytkownik zapisał. Oszczędza to czas, zwiększa efektywność pracy oraz minimalizuje błędy, które mogą powstawać podczas przepisywania do komputera ręcznych notatek.

W przypadku dużych gospodarstw istotną informacją jest również to, kto i co wpisał. Jeśli mamy kilku użytkowników, to program SOL automatycznie zapisuje przy każdym zdarzeniu imię i nazwisko autora wpisu.

Opisuj objawy
Rejestracja objawów nie zawsze jest konieczna. Część użytkowników modułu „Zdrowie” ograniczy się zapewne do rejestracji diagnoz, czyli rozpoznanych chorób i zaburzeń zdrowotnych. Ale rejestracja objawów może być przydatna zwłaszcza w dużych gospodarstwach, gdzie z tymi samymi zwierzętami pracuje wielu ludzi. Użytkownik chcący zapisać swoje spostrzeżenia może stworzyć odpowiedni opis, wybierając jeden lub więcej spośród kilkudziesięciu objawów najczęściej spotykanych w stadach bydła mlecznego. Ma możliwość wpisania ciepłoty ciała krowy, zarejestrowania z dokładnością do strzyku nieprawidłowości związanych z mlekiem (np. krew w mleku z lewej tylnej ćwiartki), czy objawów ogólnych związanych z zachowaniem zwierzęcia (np. nie wstaje, surowiczy wyciek z nosa, kuleje). Lista objawów, które można zarejestrować, jest w praktyce nieograniczona, bo program SOL daje możliwość rozszerzenia standardowej listy objawów o inne, definiowane przez samego użytkownika. Dodatkowo, jeśli w danym gospodarstwie jakieś objawy często się powtarzają, to użytkownik może nadać im priorytet – dzięki temu na ekranie służącym do rejestracji objawów będą one wyświetlane zawsze jako pierwsze.

Co ważne, rejestracja objawów odbywa się poprzez wybieranie opcji przy pomocy przycisków (kafelków), a nie poprzez mozolne wpisywanie tekstu z klawiatury. Znacznie przyśpiesza i ułatwia to wykonywanie tej czynności, zwłaszcza na urządzeniach mobilnych.
Rejestruj diagnozy
Kolejnym elementem modułu „Zdrowie” są diagnozy. Podobnie jak w przypadku objawów, użytkownik ma do dyspozycji gotowy słownik diagnoz. Słownik dostępny w programie SOL jest zgodny z wykazem chorób bydła zalecanym przez ICAR – międzynarodową organizację zajmującą się rejestracją użytkowości zwierząt. Zapisywanie diagnoz odbywa się w sposób analogiczny, jak w przypadku objawów – użytkownik po prostu klika na kafelek z diagnozą. Szybko, prosto i bezpośrednio do programu – bez żmudnego przepisywania z karteczek pozostawionych przez weterynarza.

Użytkownik ma dodatkowo możliwość tworzenia schematów diagnoz. Schemat taki grupuje diagnozy, których najczęściej używa sam użytkownik lub pracujący z nim lekarz. Wyobraźmy sobie, że weterynarz bada ginekologicznie grupę krów, a hodowca na bieżąco zapisuje jego spostrzeżenia. Nie potrzebuje on w tym momencie diagnoz dotyczących układu oddechowego czy układu krwionośnego. Do rejestracji diagnoz w trakcie takich badań (które przecież powtarzają się regularnie) użytkownik może stworzyć odpowiedni schemat, obejmujący głównie choroby i zaburzenia układu rozrodczego. Ograniczenie w tym przypadku liczby dostępnych kafelków do tych najbardziej potrzebnych to sposób na bardziej efektywną pracę – zarówno weterynarza, jak i hodowcy.

Zapisuj wykonane zabiegi i zalecone terapie
W praktyce leczenie najczęściej występujących chorób polega zwykle na zastosowaniu gotowego schematu. Weterynarze przyzwyczajeni są do swoich wypróbowanych metod, a hodowca po stwierdzeniu ich skuteczności często powiela te schematy u wielu zwierząt. Rozpoczynając pracę z modułem „Zdrowie”, warto poświęcić trochę czasu i zarejestrować w programie takie rutynowe schematy leczenia, wykorzystywane w danym gospodarstwie. Gdy schemat jest już stworzony, to do przypisania zwierzęciu takiego zabiegu (nawet bardzo skomplikowanego) wystarczą trzy kliknięcia odpowiednich przycisków programu.

Zarówno tworząc schematy zabiegów, jak i rejestrując zabieg w karcie zwierzęcia, użytkownik ma pełną dowolność odnośnie do ilości informacji, które chce podać. Opis zabiegu może się ograniczyć do nazwy leku, który został podany, lub wykonanej czynności. Ale hodowca, który chce ewidencjonować zużycie leków oraz materiałów pomocniczych (np. strzykawek, igieł czy bandaży), ma taką możliwość. Będzie wówczas wiedział więcej i np. może kontrolować rachunki wystawiane przez weterynarza.

Rejestrację zabiegów ułatwiają trzy wykazy, wbudowane w program. Każdy z nich może być modyfikowany przez użytkownika i dostosowywany do indywidualnych potrzeb gospodarstwa. Są to:
• wykaz leków dopuszczonych do stosowania w Polsce w odniesieniu do bydła (ponad 500 pozycji);
• wykaz czynności weterynaryjnych (ponad 60 pozycji);
• wykaz materiałów pomocniczych i sprzętu jednorazowego (ponad 70 pozycji).

Najbardziej rozbudowanym elementem modułu „Zdrowie” jest planowanie i rejestracja terapii. Jest to szczególnie przydatne w przypadku długotrwałego leczenia antybiotykami lub prowadzenia terapii hormonalnych. W obydwu przypadkach istotny jest czas wykonywania poszczególnych zabiegów. Dlatego, zapisując zwierzęciu wybraną terapię, użytkownik dostaje gotową listę zabiegów i działań wraz z rozpisanymi dniami oraz godzinami, w których mają one następować. Co więcej, program będzie mu przypominał o wykonaniu tych czynności, gdy nadejdzie ich czas. Jeśli użytkownik sobie tego zażyczy, to przypomnienia mogą być także przysyłane SMS-em na jego komórkę. Aby móc wygodnie przypisywać terapię, trzeba najpierw stworzyć jej schemat, czyli poinformować program, jakie zabiegi wchodzą w skład tej terapii oraz podać (w dniach lub godzinach) odstępy, jakie powinny być zachowane między poszczególnymi zabiegami. Tworzenie schematów terapii może wydawać się na początku nieco uciążliwe. Pamiętajmy jednak, że czas włożony na początku w zdefiniowanie schematu terapii odzyskamy z nawiązką, wykorzystując ją później w codziennej pracy. Raz zdefiniowaną terapię, jakkolwiek byłaby ona skomplikowana, można potem przypisać zwierzęciu (lub grupie zwierząt) kilkoma kliknięciami.

Bardzo istotny jest fakt, że moduł „Zdrowie” ściśle współpracuje z modułem „Bazowym” programu. Wszelkie planowane zabiegi są automatycznie wpisywane do Kalendarza, będącego częścią wspomnianego modułu. Dzięki temu użytkownik SOL dokładnie wie, kiedy i u którego zwierzęcia należy wykonać zaplanowane zabiegi. Nie musi w tym celu przeszukiwać kart zwierząt, którym je przepisano. Innym przykładem połączenia między modułem „Zdrowie” i modułem „Bazowym” jest przekazywanie informacji o karencji. Użytkownik rejestrujący zabieg, w trakcie którego podano zwierzęciu lek, dla którego obowiązuje karencja, otrzymuje w Karcie Zwierzęcia informację, do kiedy ona trwa (wyliczona oddzielnie na mleko i mięso). Na pulpicie ma zaś do dyspozycji wykaz zwierząt będących w okresie karencji.

Zdrowie to podstawa!
Powszechnie wiadomo, że dbanie o stan zdrowia stada poprawia wyniki produkcyjne, a co za tym idzie dochodowość gospodarstwa. Mamy nadzieję, że oferowany w ramach programu SOL moduł „Zdrowie” pozwoli lepiej zarządzać tym aspektem działalności stada, przyczyniając się do polepszenia zdrowotności Waszych zwierząt.

Rycina 1. „Kafelki” ułatwiają zapisywanie objawów chorobowych

Rycina 2. „Termometr” ułatwia rejestrowanie temperatury na urządzeniach mobilnych

Rycina 3. Dowolnie skomplikowany zabieg zarejestrujesz kilkoma kliknięciami